Intermezzo – Liederenbank

Mevrouw Van Norden zat met de koffie op hen te wachten, in een kleine huiskamer vol familiefoto’s en kleine, koperen snuisterijen. ‘Maar ik ga niet zingen’, zei ze verschrikt toen Elshout de bandrecorder voor zich op het gebloemde tafelkleed zette.‘Nee’, zei Elshout, ‘ik zet hem hier alleen even neer.’Hij ging zitten en keek haar vriendelijk aan.
Maarten was ook gaan zitten, wat terzijde, in een kleine fauteuil bij het raam.
‘Wat vind ik dat aardig, dat ik u nou ook eens in werkelijkheid zie’, zei mevrouw Van Norden. ‘Toen ik die brief schreef had ik niet durven hopen dat u ook nog op bezoek zou komen.’Elshout glimlachte.

J.J. Voskuil, Het bureau. 2: Vuile handen (Amsterdam 1996) p. 67

Een romanfragment. Maar wel een romanfragment met een hoog realiteitsgehalte. ‘Elshout’, Jaring Elshout in Het bureau, was in werkelijkheid Ate Doornbosch (1926-2010), van 1957 tot 1993 presentator van het radioprogramma Onder de groene linde en vanaf 1966 administratief hoofdambtenaar bij het Volksliedarchief van het P.J. Meertens-Instituut. In beide hoedanigheden reisde hij stad en vooral land af, op zoek naar oude liederen uit de mondelinge overlevering. Hij bezocht mensen thuis, maakte opnamen en zond die uit in Onder de groene linde. Zo ging het in 1966 bij mevrouw Van Norden uit Rotsterhaule in bovenstaand fragment, maar zo ging het ook bij Wilhelmina van der Sterren-Wijs die Doornbosch op 2 februari 1968 thuis in Meterik bezocht. Wilhelmina, in 1908 geboren in Haps, zong voor hem Ons Kaatje was bedronken, Ik ben een jong soldaatje, Toen God de wereld heeft geschapen en Clara was een blonde schone (klik hier en klik vervolgens - ook bij de overige links in dit stukje - op ‘mp3’). De betreffende opnamen zijn allemaal te beluisteren in de Liederenbank, een project van de Universiteit Utrecht, het Meertens Instituut en de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren dat sinds 19 juni volledig online is.

De Liederenbank bevat teksten, melodieën, muziek en opnamen van vijftigduizend volksliederen, geuzenliederen, psalmen en kerstliederen, marktzangen, zeemansliederen, kinderliedjes en nog veel meer traditionele liederen van vóór 1900. Zoals een blogger over Horst betaamt, ben ik onmiddellijk op zoek gegaan naar Horster elementen in de Liederenbank. Hoewel niet heel talrijk, zijn die wel degelijk aanwezig. Behalve bij Wilhelmina van der Sterren-Wijs ging Doornbosch bijvoorbeeld ook (in 1971 en in 1975) bij Peter Johannes Mulders (1895-1979) uit Lottum op bezoek. De bank telt zes opnamen van door hem aandoenlijk gezongen liederen (klik hier).

Grubbenvorst is in de Liederenbank onder meer vertegenwoordigd met drie dialectliedjes – waaronder twee Sint-Maartensliedjes –, in 1976 gezongen door Anna Maria Clara van Wissen-Joosten en Petronella Theodora Elisabeth Gerits (klik hier en zie vervolgens de eerste drie resultaten). Van Sinter Mertes Veugelke bevat de bank overigens tachtig versies, waarvan ook één gezongen door mevrouw Tacken-Houben uit Meterik in een opname uit 1964 (klik hier).

Wat Horst aan de Maas betreft is het in mijn ogen echter Leo Wijnen (1911-1985) uit Melderslo die de show steelt. De databank telt achttien door hem gezongen liederen (klik hier). Allemaal zijn ze opgenomen in 1977 en bij allemaal begeleidt hij zichzelf op accordeon. Zó mooi! Luisteren!