Klein mysterie 356 – Bibliotheek (8)

Ik ga gewoon door: nog maar eens wat losjes met elkaar samenhangende observaties, gedachten en meningen over bibliotheken.

De column van Margriet Oostveen in NRC Handelsblad was afgelopen woensdag gewijd aan de bibliotheek van Vierlingsbeek. Eind 2010 wegbezuinigd door de gemeente Boxmeer, maar sindsdien met massale steun van de bevolking en sponsoring door de plaatselijke middenstand door dertig vrijwilligers draaiende gehouden. ‘Wrang detail: terwijl Juul de bibliotheek van Vierlingsbeek aan het redden was, werd zij ontslagen als medewerkster van de afgeslankte bibliotheek van Venray. Nu doet ze dus hetzelfde werk, maar gratis.’

Even hartverwarmend als zorgelijk. Hartverwarmend omdat de reddingsactie van de bibliotheek tot – zoals Oostveen het noemt – ‘motor van het sociale leven’ in Vierlingsbeek werd. Zorgelijk omdat het succes van de actie bestuurders van andere plaatsen een vrijbrief geeft bibliotheken weg te bezuinigen (‘Waarom zou wat in Vierlingsbeek kan, hier niet kunnen?’). Zorgelijk ook omdat vrijwilligers de plaats innemen van gekwalificeerd personeel. Zorgelijk ook omdat de klok een eeuw teruggedraaid dreigt te worden en parochiebibliotheken, Vincentiusbibliotheken en andere particuliere bibliotheken met al hun amateurisme en paternalisme weer een stapje dichterbij lijken te komen.

Wie ook aan de column van Margriet Oostveen refereert, is Jeanine Deckers. Jeanine Deckers is bibliothecaris, was onder meer betrokken bij de ontwikkeling van de Airport Library op Schiphol en enkele Strandbibliotheken en vindt dat bibliothecarissen ‘veel te weinig voor zichzelf en hun eigen vak opkomen’. Op haar weblog Tenaanval publiceert ze vlot geschreven, verstandige en mooie stukjes over ‘bibliothecarissen, bibliotheken, leesbevordering en soms over kunst’. Léés bijvoorbeeld haar op 22 juni gepubliceerde stukje, waarin ze kernachtig en treffend onder woorden brengt waar bibliotheken in haar ogen voor staan: ‘De belangrijkste taak is om een rol in de lokale gemeenschap te vervullen, om inwoners de ruimte te geven om zichzelf intellectueel te ontwikkelen, om zich een mening te vormen, om inwoners te helpen met (leren) lezen en ze te helpen met hun weg te vinden in deze (steeds ingewikkelder wordende) samenleving. Een bibliotheek is een plek waar je mag “hangen”, waar je niets hoeft te kopen en waar je je niet beter hoeft voor te doen dan je bent. Dat is óók een taak van de bibliotheek, neutraal terrein zijn in een steeds drukkere commerciële wereld.’ Kijk, dan kun je bij mij, als aanhanger van de verheffingsgedachte, natuurlijk niet meer kapot.

Jeanine Deckers noemt zichzelf ‘militant bibliothecaris’. Met zwaar weer op komst denk ik dan: ‘Hadden we die in Horst ook maar’. Mijn verbazing over de (ogenschijnlijke?) apathie van BiblioNu is intussen omgeslagen in ergernis. Nogmaals: waarom worden die duizenden leden niet gemobiliseerd? Of op z’n minst geïnformeerd? Los van het feit dat ik vind dat ik daar als lid (omstreeks veertig jaar) recht op heb, lijkt het kweken van betrokkenheid me een essentiële voorwaarde voor het voortbestaan van bibliotheken. Dat begrepen ze in Vierlingsbeek en dat hebben ze in Sevenum gelukkig ook begrepen.

Nu in Horst dus nog.