Intermezzo – Vuile lucht (1)

‘Vuile lucht vergroot kans om te sterven aan Covid-19’ kopte NRC Handelsblad donderdag. Naar aanleiding van het daaropvolgende artikel schreef Lotte Spreeuwenberg op haar Facebookpagina (klik hier):

‘In Nederland is de meest vervuilde lucht niet in Amsterdam of Rotterdam te vinden, maar in Nederweert. Oorzaak: (pluim)veehouderij. Uit eerder onderzoek van Universiteit Utrecht bleek dat in regio's met intensieve veehouderij 50 procent meer (!) longontstekingen voorkomen dan elders op het platteland. In Horst aan de Maas werd een half jaar geleden nog doodleuk de grootste megastal van het land geopend. Wanneer gaan we begrijpen dat dit soort bedrijven in de vorm van groter ! meer ! winstgevender ! (onder het mom van 'innovatie' en 'verbeterde productie') ons géén gezondheid of goede levens gaat opleveren? Misschien is de Coronacrisis het laatste duwtje in de rug om dan nu écht zaken te gaan veranderen. Lokaal, minder, eenvoudiger. Worden we heel misschien ook nog écht Gezondste Regio 2025.’

Lotte riep mij op hierover ook nog eens ‘een zuur stukje’ te schrijven. Als Lotte je vraagt, kan je onmogelijk weigeren. Dus deed ik een greep uit mijn azijnkelder en zette een fles koud. Toen de azijn vanochtend op temperatuur was, heb ik de fles ontkurkt.

Lieve Lotte,

Al twaalf jaar schrijf ik op deze plaats met enige regelmaat kritisch (jij noemt het zuur, ook prima) over de almaar voortgaande moord op duizenden, tienduizenden, honderdduizenden varkens en kippen, over de aantasting van het landschap, over de zorgwekkende hoeveelheden fijnstof, over de permanente stank in deze gemeente. Allemaal veroorzaakt door de intensieve veehouderij. In de loop van die twaalf jaar is de maatschappij kritischer geworden over tal van aspecten van de intensieve veehouderij. Maar in Horst aan de Maas regeert onverminderd het agrarisch belang. Zou corona daar verandering in gaan brengen? Ik heb er een hard hoofd in. Jij iets minder geloof ik – die Hoffnung stirbt zuletzt. Wel een kleine correctie: je hebt het over corona als ‘laatste duwtje in de rug’ voor échte veranderingen. Dat impliceert dat er al duwtjes zijn geweest. Maar hier in Horst aan de Maas moet het eerste duwtje nog komen.

In dat artikel in de NRC komt ook het verband tussen vervuiling en sterfte door Covid-19 aan de orde. De ene wetenschapper gaat er vanuit dat dat verband er is, de andere zegt dat dat eerst nog maar eens moet worden bewezen. ‘Dat moet eerst nog maar eens worden bewezen’ is hier ook al jaren het adagium. Negatieve gevolgen van het Nieuw Gemengd Bedrijf? ‘Dat moet eerst nog maar eens worden bewezen.’ En dus is het grootste dierenconcentratiekamp van Nederland nu deels operationeel. Over tien jaar meer zieken en doden in Melderslo en Grubbenvorst en omgeving? Door het Nieuw Gemengd Bedrijf? ‘Dat moet eerst nog maar eens worden bewezen.’

Is het wel zo dat dingen die iedereen met een gezond boerenverstand op zijn klompen kan aanvoelen eerst moeten worden bewezen? Soms kunnen er jaren overheen gaan voordat er onomstotelijk bewijs is. Het kwaad is dan al geschied, als het kalf (het kuiken, het biggetje) is verdronken dempt men de put. Dit laat zich niet verenigen met rentmeesterschap, nog zo’n gevleugeld CDA-begrip, recentelijk enigszins in de versukkeling geraakt. Laat ik eens een in dit verband onverdachte bron aanhalen: Jan Peter Balkenende. De toenmalige minister-president zei in 2005: ‘De aarde en de natuur hebben we in bruikleen. We mogen er gebruik van maken. Maar we moeten dat kostbare geschenk ook weer in goede staat overdragen aan volgende generaties.’ Is dat wat nu gebeurt? Hier in Horst aan de Maas? In plaats van onomstotelijk bewijs vraagt rentmeesterschap soms ook om proactief handelen.

In jouw verwijzing naar Gezondste Regio 2025 meen ik enig cynisme te proeven. Dat doet me deugd. Wat Gezondste Regio 2025 ook allemaal mag zijn, het is in de eerste plaats een vehikel, een dekmantel, opgericht en opgetuigd voor de instandhouding van het agrarisch belang. Zolang dat zo blijft maakt dat Gezondste Regio 2025 tot iets volkomen ongeloofwaardigs.   

Tot slot wil ik nog even terugkomen op jouw ‘laatste duwtje’. Wat corona en de daarmee gepaard gaande crisis ook laten zien, is dat rigoureuze veranderingen ongekend snel kunnen gaan. Hetzelfde geldt voor aanpassingen aan die veranderingen. Vandaag weten we al niet meer wat de zekerheden van gisteren waren. Morgen weten we al niet meer wat de zekerheden van vandaag waren. Improvisatievermogen viert hoogtij. De voorbeelden kun je zelf wel invullen. Met dat in het achterhoofd zou ik niet willen pleiten voor een ‘laatste duwtje’, maar voor een hele ferme trap onder de kont. Weg met die intensieve veehouderij. Stoppen met die waanzin. Nu. Meteen.

Zuur genoeg zo, Lotte? Anders hebben we het er nog wel een keer over, op anderhalve meter afstand, onder het genot van een heerlijk glaasje azijn.

Liefs,

Wim