Klein mysterie 585 – Kummelik

‘Lambada’s ziën nogal kummelik’, zei ik vorige week op de buurtbarbecue tegen de biologisch groente, fruit en bloemen telende bijna-overbuurman. ‘Neet-biologisch geteelde lambada’s ziën nogal kummelik’, verbeterde hij.

Het gaat nou eens keer niet om de lambada’s, maar om dat ‘kummelik’. Ons dialoogje later nog eens analyserend leek me aanvankelijk dat we beiden gezondigd hadden tegen het Horster. Van huis uit heb ik namelijk meegekregen dat ‘kummelik’ in het Horster dialect ‘kieskeurig’ betekent. ‘Ziede geej nou echt die lambada’s iën vur iën án ’t bekiëke um te zeen of ze ni gekwejjerd zie? Kóm op zeg, ni zò kummelik.’ Toch betrap ik mezelf er de laatste tijd vaker op dat ik ‘kummelik’ ook gebruik in de betekenis van ‘kwetsbaar’. Zo ook in het lambada-dialoogje met mijn bijna-overbuurman. Het vreemde is nu dat hij mijn ‘kummelik’ gewoon overnam. Houdt dit in dat de betekenis van ‘kummelik’ veelomvattender is dan ik van huis uit heb meegekregen?

De naslagwerken er maar eens bijgehaald. E maes inne taes, een van de twee Horster woordenboekjes, kent twee betekenissen toe aan ‘kummeluk’: precies ziën en veul zörg nuëdig hebbe. ‘Precies ziën’  komt niet eens in de buurt van mijn van huis uit meegekregen betekenis van ‘kummelik’. Die benadert veeleer de omschrijving van ‘kieskeurig’ in de Van Dale: ‘veeleisend, met een moeilijk te bevredigen smaak’.

En‘veul zörg nuëdig hebbe’  is ook weer net iets anders dan ‘kwetsbaar’: dat lambada’s veul zörg nuëdig hebbe  hoeft in mijn optiek nog niet automatisch te betekenen dat ze ook kwetsbaar zijn. Misschien moet de lambada-in-de-groei wel worden vertroeteld en viermaal per dag liefkozend worden toegesproken opdat ze als volwassen lambada tegen een stootje kan. In dat geval leiden de zörg er juist toe dat de lambada niet kwetsbaar is.  

Het Venrays woordenboek  dan. Dat heeft eveneens twee betekenissen voor ‘kummelek’: ‘kieskeurig’ en ‘korzelig, lastig, kribbig, lichtgeraakt’. Het dialekt van de gemeente Meerlo-Wanssum  wijkt daar nauwelijks van af met ‘kieskeurig’ en ‘niet gauw tevreden, te nauwgezet’. Weblog Roets in Lottum  heeft het dan weer over ‘kwetsbaar’ en ‘zeikerig precies’.

Zoveel hoofden, zoveel zinnen en zoveel mensen, zoveel wensen. M’n bijna-overbuurman toch maar eens vragen of hij nou bedoelde dat niet-biologisch geteelde lambada’s veul zörg nuëdig hebbe  of kwetsbaar, korzelig, lastig, kribbig, lichtgeraakt, kieskeurig, niet gauw tevreden, te nauwgezet dan wel (zeikerig) precies zijn.