Intermezzo – Oorlogsmonument

‘Er zijn te veel oorlogsmonumenten’, luidde de stelling die Hallo Horst aan de Maas  zijn lezers onlangs voorlegde. Aanleiding vormde het vrij verse nieuws dat in Broekhuizenvorst en Meterik wordt gewerkt aan in totaal liefst drie oorlogsmonumenten, nadat twee jaar geleden in Melderslo ook al een nieuw oorlogsmonument was onthuld.

Zijn er te veel oorlogsmonumenten? Lijkt me eerlijk gezegd een retorische vraag. Wat zou er tegen kunnen zijn op het feit dat mensen ook meer dan zeventig jaar na dato nog altijd bereid zijn stil te staan bij de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog? Zo lang de oprichting van een oorlogsmonument niet óók bedoeld is ter meerdere eer en glorie van de oprichter(s), kunnen er wat mij betreft nooit te veel oorlogsmonumenten zijn.

Een andere vraag is of die monumenten altijd state of the art  moeten zijn en hun onthulling altijd met tromgeroffel en trompetgeschal gepaard moet gaan. Wat mij betreft is dat niet per se noodzakelijk. De Horster oorlogsmonumenten in gedachten nog eens nalopend (klik hier, hier, hier en hier), kom ik zelfs tot de conclusie dat de meest onopgesmukte, de soberste monumenten en monumentjes het meest veelzeggend zijn, me het meest raken.

Op de fiets onderweg naar Tienray ontdekte ik deze week zo’n oorlogsmonumentje dat me trof door z’n eenvoud en dat boven elke verdenking van zelfverheerlijking is verheven. Het bevindt zich ongeveer halverwege de Tienrayseweg (‘d’n Tiendersen diëk’ is me liever) aan de van Horst uit gezien rechterkant van de weg.

Staat er misschien al jaren, toch altijd over het hoofd gezien. Staat er ook niet om mooi of indrukwekkend te wezen. En precies dat maakt het mooi en indrukwekkend.

Een kort onderzoek in m’n privébibliotheekje en op internet leerde me dat het monument vermoedelijk is opgericht ter herdenking aan het neerstorten van de Canadese Typhoon PD523, op dinsdag 21 november 1944 om 10.35 uur. De bommenwerper was een uur eerder samen met acht andere toestellen opgestegen vanaf vliegbasis Eindhoven met de bedoeling op enkele plaatsen het treinverkeer onmogelijk te maken.

Spoorlijnen en drie treinen werden zwaar beschadigd, maar de toestellen werden zelf ook zwaar onder vuur genomen door Duits luchtdoelgschut. Uit Oud Horst in het nieuws  deel 6 (p. 107): ‘Daarbij werd de Typhoon PD 523 geraakt. Tweede luitenant-vlieger J.L. Duncan kon zich in eerste instantie per parachute in veiligheid brengen maar werd later bij de familie Marcellis door de Duitsers gevangengenomen.’ Getuige een foto bij het stukje vormden de resten van het vliegtuig later overigens een gedroomd speeltoestel voor kinderen uit de buurt.

De passagiers van de drie gebombardeerde treinen? Het verdere lot van J.L. Duncan? Misschien te zijner tijd nog eens een vervolgonderzoekje aan wijden. Of het op het briefje vermelde telefoonnummer bellen.