Intermezzo – Dialectpolitie

De uitdrukking ‘van de regen in de drop komen’, kent u die? ‘In plaats van in de gehoopte betere in een nog slechtere toestand komen’, zegt mijn woordenboek. Dat is precies wat de gemeente Horst aan de Maas is overkomen. ‘Politieke gevoeligheid’ deed het gemeentebestuur onlangs besluiten een steegje tussen de Steenstraat en een nieuw aan te leggen parkeerplaats niet te vernoemen naar voormalig (PvdA-)wethouder Toos Buijssen. Met de naam Bôtterpedje speculeerde het gemeentebestuur op een onbewolkte hemel en volop zonneschijn. Niets is minder waar: de gemeente is onder de wielen van de dialectpolitie gekomen, het zwerk is asgrauw geworden en het regent harder dan ooit tevoren.

Twee weken geleden gaf ik hier uiting aan mijn boosheid over het niet naar Toos Buijssen vernoemen van het steegje. Facebookreactie van Mart van den Munckhof: ‘Bôtterpedje! Ook nog FOUT gespeld! Het moet Bótterpedje zijn! Een hoedje op een klinker is een rekteken!’ Wakker als altijd deed Hallo Horst aan de Maas afgelopen week navraag bij de gemeente: ‘Een woordvoerder van de gemeente geeft aan dat er geen officiële spelling voor dialectwoorden is. Zij beroept zich in dit soort gevallen op de dialectwoordenlijst die website mijnwoordenboek.nl hanteert.’ Helemaal fout, aldus Mart: ‘Van den Munckhof wijst er op dat de website die de gemeente raadpleegt, een Wiki-woordenboek is, waar iedereen zonder controle aanvullingen op kan geven. “Vrij onbetrouwbaar dus.”’ Mart pleit ervoor de zogeheten Veldekespelling te hanteren of anders te rade te gaan bij de twee Horster dialectwoordenboeken. Een goede raad die niet aan de gemeente is besteed, zo blijkt uit Hallo: ‘De gemeente geeft aan het bij de door hen [sic] gekozen spelling te houden.’

Mart liet het er na verschijning van het artikel in Hallo niet bij zitten en ging over tot actie: ‘Zo. Even het internetwoordenboek MWB verbeterd waar de gemeente zich op baseert. Nu baseren ze zich dus op mij. Betrouwbaar! :-)’ Inderdaad staat waar blijkbaar tot voor kort bôtter stond, nu bótter (klik hier). Heerlijk! Ouderwets genieten! Vol verwachting zie ik uit naar de onthulling van het straatnaambordje. Bij bookmakers schijnt vooralsnog vooral te worden ingezet op het accent aigu van Mart (notering 1:2). Het accent circonflexe van de gemeente noteert momenteel 1:2,5. De onnavolgbaarheid van de gemeente kennende heb ik zelf al mijn geld gezet op het accent grave.  

Hoe ik zelf in de discussie zit (om het maar eens modern te zeggen)? De klotskopperigheid (Klótskopperigheid? Klôtskopperigheid? Klòtskopperigheid? Klötskopperigheid?) van onze vroede vaderen is natuurlijk om je te bescheuren. Hetzelfde geldt voor het argument dat het dakje van bôtter ‘ook voor iemand die geen dialect spreekt, houvast biedt’. In mijn ogen is elke discussie over het geschreven dialect een achterhoedegevecht: dialectsprekers hebben al die accenten niet nodig voor de juiste uitspraak en niet-dialectsprekers zullen de juiste uitspraak toch niet onder de knie krijgen, welke accenten je er ook tegenaan gooit.

Overigens ben ik van mening dat Mart moet worden bevorderd tot hoofdagent van de Horster dialectpolitie. Zolang zulks nog niet het geval is, wil hij misschien enkele gedachten wijden aan een vraag waardoor ik al enkele dagen wordt gekweld: waarom moet bótter (en ook bôtter) eigenlijk met dubbele t worden geschreven? 

Klein mysterie 591 – Politie (1)

De Horster politie en de sociale media, dat blijft maar een problematisch huwelijk. Dit weekend was het weer raak. Vrijdagmiddag zag deze politietweet het levenslicht: ‘Buitengebied Kronenberg-Sevenum: Witte bestelbus gespot met Frans kenteken en 2 mannen met weinig goeds in de zin. 0900-8844 als je ’m ziet.’

Precies 24 uur later volgde een nieuwe tweet: ‘De bus met Frans kenteken blijkt van een Sevenumse man te zijn … die deels in Frankrijk woont! Niks aan de hand. Bedankt voor de retweets.’

En daar bleef het bij. Géén openbare excuses aan de Sevenumse man, géén uitleg over hoe het zo heeft kunnen komen, géén antwoorden op de vele vragen die gesteld werden op de Facebookpagina van de politie (waarop de tweet eveneens verscheen), géén mea culpa voor de veroorzaakte onrust, überhaupt geen mea culpa. 

Wat ik graag zou willen weten, is wat vooraf is gegaan aan het verzenden van die eerste tweet. Een telefoontje van een verontruste burger? Een waarneming van de politie zelf? En waar kwam de wetenschap vandaan dat de mannen weinig goeds in de zin hadden? Meer in het algemeen: welke afwegingen worden gemaakt alvorens een tweet de deur uitgaat? Waarom dit wel en waarom dat niet? Hoe ernstig moet het verdachte feit zijn? Hoe sterk moet de verdenking zijn? Rechtvaardigt één telefoontje bijvoorbeeld een tweet? Of is het aloude principe van check and double check nog altijd in zwang?  

De tweede tweet intrigeert me zo mogelijk nog meer dan de eerste. Omdat de bus van een Sevenumse man blijkt te zijn, is er niets aan de hand. Dat wekt de suggestie dat er wel wat aan de hand was geweest als de bus van een Franse, Spaanse, Marokkaanse, Oegandese of Tuvaluaanse man was geweest. Een valse suggestie, want er was niets aan de hand omdat er niets aan de hand was. Dat die man uit Sevenum komt, verklaart hoegenaamd niets, of het zou zo moeten zijn dat het Sevenummerschap per definitie impliceert dat je niets doet wat niet door de beugel kan. 

Als de (Horster) politie zich zo nodig op de sociale media wil begeven, dan brengt dat ook een aantal verplichtingen met zich mee. Zoals de plicht tot uiterste zorgvuldigheid. Zoals de plicht elk woord op een goudschaaltje te wegen. Zoals de plicht te reageren op serieuze vragen die voortvloeien uit de aan de openbaarheid prijsgegeven berichten. Zoals de plicht verantwoording af te leggen voor achteraf onjuist gebleken berichten. Veel te vaak blijft dit allemaal achterwege, met insinuaties, speculaties, valse beschuldigingen en een hoop onrust tot gevolg. Hoogst irritant, hoogst contraproductief.

Brachten de tweets dan helemaal niets goeds? Toch wel: de verrukkelijke kop ‘Politie waarschuwt voor Fransmannen’ op de website van omroep Reindonk.

Intermezzo – Horst-tweet-Horst – 1e Horster Twittershow

‘En ja hoor #WimMoorman. Lang weekend met 8 vriendinnen op stap. Life is too short to not enjoying it. Kwestie van balans werk/ontspanning.’ Afgelopen vrijdag om 8.56 uur getwitterd door gemeenteraadslid Annemie Craenmehr-Hesen. Vreemde gewaarwording als je naam ineens plompverloren als hashtag opduikt in zo’n tweet. Alsof ik er enig bezwaar tegen zou kunnen hebben dat Annemie balans aanbrengt in werk en ontspanning. Lijkt me alleen maar gezond. Heb ik nota bene tijdens de 1e Horster Twittershow met zoveel woorden beweerd. En CDAnnemie behoorde nota bene bene tot de aanwezigen! Om boven elke verdenking verheven te zijn, is het misschien toch goed dat ik hier nog eens herhaal wat ik op die avond heb verkondigd:

‘Er zijn weinig mensen waar ik zoveel respect voor heb als voor politici: wij zitten op onze luie krent, zij halen voor ons de kastanjes uit het vuur, wij bedelven ze vervolgens onder de kritiek terwijl we op onze luie krent blijven zitten, en zij gaan toch gewoon maar door met voor ons de kastanjes uit het vuur halen.

Voor gemeenteraadsleden heb ik zelfs respect in het kwadraat: er gaat enorm veel tijd in zitten, het wordt slecht betaald en daarnaast hebben ze vaak ook nog een drukke baan. Dus als er één categorie mensen is die recht heeft op ontspanning, zijn het wel politici. Om te onderzoeken hoe gemeenteraadsleden ontspannen, analyseerde ik het twitteraccount van het afgelopen half jaar van een Horster gemeenteraadslid, van wie ik de naam niet zal onthullen. Dat had het volgende resultaat:

Vandaag een dagje met vriendinnen naar Duesseldorf. Ff bijkletsen, winkelen en lekker eten.

Gereed voor een korte vakantie met familie. Met z'n 30en, jong en oud naar traditionele vakantiebestemming in Duitsland.

Een dagje Amsterdam met 8 vriendinnen. Heeeel veel zin in.

Nog even en dan......vakantie

Vandaag met Lourdes vriendinnen een dagje op stap. #zinin.

2 dagen naar zee.

Dagje Alkmaar. Zwemwedstrijd door de grachten.

Nog even en dan......vakantie. Nu uitstapje bestuur Vrouwengilde Horst.

Vakantie begint goed. Morgen met 4 vriendinnen een camperweekend gepland. Met de meiden bij motorhotel Am Tunnel in Altenahr. De motors komen hier uit de lucht vallen.

Terug van enerverend weekend Dld met vriendinnen. Nog even en dan......vakantie

Wordt dit een actieve vakantie?? Ik denk het niet :-))

Morgen ga ik met m'n dochter een weekje naar meer van Lugano. Lekker met z'n tweetjes.

Goede morgen vanuit een zonnig Porlezza. Mooie plek aan meer van Lugano. Op een terras in het Zwitserse Lugano. Wat een mooie stad.

In Menaggio. Het Saint Tropez v/h Comomeer. Classy. En het regent weer. Maar niet getreurd. Lekker terras.

Nog even en dan......vakantie

Terug uit Italië. Bizar weer. In Italië en Schweiz heftige regen en onweer. In Duitsland zon/30c. Goed om weer thuis te zijn.

Nog even en dan......vakantie

Morgenvroeg on the road again. Vertrek naar Toscane. Vakantie met Math.

Aangekomen in Villa la Palagina. Super weer en voelt als thuiskomen. Genieten.

Vandaag 2 scooters gehuurd en Chianti route gereden. Wat gaan die dingen hard. 

Tussenstop in Raron, Wallis Schweiz.

Thuis. Mooie reis gehad via Simplonpass en autoverladung (auto op trein) in Göppelstein.

Nog even en dan......vakantie

Morgen met 3 vriendinnen een lang weekend naar Kroatië. En weer volop zon. We genieten met volle teugen. Vanavond naar huis. Morgen werken. Ook goed. Na een voortvarende vlucht vannacht geland in Weeze. En na een paar uurtjes slaap weer op mijn plek in Boxmeer. That's the spirit.

Nog even en dan......vakantie’

Tot zover dat onderdeel van de Twittershow. Het zal toch niet zo zijn dat Annemie zich daar op de een of andere manier door aangesproken voelde en daarom vrijdagochtend die tweet afscheidde?

Klein mysterie 590 – Oud gemeentehuis

‘Weet jij eigenlijk wel waarom de rechtervleugel van het oud gemeentehuis zoveel korter is dan de linker?’, vroeg iemand me zaterdag.

‘Ja … eh, nou ja … eh, nee, eh …, nee, eigenlijk niet’, stamelde ik.

‘Dan zal ik je dat eens precies vertellen. Het oud gemeentehuis is gebouwd in een tijd dat Horst en Sevenum één gemeente vormden. Burgemeesters werden toen nog gekozen. Op een gegeven moment moest er een nieuwe burgemeester komen. Er waren twee kandidaten: één uit Horst en één uit Sevenum. Die uit Horst kreeg de meeste stemmen en werd burgemeester. Enkele jaren later moest er een nieuw gemeentehuis worden gebouwd. Meest geschikte plek voor de nieuwbouw was wat nu de hoek Sint-Lambertusplein en Steenstraat is. De architect ontwierp een symmetrisch gebouw waarvan linker- en rechtervleugel even lang waren. De verwerving van de benodigde grond voor de linkervleugel was geen probleem. Maar laat de grond voor de rechtervleugel nu juist eigendom zijn van de niet verkozen Sevenumse burgemeesterskandidaat! Je raadt het al: de Sevenummer weigerde te verkopen en daardoor werd de rechtervleugel veel korter.’

‘Weet je dat wel zeker?’, reageerde ik.

‘Nou, het is me ook maar verteld hoor, al lang geleden, door iemand die al jaren dood is’, bond hij enigszins in.

Sommige broodjeaapverhalen moet je niet met de waarheid willen verpesten, andere broodjeaapverhalen zijn te kras om onweersproken te laten. Het verhaal over de kortere rechtervleugel van het oud gemeentehuis behoort tot de tweede categorie, zoveel werd me wel duidelijk na een vluchtig literatuuronderzoekje.

Het oud gemeentehuis dateert uit 1890. Het werd ontworpen door Jan Jorna uit Roermond; aannemer was (mijn overgrootvader!) Leonard Haegens (‘Mette Nádje’). Over een oorspronkelijk symmetrisch ontworpen gebouw vermeldt de literatuur niets.

Horst en Sevenum vormden van 1800 tot 1836 één gemeente. Van 1815 tot 1830 werd de burgemeester door de koning benoemd. Van 1830 tot 1836, toen Horst en Sevenum tijdelijk deel uitmaakten van het koninkrijk België, werd de burgemeester gekozen door de plaatselijke notabelen (beoefenaars van een vrij beroep en zij die een bepaalde som belasting betaalden). Burgemeester van Horst was in deze jaren Pieter Everts. Deze Sevenummer was een vurig pleitbezorger van de afscheiding van Sevenum van Horst. Toen die in 1836 eenmaal een feit was, werd Everts meteen de eerste burgemeester van de nieuwe gemeente Sevenum. Vanaf 1836 tot op de dag van vandaag worden, ondanks D66, burgemeesters in Nederland benoemd door de koning(in) en niet gekozen. 

Kortom, meer dan voldoende ingrediënten om het verhaal van mijn zegsman over de kortere rechtervleugel van het oud gemeentehuis naar het rijk der fabelen te verwijzen (hoe fijn dat ik die zegswijze ook nog eens van stal kan halen). Waarom die rechtervleugel dan wel zoveel korter is dan de linker? Zou het iets te maken kunnen hebben met het feit dat de benedenverdieping van het linker bouwdeel aanvankelijk diende als harmoniezaal en dus helemaal geen onderdeel van het gemeentehuis was? Of heeft u misschien andere verklaringen? Laat het me weten!  

Intermezzo – Horst-tweet-Horst – 1e Horster Twittershow (4)

Het lijkt wel alsof de lokale en regionale media geen genoeg kunnen krijgen van de 1e Horster Twittershow. Zo opende het regiokatern van Dagblad De Limburger vandaag met een artikel over Elly Michiels-Fleuren. Aanleiding: het feit dat Jan-Dirk van der Burg het Melderslose twitterkanon (https://twitter.com/elly_emf38) heeft uitverkoren voor diens – tijdens de Twittershow gepresenteerde – zesde Tweetbundel (klik hier). Het stuk is opgeleukt met een prachtige actiefoto van Elly. Goed om te lezen overigens dat de varkenshoudster voorlopig geen plannen heeft het twitteren eraan te geven: ‘Ik blijf actief, tenzij ik allebei de handen in het gips heb.’ Ook mooi: het krantenartikel was vandaag tot dusverre goed voor twaalf (re)tweets van Elly, waarmee ze al op een derde van haar gemiddelde dagelijkse quotum zit.

Maar de 1e Horster Twittershow was méér dan alleen de Tweetbundel van Elly. Eén van de andere onderdelen van de avond was de voordracht van het gedicht De Mus in zeven talen door zeven Horstenaren (klik hier). Een van hen was Uta Halbreiter. Zij wijdde zaterdag in de rubriek Wört van het radioprogramma Wiekendproat van Streekomroep Reindonk een gesproken column aan de Twittershow, De Mus en waar dat voor staat, en de serieuze wending die de avond kreeg toen Shatha Jahola nog eens terugkeerde op het podium. Luisteren (klik op de pijl en de opname begint)!

Intermezzo – Horst-tweet-Horst – 1e Horster Twittershow (3)

Een van de rode draden van Horst-tweet-Horst – 1e Horster Twittershow vormde De Mus. De Mus? De Mus, ja! Het Engelse werkwoord ‘to twitter’ betekent namelijk ‘kwetteren’. En kwetteren is het geluid dat vogels maken. Een in Nederland veel voorkomende vogel is de mus. En aan de mus heeft Jan Hanlo (klik hier) in 1949 een inmiddels klassiek geworden gedicht gewijd:

De Mus

Tjielp tjielp - tjielp tjielp tjielp
tjielp tjielp tjielp - tjielp tjielp
tjielp tjielp tjielp tjielp tjielp tjielp
tjielp tjielp tjielp

Tjielp
etc.

De Mus leek me bij uitstek geschikt het getwitter en gepraat over getwitter te relativeren. Vandaar dat ik een aantal Horstenaren die een buitenlandse taal machtig zijn, had gevraagd De Mus in ‘hun’ taal te vertalen en die vertaling tijdens de Twittershow voor te dragen. Want elke taal heeft zijn eigen woorden om geluiden van dieren weer te geven. Een haan bijvoorbeeld kraait overal ter wereld hetzelfde en toch klinkt dat in het Nederlands als kukeleku, in het Zuid-Koreaans als kokioo en in het Frans als cocorico. Zo heeft ook elke taal haar eigen woord om het tjielpen van een mus weer te geven. Zeven Horstenaren gingen enthousiast aan de slag met mijn vraag en droegen verspreid over de avond De Mus voor. In volgorde van opkomst: Laura Smits-Weldon in het Iers, Marij Moorman in het Turks, Uta Halbreiter in het Duits, Chiarangela van Lieshout in het Italiaans, Shatha Jahola in het Arabisch en Aramees, Ivana van Lieshout-Fattori in het Spaans en Mart van den Munckhof in het Horster. Ge-wel-dig! Chiarangela, Ivana en Shatha zongen De Mus zelfs, op de muziek van Tom America. Diens compositie uit 1996 geniet vooral bekendheid omdat ze een tijdje de begintune van Van Kooten en De Bie was.

(Tom was uitgenodigd voor de 1e Horster twittershow, maar helaas verhinderd. Wel was hij zo aardig speciaal voor deze avond een karaokeversie van De Mus te componeren. En Wiek Lenssen was zo aardig bij de vertolking door Shatha en Ivana voor de gitaarbegeleiding van die karaokeversie te zorgen.) 

Omdat dit weblog in de eerste plaats over Horst gaat, vind ik het wel passend hier de door Mart van den Munckhof prachtig vertolkte Horster versie van De Mus voor het voetlicht te brengen. Want wie wist nu dat kwiêtele het Horster woord voor tjielpen is? Mart ontleent deze wijsheid aan Jan ván Teng (Jan Verheijen), de in 2008 overleden Horster dialectkenner bij uitstek.

De volledige tekst van De Mus in de Horster vertaling van Mart:

 

De Jiets

Kwiêtel kwiêtel - kwiêtel kwiêtel kwiêtel

kwiêtel kwiêtel kwiêtel - kwiêtel kwiêtel

kwiêtel kwiêtel kwiêtel kwiêtel kwiêtel kwiêtel

kwiêtel kwiêtel kwiêtel

Kwiêtel

enzoëwiër.

De meest exotische versie van De Mus was natuurlijk die in het Arabisch en Aramees, vertolkt door Shatha Jahola. Shatha is een Horsterse (zeg je dat zo?) van Iraakse afkomst. Zij zet zich met hart en ziel in voor de tienduizenden Iraakse vluchtelingen in het oorlogsgebied in het noorden van Irak. Zij gaan een zware winter tegemoet en Shatha coördineert een inzamelingsactie voor winterkleding. Ze deed daarom een oproep aan de aanwezigen vóór eind september winterkleding bij haar in te leveren. Ik geef die oproep hierbij graag door: heeft u winterkleding die u kunt missen, bezorg die dan bij Shatha (Stoktstraat 16). Desgewenst komt Shatha ook bij u langs. Haar telefoonnummer is 06-38116663. Zie ook hier.

Klik hier voor het stukje over de presentatie van de zesde Tweetbundel tijdens de 1e Horster Twittershow.

Intermezzo – Horst-tweet-Horst – 1e Horster Twittershow (2)

En zo is Horst-tweet-Horst – 1e Horster Twittershow alweer geschiedenis. Aan een Horst-sweet-Horst top 5 van hoogtepunten van de 1e Horster Twittershow waag ik me niet: ik zou mensen ongewild tekort doen en bovendien was de avond wat mij betreft één lang hoogtepunt. Nou dient gezegd dat je met een hoofdgast als Jan-Dirk van der Burg sowieso al op zeker speelt: vlotte spreker, perfecte timing, humor en opmerkelijk goed op de hoogte van de Horster ins en outs. Zijn bijdrage aan de avond bestond achtereenvolgens uit een ultrakort Twitter voor dummies, een toelichting op het concept van zijn Tweetbundels en voordrachten uit de Tweetbundels van Aad de Mos (wat staat-ie graag in the picture), Arie-Wim Boer (van pijnlijk tot tenenkrommend) en Halina Reijn (ik, ik, ik, ik, ik).

Maar Jan-Dirk was eerst en vooral naar Horst afgezakt voor de presentatie van zijn zesde Tweetbundel. Van tevoren was al uitgelekt dat die de gebundelde tweets van een Horster twitteraar of twitteraarster zou bevatten. De spanning was dan ook om te snijden op het moment dat de presentatie aanstaande was. Wie zou Jan-Dirk hebben uitverkoren? Een van de Horster politieke veeltwitteraars die zo vaak figureren in Horst-sweet-Horst-stukjes? Een landelijk bekende Horster grootheid als Renée van Wegberg of Twan Huys? Of toch een onbekende outsider?

Bij zijn keuze ging Jan-Dirk niet over een nacht ijs. Maandenlang onderwierp hij de vele Horster twitteraccounts aan minutieuze interpretatie en analyse, hij nam tienduizenden Horster tweets tot zich, hij oordeelde en hij veroordeelde, hij wikte en hij woog en hij kwam uiteindelijk tot de conclusie dat slechts één Horster twitteraar of twitteraarster recht had op een Tweetbundel: Elly Michiels-Fleuren (https://twitter.com/elly_emf38), varkenshoudster uit Melderslo. Met meer dan 46 duizend tweets in amper drie jaar (een gemiddelde van om en nabij de veertig tweets per dag) overtreft Elly erkende Horster twittervedetten als Roy Bouten (19 duizend) en Thijs Coppus (16 duizend) ruimschoots.

Toch was het niet zozeer de kwantiteit die Jan-Dirk – zelf zoon van een varkenshouder – voor het Melderslose twitterkanon deed kiezen. Wat dan wel? Nou, onder meer originele hashtags als #lifeonthefarm, #starswordensterren, #happypigs en – als de varkens naar de slacht gaan – #exit #varkens. Maar ook haar gedetailleerde agrotweets, berichten over klimatologische tegenslagen aan de Herenbosweg, haar sneren richting #antivarkenshouderij en haar culinaire intermezzo’s (‘#duitseworst’) kwalificeerde Jan-Dirk als ‘zeer lezenswaardig’. Tel daar nog de onweerstaanbare felfies (= selfies van een farmer) bij op en duidelijk mag zijn dat de Tweetbundel Elly méér dan toekomt.

Alvorens Jan-Dirk de 298 pagina’s tellende Tweetbundel (die nog niet in de handel is) voordroeg, overhandigde hij het eerste exemplaar aan Elly. Hoe verguld ze daarmee was, bleek uit de twintig tweets die Elly aan de Twittershow wijdde. De Horst-sweet-Horst top 5 van tweets van Elly Michiels-Fleuren over de 1e Horster Twittershow:

5. Vanavond te gast geweest bij een unieke avond

4. Bijzonder met dank aan @Jandirkcom en #Horstsweethorst:-) #twitterbundel#uniek

3. #SweetDreams:-)

2. De #varkenshouderijen #LifeontheFarmzijn vanavond in een heel ander daglicht komen te staan dankzij @Jandirkcom

1. 1 woord: #GEWELDIG en een dankje wel aan @Jandirkcom !!

P.S. Klik hier voor een terugblik op De Mus, een ander onderdeel van de 1^e Horster Twittershow

Intermezzo – Prijsvraag (4)

Zo, deze week het prijzenpakket van de prijsvraag over de figuren in de Horster bestrating aan de winnaar (klik hier), Ruud Willems, overhandigd. Het bestond uit een zweefvliegtuig en een parachute (om zicht te houden op eventuele nieuwe bestratingsfiguren), een handig speeltje om zelf geld te maken (om de misgelopen Ferrari California alsnog zelf te kunnen bekostigen), een fles wijn (die als je er maar genoeg van drinkt leidt tot een verdubbeling van het aantal Horster bestratingsfiguren) en een tegoedbon voor ijssalon Passi. (Ook de winnaar van de prijsvraag naar het figuur in de Tienrayse bestrating, Leopold Post, hoop ik eerstdaags een fraai prijzenpakket te kunnen overhandigen.)

Terug naar het verhaal achter de Horster bestratingselementen. Het begon allemaal met de toevallige ontdekking van het silhouet van een kerk in de bestrating op de kruising Herstraat-Gasthuisstraat. Ik schreef er een stukje over (klik hier), waarin ik me afvroeg of zich op nog meer plaatsen in Horst figuren in de bestrating bevonden. ‘Jazeker’, reageerde gemeenteambtenaar Roel de Jong (klik hier). Hij daagde me uit op zoek te gaan naar nog drie elementen. Mocht die missie slagen dan zou hij een gesprek met de bedenker arrangeren. Dat liet ik me natuurlijk geen twee keer zeggen. Samen met neef T., erkend Google Streetview-expert, ging ik aan de slag.

De locaties van de drie andere creaties hadden we snel achterhaald. Met wat ze voorstelden hadden we in het geval van de T-splitsing Loevestraat-Groenewoudstraat en de kruising Herstraat-Americaanseweg-Kloosterstraat ook vrij weinig moeite: respectievelijk enkele bomen en drie kruisen. In het figuur op de T-splitsing Gasthuisstraat-Hoofdstraat meenden we iets kasteelachtigs te herkennen. Hierin zagen we een relatie met de kasteelruïne, in de bomen een relatie met de Moelbaerenbos (dan wel Kasteelpark Ter Horst) en in de kruisen een relatie met de Sint-Lambertuskerk.

Roel nam gelukkig genoegen met de antwoorden en zo kwam het dat hij neef T. en mij uitnodigde voor een gesprek met hem én de bedenker van dit fraais. Op vrijdagmiddag 29 augustus maakten we – neef T. kwam rechtstreeks uit school – onze opwachting bij de gemeentewerf aan de Americaanseweg. Behalve door Roel werden we daar ook welkom geheten door Hans Meskers, inmiddels gepensioneerd civieltechnisch gemeenteambtenaar en bedenker van de creaties. Eerlijk gezegd had ik verwacht niet Hans, maar een voormalig burgemeester van Horst aan te zullen treffen. In hem had ik namelijk de geestelijk vader van de bestratingselementen vermoed. Héél ver bleek ik er niet naast te zitten, zo vertelde Hans: toen het centrum van Horst achttien jaar geleden werd opgeknapt, was het inderdaad Romé Fasol geweest die Hans had gezegd dat er ‘iets’ moest gebeuren met de grote beklinkerde vlakken op een aantal verkeersplateaus. Waarop Hans met in de klinkers uitgespaarde figuren was gekomen.

Hij had ze ontworpen met behulp van AutoCAD, en nee, de stratenmakers waren er niet zo heel blij mee geweest. Het idee van de kerk op het plateau bij ’t Gasthoês – een verwijzing naar de nabije Kerkstraat – was er het eerst en daarna was de rest een invuloefening geweest: een aan Hoofdstraat refererend hoofd op de T-splitsing Gasthuisstraat-Hoofdstraat, een aan Groenewoudstraat refererend woud op de T-splitsing Loevestraat-Groenewoudstraat en drie zowel naar het voormalige klooster als naar het voormalige kerkhof verwijzende kruisen op de kruising Herstraat-Americaanseweg-Kloosterstraat. Waren ze dat allemaal? ‘Nee’, aldus Hans: een vijfde creatie, het wapen van de voormalige gemeente Horst, had zich bevonden in de bestrating voor het gemeentehuis aan de Jacob Merlostraat (ongelooflijk dat me dat nooit is opgevallen). Maar dit had alweer jaren geleden het loodje gelegd vanwege een nieuwe reconstructie. ‘Mijn schuld’, bekende Roel.

Of de figuren grote bekendheid genoten? Hans kon het zich nauwelijks voorstellen, het bestaan ervan was nooit aan de grote klok gehangen. Hoefde ook niet, het was niet meer dan een geintje. Toch voelde hij zich wel gestreeld nu zijn creaties waren ontdekt door Horst-sweet-Horst. Wat ons trouwens misschien ook wel zou interesseren: elders in Horst bevond zich nóg een figuur in de bestrating! Waar? Op een kruising van fietspaden tussen Klompenmaker- en Leertouwerstraat. Zouden we op eigen houtje nooit vinden, er was inmiddels ook weinig meer van over. Ook hier ging het om een aardigheidje: omdat een van de paden op de kruising precies naar het noorden gaat, was in de bestrating op initiatief van Hans een noordpijl (de pijl die op een tekening het noorden aanwijst) aangebracht.  

Na een uurtje togen neef T. en ik heel wat wijzer en onder dankzegging aan Roel en Hans weer huiswaarts. Samen kwamen we tot de conclusie dat het jammer is dat Horst aan de Maas niet veel meer van zulke aardigheidjes herbergt.

Oh ja, toen Maarten Voesten veronderstelde (klik hier) dat de kruisen op de kruising Herstraat-Americaanseweg-Kloosterstraat stonden voor de drie kruisen uit het gemeentewapen van Amsterdam (‘vanwege de vele Ajacieden in onze gemeente’), heb ik Roel voor de zekerheid nog even gemaild. Ik meende namelijk bij Hans een Rotterdams accent te herkennen. Had Hans soms Rotterdamse roots? Roel: ‘Hans heeft inderdaad Rotterdamse roots. Geen Amsterdamse. Hij is ook verstokt Feyenoord fan.’ Wat moet Hans gisteren een slechte dag hebben gehad …

Klein mysterie 589 – Sliêp oêt, sliêp oêt!

Na die grandioze 1-0 overwinning van Wittenhorst op Venray, twee weken geleden alweer, kon ik slechts met de grootste moeite de verleiding weerstaan me Venraywaarts te begeven. Was dit immers niet het gedroomde moment voor een ouderwetse sliêp-oêt-sessie? Beginnen in de Patersstraat, via de Poststraat de Julianasingel op, een rondje langs het gemeentehuis en dan via de Hofstraat weer terug het centrum in, ondertussen keer op keer de wijsvinger van de linkerhand over de gestrekte wijsvinger van de rechterhand vegend en onophoudelijk en op z’n allerdreinerigst ‘Sliêp oêt, sliep oêt!’ roepend. Dat zal ze verdomme leren, die Piëlhaze! Heerlijk toch?
(Filmpje afspelen met geluid aan!)

Wat me uiteindelijk weerhield van uitvoering van dit plan? De vrees dat niet de Venraynaren maar ik zelf voor joker zou staan. Gewend aan mensen die een tikje anders zijn, zouden de Venraynaren me waarschijnlijk meewarig hebben aangestaard en hoofdschuddend zijn overgegaan tot de orde van de dag, niet beseffend dat ze eigenlijk pijnlijk getroffen dienden te zijn. Maar wie weet anno 2014 nog wat oêtsliêpe (of op z’n Venrays: uutsliepe) is, laat staan hoe je het in de praktijk brengt? Wéér zo’n cultuurfenomeen dat met uitsterven wordt bedreigd.

‘Uitsliepen’ is een gewoon Nederlands werkwoord volgens Van Dale:

En zo is het, al had vóór dat ‘te roepen’ wat mij betreft nog wel iets in de trant van ‘temerig’, ‘honend’ of ‘zeurderig’ mogen staan. Zoekend op internet naar de achtergronden van het uitsliepen, kwam ik uit bij een fascinerend onderzoek uit 2008 van Frauke De Graeve (klik hier). Op de bladzijden 51 tot en met 60 is nagenoeg alles te vinden wat je over uitsliepen zou willen weten. Bijvoorbeeld dat de handeling overal eender is, dat de herhalende vorm (sliep uit, sliep uit) alleen voorkomt in Brabant en Limburg en dat de redenen voor het uitsliepen van plaats tot plaats lichtjes kunnen verschillen: van uitlachen omdat iemand niet krijgt wat-ie wil, via uitlachen omdat iemand iets niet kan tot uitlachen omdat iemand huilt. Laatstgenoemde reden komt mij totaal onbekend voor; bij de eerste twee kan ik me meer voorstellen. Leedvermaak lijkt me sowieso iets wat onlosmakelijk met oêtsliêpe is verbonden.

Eén vraag beantwoordt het onderzoek van Frauke De Graeve niet: waarom wordt er tegenwoordig niet meer uitgesliept? Of hoort (dan wel doet) u het nog wel eens? Is sliêp oêt, sliep oêt! soms uit het dagelijks taalgebruik verdrongen door gedist! en lekker puh? Ja? Dan wil ik hierbij graag opmerken dat ik dat een ernstig verlies zou vinden, met alle respect voor gedist! en lekker puh. Eerherstel voor sliêp oêt, sliep oêt! En dan bij de volgende overwinning van Wittenhorst op Venray met z’n allen op naar het Piëlhazeriëk!

Intermezzo – Prijsvraag (3)

En we hebben een winnaar! Na de herhaalde oproep van vorige week (klik hier) kwamen er ineens toch enkele reacties binnen op de eerste prijsvraag (klik hier) uit de geschiedenis van Horst-sweet-Horst. Ter herinnering: het ging om deze drie vragen: 1. Welke drie figuren zijn, naast een kerk, nog meer in gestileerde vorm in de Horster bestrating weergegeven? 2. Waar liggen ze? 3. Wat is de link met de betreffende locatie? Waarbij dient opgemerkt dat ik vorige week al de drie locaties van de figuren had verklapt: respectievelijk de T-splitsing Gasthuisstraat-Hoofdstraat, de T-splitsing Loevestraat-Groenewoudstraat en de kruising Herstraat-Americaanseweg-Kloosterstraat.

Ik neem de reacties even met u door. Eerst die van Maarten Voesten. Hij mailde: ‘Op de kruising bij Johnny’s [= kruising Herstraat-Americaanseweg-Kloosterstraat] staan de drie kruisen van Amsterdam! Dit is natuurlijk gedaan vanwege de vele Ajacieden in onze gemeente!’ Beslist een bijzonder originele kijk op de zaken. Aan de twee andere figuren durfde hij zich niet te wagen.
Mart van den Munckhof beperkte zich op zijn beurt alleen tot een link met de locatie en liet de aard van de figuren onbesproken: ‘Omdat op betreffende locaties waren gevestigd: 1. Beckers Pietje; 2. Boerenbond; 3. Vissers Fien oftewel Vissers tankstation cq oliehandel.’ Later voegde hij daar nog aan toe: ‘Bij de Meent [=T-splitsing Loevestraat-Groenewoudstraat] zit een silhouet van een huis in de drempel verwerkt.’

Bij Leopold Post ontbrak dan weer een link met de locatie, al dient gezegd dat zijn reactie evenmin van originaliteit gespeend was: ‘Figuur 1 is het spiegelbeeld van een Miele wasmachine, figuur 2 een Stimorol kauwgum en figuur 3 de afdruk van een pizza (quattro formaggi).’
Arjanne van der Meer ten slotte liet weten nog zoekende te zijn: ‘Ik heb wel een silhouet gevonden maar wat het voorstelt ben ik nog niet achter.’

Was het bij deze reacties gebleven, dan zou het nog een hele kluif zijn geweest een winnaar vast te stellen. Die ellende bleef me gelukkig bespaard dankzij Ruud Willems, die zichzelf introduceerde als ‘nieuwe eigenaar garagebox waar je vroeger niet tegen mocht voetballen’ (nooit geweten dat mijn stukjes zó nauwgezet worden gelezen). Zijn inzending: ‘Dat was nog lastiger dan ik dacht. Heb namelijk eerst zitten googelen op de kruispunten. Ik dacht namelijk dat het ooit in De Echo heeft gestaan zo rond het aanleggen van deze verkeersdrempels. Maar helaas, niks te vinden. Toen via Google Streetview toch gaan kijken. Nu denk ik het te weten. Maar het is af en toe slecht te zien. Antwoorden:

Gasthuisstraat-Hoofdstraat --> een hoofdje

Loevestraat - Groenewoudstraat --> een groen ‘woud’

Herstraat - Americaanseweg - Kloosterstraat --> 3 kruizen (Andreaskruizen?) ivm klooster of de nabijgelegen Lambertuskerk?’

Ongelooflijk maar waar: he-le-maal goed! Zover waren zelfs neef T. en ik niet gekomen! Jammer voor Ruud dat ie niet een week eerder reageerde, dan was die Ferrari California voor hem geweest. Maar goed, dan had ie ook meteen weer op zoek gemoeten naar een nieuwe garagebox – elk nadeel … Met de prijs die ik Ruud een dezer dagen hoop te overhandigen, is trouwens ook weinig mis, kan ik u alvast verklappen.

En dan was er nog die tweede prijsvraag: een elders in de gemeente aangebracht figuur in de bestrating. Zich bevindend, aldus Roel de Jong (de ambtenaar van de gemeente Horst aan de Maas die dit hele circus in gang zette), ‘in een nieuw dorp waar de inwoners zich met carnaval naar een vierpotig dier noemen’. De enige serieus te nemen reactie kwam van Leopold Post: ‘De duif met een boodschap; ingelegd in het wegdek van het Hanna van der Voortplein [in Tienray]!’ Geheel correct! Alleen zo triest dat de inzending van Leopold een dag na de sluiting van de inzendingstermijn arriveerde. Daardoor ziet hij de geheel verzorgde reis van drie weken voor twee personen naar de Bahama’s aan zich voorbijgaan. Na rijp beraad heeft de jury wel besloten hem een troostprijsje toe te kennen (dat hem deze week zal worden overhandigd)..  

Volgende week kom ik nog één keer terug op de betekenis en achtergronden van de Horster bestratingsversieringen. Dit naar aanleiding van het bezoek dat neef T. en ik onlangs brachten aan Roel de Jong en de bedenker van de creaties. 

Top 5 – Door gevoeligheid bedreigde Horster straatnamen

Weekblad Hallo Horst aan de Maas berichtte deze week dat het paadje tussen de Steenstraat en de nieuwe parkeerplaats in Horst-centrum Bôtterpedje gaat heten (klik hier). Een voorstel om het paadje naar Toos Buijssen, van 1989 tot 1994 de eerste vrouwelijke wethouder van de voormalige gemeente Horst, te noemen, werd door het gemeentebestuur in de wind geslagen. Waarom? ‘Een vermelding van een wethouder [is] lastig, omdat er veel wethouders zijn geweest en omdat er een politieke gevoeligheid mee zou spelen’, zo vernam Hallo van het gemeentebestuur.

Bullshit natuurlijk. Inderdaad zijn er heel veel wethouders geweest, maar slechts één was de eerste vrouwelijke. En politieke gevoeligheid? Toos Buijssen was bij mijn weten geen lid van de NSB en zelfs niet van de CPN. Nee, Toos Buijssen was lid van de PvdA, een – of je het nu met haar standpunten eens bent of niet – eerbiedwaardige partij, iets links van het midden (vroeger tenminste). En Toos Buijssen zelf was minstens even eerbiedwaardig. Lees bijvoorbeeld hoe toenmalig burgemeester Romé Fasol haar in 1999 kort na haar overlijden in de gemeenteraadsvergadering herdacht (klik hier en ga naar bladzijde 78): ‘Een meer dan uitstekend lid van het college van burgemeester en wethouders. Integer omgaand met de middelen van onze gemeenschap. Collegiaal als weinig anderen. Zo was ze ook. Met wie zij optrok, kon op haar bouwen. Ik laat zeker niet onvermeld dat zij ook wethouder was voor personele aangelegenheden. Daarin kon ze haar genegenheid voor haar medemens evenzeer kwijt. Rechtvaardigheidsgevoel en waardering voor de inzet van medewerkers maakten haar geliefd in dit huis.’ Me dunkt.

Sowieso zou die eventuele straatnaam niets van doen hebben met de politieke kleur van Toos Buijssen en alles met het feit dat ze de eerste vrouw in deze functie was. Voor hetzelfde geld was het het Riet Geurtspaadje of Mien Hofmanpaadje geworden.

Als gevoeligheid overigens ook een criterium is dat een rol speelt bij straatnaamgeving, dan zit het er dik in dat een groot deel van de Horster straatnamen binnenkort het veld moet ruimen. Daar komt-ie, de Horst-sweet-Horst top 5 van door gevoeligheid bedreigde Horster straatnamen:

5.

Oei! En Sparta’18, GFC, SVEB en al die andere Horster voetbalclubs dan? Voetbalclubgevoelig!

4.

Oei! En de moskee, de synagoge, de boeddhistische tempels en al die andere religieuze gebouwen dan? Religieus gevoelig!

3.

Oei! En Servaas Huijs, Raymond Knops, Truus Kok en al die andere Horster Tweede Kamerleden dan? Tweede Kamerlidgevoelig!

2.

Mevrouwsbosweg. Oei! En Moelbaerenbos, Doêvenbos, Schadijkse Bossen en al die andere Horster bossen dan? Bosgevoelig!

1.

Oei! En Glenn Hoddle, Paul Gascoigne, Danny Blanchflower en al die andere Tottenham Hotspur-cracks uit het verleden dan? Spursgevoelig!