Olifantenpaadjesavond – Column Ingrid Koenen

Van de zeven mensen die ik vroeg iets te zeggen op de Olifantenpaadjesavond, is Ingrid Koenen als enige niet woonachtig in Horst aan de Maas. Dat spreekt natuurlijk niet in haar voordeel. Gelukkig staat daar tegenover dat ze wel een groot deel van haar leven hier heeft doorgebracht. En bovendien werkt ze nog altijd in Horst. Ingrid deed een jaar lerarenopleiding, had een baan als directiesecretaresse en werd vervolgens in 1995 ... galeriehoudster. Ze kwam tot mijn grote vreugde afgelopen jaar samen met die andere Horster galeriehoudster in opstand toen wethouder Van Rensch op eigen initiatief een beeld aankocht voor de gemeente. Klik hier voor het weblog van Ingrid over kunst en galerie IROK.

Olifantenpaadjes in de kunst

Ook ik wist niet dat er een woord voor was. Ik stelde de vraag aan een gezelschap van vijftien personen waarmee ik maandelijks aan tafel schuif om persoonlijke en zakelijke ervaringen door te spreken. Allemaal mensen die de week vol proppen met werk en plezier.
Eén tafelgenoot, een vrouw, wist precies waar het over ging. Ja, ‘heb ik in NRC gelezen’, zei ze. Ik moest de rest uitleggen wat het dan was. Iedereen herkende het fenomeen onmiddellijk. Ik vertelde verder over het smakelijke weblog van Wim, de historicus en zoon van mijn vroegere leraar.
Ik vroeg ze ook maar meteen of ik zo gek moest zijn om een soort van column erover te schrijven en voor te lezen.
‘Ja moet je doen, gewoon op de manier zoals jij hier ook altijd aan tafel praat.’ De manier waarop jij normaal ook altijd praat is volgens mij: een beetje chaotisch en relativerend. Maar goed, chaotisch en relativerend praten over olifantenpaadjes? Wat moet ik er überhaupt over zeggen? Ik wilde Wim niet in de steek laten. Ik geniet doorgaans zo van zijn Horst-sweet-Horstblog, dat ik van mezelf aan de vraag van Wim gehoor moest geven. Daarbij had hij mijn ego gestreeld. Wim had een suggestie: misschien over olifantenpaadjes in de kunst? Ja zeg! Helemaal lekker.

Olifantenpaadjes; Je bedoelt: short-cuts. Hoe vaak zeg ik dat niet voor de grap, ffkes short-cut. Ofwel op een route ofwel in een gesprek dat te langdradig dreigt te worden; een ongeduldig jajaja; shortcut. De kortste weg nemen. In de letterlijke betekenis of bedoeld als schijnbaar handige oplossing in een druk bestaan. De kortste weg nemen over olifantenpaadjes kan geen kwaad als ik de foto’s bekijk van de typische voorbeelden.
Het is denk ik wel bewezen dat de kortste weg nemen in het leven vaak niet de juiste weg is. Hoe zit het dan met de olifantenpaadje in de kunst? Ik interpreteer dat dan als volgt: een stap overslaan.

Soms is die stap: de hele opleiding tot kunstenaar. Een sporter met talent maar zonder goede trainer weet niet het maximale uit zijn talent te halen. Zo is het ook met een kunstenaar, deze zal uiteindelijk vastlopen op techniek of in zijn ontwikkeling.
Hoe, veelzijdiger ontwikkelt een talentvolle kunstenaar zich na het volgen van de academie. Het liefst volgt de kunstenaar de opleiding jong, zodat de ontwikkeling nog tijd heeft en stap voor stap tot bloei komt. Slechts een enkeling is geniaal en volgt geen opleiding of volgt deze via een olifantenpaadje en zal toch doorbreken.

Een stap overslaan gebeurt ook in het werk zelf. Een schilderij heeft in veel gevallen lagen verf. De met zorg aangebrachte gelaagdheid voel je door het schilderij heen. Wil een kunstenaar te snel tot het eindresultaat komen, en slaat hij daarbij een paar essentiële lagen over, dan vervalt het schilderij in een stuk zonder ziel.
Is het doel van de kunstenaar om met een minimale streek tot het eindresultaat te komen? Dan zijn daar lange wegen aan vooraf bewandeld alvorens de kunstenaar hiertoe in staat is.
Mag ik concluderen dat olifantenpaadjes in de kunst beter niet genomen kunnen worden? Neem liever een van de uitgestippelde lange routes en zie dat deze je verder zullen brengen.

Ingrid Koenen