Intermezzo – Voettocht naar het hart van het land (1)

November. Nog even en de kerstpakketten zitten er weer aan te komen. Mag ik de gemeente Horst aan de Maas misschien eens een kerstpakketvoorstel doen? Duw uw ambtenaren, gemeenteraadsleden, wethouders en burgemeester dit onlangs verschenen indrukwekkende, onthutsende, ontroerende, schrijnende en hopelijk velen de ogen openende boek door de strot:

Voormalig journalist, auteur en docent Jan Schuurman Hess (1956) wandelde twee jaar lang twee dagen per week door Nederland. In Voettocht naar het hart van Nederland doet hij daarvan verslag. De vraag waarmee (PvdA’er) Schuurman Hess op pad ging, was of de sociaaldemocratie inderdaad haar doelen heeft bereikt, zoals vaak wordt beweerd, of dat er nog een toekomst is. Hij houdt daarover geen ingewikkelde theoretische verhandelingen, nee, hij gaat gewoon in gesprek met de mensen die hij onderweg tegenkomt: vissers, verpleegkundigen, politici, scholieren, WAO’ers, docenten, boeren, bouwvakkers, wethouders. Hij hoort hen aan en uit, tekent hun zorgen, frustraties, idealen en toekomstdromen op, legt daarmee het in den lande levende ongenoegen feilloos bloot en trekt vervolgens zijn conclusies. Die zijn veelal weinig hoopgevend.

Eén aangrijpend voorbeeld: in het centrum van Weert ontmoet Schuurman Hess Dave Saes. Dave bespeelt er een klein draaiorgel. Hij heeft lichte lichamelijke beperkingen, maar is wél Nederlands en Europees kampioen op het draaiorgel. Dave is gestationeerd in een sociale werkplaats waar hij dingen moet doen die hij niet kan. Schuurman Hess noteert op de terugweg in de trein:

Een telkens terugkerend thema in het boek is de staat van het onderwijs. En dan vooral de staat van het onderwijs aan doeners: jongens en meisjes die een vak willen leren, met hun handen willen werken. Schuurman Hess spreekt er tallozen en ze vertellen allemaal hetzelfde deprimerende verhaal dat er op neerkomt dat het onderwijs totaal niet op hen is toegerust. Daarop voortbordurend: hoe zou Schuurman Hess oordelen over een recente uitspraak (klik hier) van Jan Jenneskens, bestuursvoorzitter van Dynamiek Scholengroep, de overkoepelende organisatie voor het basisonderwijs in Horst aan de Maas: ‘Het onderwijs verandert snel en staat op een keerpunt, van opleiden voor een baan en het aanleren van kennis naar het aanleren van vaardigheden om gelukkig te kunnen leven.’  Zou dat de toekomstige doeners meer soelaas bieden dan de huidige?

Sowieso zou Voettocht naar het hart van Nederland eveneens in het kerstpakket van Horster schoolbestuurders behoren te zitten. Schuurman Hess snijdt namelijk ook een problematiek aan waarmee Horst aan de Maas in de toekomst onherroepelijk te maken krijgt: de dreigende sluiting van kleine basisscholen en de gevolgen daarvan voor de leefbaarheid van het platteland. Schuurman Hess zegt er behartenswaardige dingen over en heeft inmiddels het concept van de Kleine Scholen Coöperatie bedacht (lees er hier meer over).

De conclusies van Schuurman Hess? Die zijn snoeihard, niet in het minst voor zijn eigen partij:

‘Tegen de achtergrond van een steeds verdere internationalisering van samenleving en economie lijkt het alsof menselijke verhoudingen niet meer tellen, alsof niemand er nog toe doet. Identiteit, verbondenheid en gemeenschapszin hebben geen plaats in de structuren van macht en rijkdom. De politiek, de PvdA in het bijzonder, is niet alleen in die ontwikkeling meegegaan, maar heeft het gestimuleerd. Daarbij heeft ze de belangen van het volk en de gemeenschap uit het oog verloren.’ 

En:

‘Een eenzijdige focus van de sociaaldemocratie op het openbaar bestuur vormt haar grootste bedreiging. Juist de mensen die op de beweging rekenen, voelen zich al te vaak niet gehoord, niet gezien, niet begrepen. Als de sociaaldemocratie een blijvende rol wil spelen voor die mensen, zal zij zich buiten de raad en parlement moeten organiseren: herkenbaar en nabij, niet oordelend maar ondersteunend.’ 

Horster sociaaldemocraten: doe er uw voordeel mee! (En nodig Jan Schuurman Hess uit voor een spreekbeurt.)