Intermezzo – Landschapsbederf

‘Je klinkt enigszins moedeloos’, zei presentator Wilfried de Jong gisteren na twee uur tegen Zomergast Adriaan Geuze. ‘Niet moedeloos, ik ben in paniek’, reageerde de gerenommeerde landschapsarchitect, onder meer betrokken bij het ontwerp van het prachtige nieuwe Centraal Station in Rotterdam.

Zomergasten was gisteravond lang niet altijd even boeiend, maar toen het even na tienen over het Nederlandse landschap ging, zat ik twintig minuten lang op het puntje van mijn stoel (klik hier en ga met de pijltjestoets naar 1.55.22). Over dat landschap is Geuze dus in paniek. Kern van zijn betoog: de door procedures gedicteerde planning van de afgelopen decennia heeft geleid tot ‘landschapsbederf’, ‘een bombardement van verschrikkelijke kleuren’, ‘schaamteloze lelijkheid’, ‘rauwe, domme vernietiging’. De procedures zijn telkens keurig gevolgd – ondertussen is het landschap vernacheld. Geuze pleit voor een terugkeer naar de  soberheid en doelmatigheid van vroeger.

Alsof het zo gepland was, publiceerde Thijs Coppus gisteren een stukje over Horst en het Horster landschap (klik hier). Het voormalige SP-gemeenteraadslid is in april naar Leiden verhuisd en was afgelopen week voor het eerst toerist in zijn eigen voormalige gemeente. Hij doet in bitterheid niet onder voor Geuze. Enkele citaten:

‘Het stinkt naar mest. Kippenmest, varkensmest en champignonmest. Werkelijk overal staan loodsen, stallen en kassen.’

‘Toeristen die via de snelweg Horst aan de Maas binnenkomen worden op een passende manier welkom geheten in Horst aan de Maas: komen ze vanuit het noorden dan zien ze de achterkant van een rommelig bedrijventerrein dat er helemaal niet had mogen komen, maar door de gemeente is gelegaliseerd. Toeristen die vanuit het zuiden komen zien nu de kassen oprukken. Gemeente en provincie werken inmiddels aan een passende entree: de grootste stal van Nederland (1,3 miljoen kippen en 35.000 varkens) een gigantische mestvergistingsinstallatie en een transportbedrijf dat ook sla gaat vervoeren dus agrarisch is. De toeristen die met de trein komen worden zo gauw de treindeuren open gaan getrakteerd op de stank van varkensmest. “Welkom in Horst aan de Maas!”’

‘Het probleem is dat de definitie van ‘landbouw’ in Noord-Limburg steeds verder wordt opgerekt. Gemeenten en provincie noemen alles ‘landbouw’, hierdoor krijgen grote bedrijven alle ruimte om (goedkoop) in het buitengebied te bouwen en delven steeds meer echte agrarische – vaak grondgebonden – bedrijven het onderspit. Inmiddels staat landbouw in Noord-Limburg in een aantal gevallen gelijk aan industrie. Het vergisten van mest is een industriële activiteit en zou eigenlijk op een industrieterrein plaats moeten vinden, niet in het buitengebied.’

En zo gaat het nog even door. Waarschijnlijk zal Thijs door het ene deel van de boven ons gestelden worden neergesabeld dan wel verketterd en door het andere deel worden doodgezwegen. De Horster boven ons gestelden zouden zich ook kunnen afvragen of zijn betoog geen kern van waarheid bevat. Is Horst aan de Maas werkelijk het paradijs op aarde waarvoor we het houden? Zijn het landschapsbederf, het bombardement van verschrikkelijke kleuren, de schaamteloze lelijkheid en de rauwe, domme vernietiging van Geuze werkelijk aan ons voorbijgegaan? Heeft de proceduredictatuur ons dan werkelijk zoveel goeds gebracht? Of mankeert er ook aan onze landschapsinrichting het nodige?

Retorische vragen zou ik denken.