Waar precies in het grensgebied tussen America en Kronenberg
maakte Reinjan Mulder op 9 mei 1974 vier foto’s? Als vanzelf kwam die vraag bij
me op na het lezen en bekijken van Objectief
Nederland, het dit voorjaar verschenen, prachtige boek waarin het Nederland
van 1974 in beeld is gebracht. En wel objectief, wat in dit geval wil zeggen
dat het middelpunt van 52 topografische kaarten leidend was, en niet de
subjectieve kijk van de fotograaf (Reinjan Mulder). Ik schreef er drie weken
geleden twee stukjes over (klik hier en hier).
Reinjan Mulder maakte op het middelpunt van kaart 52D Helenaveen vier foto’s, één in elke
windrichting. Ruim 42 jaar later wilde ik die handeling herhalen. Maar was het
middelpunt van zijn kaart 52D Helenaveen
wel hetzelfde als dat van mijn uit 2004 daterende kaart 52D Helenaveen? En zo ja, waarom betitelde hij dat middelpunt dan
als ‘Horst’, terwijl het in 1974 (nog juist) in de toenmalige gemeente Sevenum
lag? En waarom was vuilstortplaats Zuringspeel dan niet te zien op de in
noordelijke richting genomen foto? En waarom schreef NRC Handelsblad op 10 augustus dan dat er op de plaats waar Mulder
zijn foto’s had genomen inmiddels ‘sportfaciliteiten’ waren gekomen?
Vragen, vragen, vragen. Dankzij de medewerking van het
Rijksmuseum én van Reinjan Mulder zelf – waarvoor mijn grote dank – is er nu
meer duidelijkheid. Het Rijksmuseum, dat de collectie foto’s van Reinjan plus
de daarbij behorende documentatie beheert, stuurde me een scan van de door
Reinjan gebruikte kaart 52D Helenaveen.
Wat blijkt? Het middelpunt van zijn kaart is exact hetzelfde als dat van mijn
kaart: enkele tientallen meters ten noordwesten van de plaats waar de
Kulbergweg een bocht van 90 graden in oostelijke richting maakt.
Maar waarom betitelde Reinjan zijn foto’s dan als ‘Horst’,
terwijl de grens met de toenmalige gemeente Horst zich honderd meter
noordwaarts bevond? Het is ongelooflijk, maar Reinjan toonde zich bereid tot
een reactie op dit toppunt van mierenneukerigheid: ‘Ik heb geen idee meer hoe ik dat toen heb gedaan. Misschien heb ik
soms een kaartnaam gebruikt en soms het dichtstbijzijnde dorp. Of een station.
Of een gemeente.’
De NRC dan? Die
zit er gewoon naast met de bewering dat er ‘sportfaciliteiten’ zijn gekomen op
de plek waar Reinjan in 1974 zijn foto’s maakte. De ‘sportfaciliteiten’ (te
weten een golfbaan) liggen enkele honderden meters verderop in noordoostelijke
richting. Reactie van Reinjan: ‘Ik vond
het al een wonder dat ze het hele project nagelopen leken te hebben. Dat zou
toch minstens een maand moeten kosten.’ (klik op deze en de volgende
afbeeldingen om ze te vergroten)
Resteert de vraag waarom vuilstortplaats Zuringspeel niet
zichtbaar is op de in noordelijke richting genomen foto van Reinjan. Ik denk
dat twee verklaringen mogelijk zijn. Of de vuilstortplaats is juist buiten het
objectief van Reinjan gevallen, of – meer waarschijnlijk – de vuilstortplaats had
in 1974 nog niet zo’n omvang dat ze op de foto goed herkenbaar is.
Allemaal goed en wel, wat is het resultaat als je anno 2016
op ongeveer dezelfde plaats waar Reinjan dat in 1974 deed, een foto neemt met
de blik op respectievelijk het oosten, zuiden, westen en noorden? Dit (met dien
verstande dat Reinjan een veel betere camera had dan ik én dat hij zijn foto’s
maakte op een akker. Zou ik hetzelfde hebben gedaan dan waren op alle vier de
foto’s slechts maïsstengels te zien geweest. Daarom ben ik enkele meters
noordelijker gaan staan – alleen al daarom zijn mijn foto’s niet objectief):
(oosten:)
(zuiden:)
(westen:)
(noorden:)
P.S. Ziehier een prachtige minidocumentaire over het project van Reinjan en over de tentoonstelling in het Rijksmuseum, die loopt tot 26 september (klik op de pijl om het filmpje te starten):
Geen opmerkingen:
Een reactie posten