Klein mysterie 261 – Frits (2)

Wat het temeer onbegrijpelijk maakt dat Frits Abrahams z’n bezoek aan Horst heeft beperkt tot het Loopcentrum, is het feit dat hij hier letterlijk in het voetspoor had kunnen treden van een van zijn (én mijn) literaire helden: J.J. Voskuil. Voskuil (1926-2008) is auteur van de 4.988 bladzijden lange zevendelige roman Het Bureau. Mocht u die nog niet gelezen hebben dan zou dat een schande zijn en kan ik u alleen opdragen er vandaag nog aan te beginnen.

Frits Abrahams schreef (op 29 januari 1999) over de eerste drie delen van Het Bureau: ‘Meesterlijke, unieke boeken vond ik dat, van een schrijver die om onbegrijpelijke redenen door vrijwel geen enkele collega-schrijver serieus werd genomen.’ In een bespiegeling (op 25 april 2000) over deel zes had hij het over ‘proza [met] de geladenheid van het werk van grote voorgangers als Elsschot, Alberts en Hotz’. Hoewel de delen vier en vijf hem ‘te statisch en te uitvoerig’ waren, noteerde hij daarover (op 29 januari 1999) toch: ‘Schitterend blijven de passages over kleine, afgeronde gebeurtenissen.’

Zo’n kleine, afgeronde gebeurtenis is het verslag van het bezoek dat Voskuils alter ego Maarten Koning op 14 juli 1977 brengt aan Horst en vooral Meterik (deel 4, p. 705-713; klik voor een korte samenvatting hier en ga vervolgens naar bladzijde 35). Als wetenschappelijk medewerker van het Instituut voor Dialectologie, Volks- en Naamkunde, het huidige Meertens Instituut, reist Voskuil met de trein naar Horst. Op het station wordt hij opgehaald door juffrouw Janssen, die voor chauffeur speelt en hem de rest van de dag zal begeleiden. Samen bezoeken ze in Meterik de oom van juffrouw Janssen, meester Janssen, en de bakkers Litjens en Steeghs.

Abrahams had zich af kunnen vragen of de genoemde personen echt hebben bestaan (ja) en zo ja, wie van hen nog in leven is (niemand). Hij had zich ook af kunnen vragen of bakkerij Litjens nog bestaat (nee).

Of bakker Steeghs een voorvader is van de huidige eigenaren van de bakkerij met die overheerlijke kersenkruimelvlaai, bakkerij Gerards-Steeghs (ja).

Of het ‘klein vierkant huis met een bloemperk ervoor, midden in de akkers’ nog altijd zichtbaar is vanaf het perron van station Horst-Sevenum (bij mijn weten niet). Of het stationsplein (‘een klein pleintje, midden in de akkers’) sinds 1977 wezenlijk is veranderd (nee).

Of het station inderdaad in de Ulfterhoek ligt, zoals juffrouw Janssen zegt (ja).

Maar Abrahams had natuurlijk ook kunnen mijmeren over de vraag of als Koning in deze tijd had geleefd de bloesemremedies van De 3 Vrouwen in Meterik hem zouden hebben verlost van z’n eeuwige hoofdpijn.

Of Abrahams had tijdens een bezoek aan paardenmelkerij ’t Vöske kunnen informeren hoe men daar denkt over het ophangen van de nageboorte van het paard (Voskuil hield zich jarenlang bezig met onderzoek naar het ophangen van de nageboorte van het paard).

Allemaal kansen die Abrahams heeft laten liggen. Laat ‘m hier z’n vakantie doorbrengen en deze zomer eens gewoon doorgaan met z’n column met Horst (Meterik) en Voskuil als inspiratiebronnen. Want ik vervloek elk jaar de maandag dat rechtsonder op de achterpagina van de NRC in vetgedrukte letters staat vermeld dat Frits Abrahams vakantie heeft en z’n column pas op de zoveelste augustus zal hervatten.