Gone but not forgotten – Jan Duijf

Verdomme, Jan.

Ja, ook ik kende Jan. Wie in Horst kende Jan niet? Tientallen jaren lang was Jan een passant in mijn leven, zoals je honderden passanten in je leven hebt. Al van jongs af aan wist ik globaal wie hij was (alternatieve jongere, vormingswerker, kroegbaas). Andersom wist hij, vermoed ik, globaal wie ik was (zoon van Jun, broer van Marij, voetballer). Ik neem aan dat we elkaar groetten als we elkaar tegenkwamen, ik herinner me niet dat we met elkaar praatten. In Cambrinus kwam ik nooit.

Alles veranderde tien jaar geleden. Met een groot aantal buurtgenoten organiseerde Jan een driedaags kunstfestival op de Venrayseweg, Cambrinus, kunst en de buren. Terwijl ik me op Horst-sweet-Horst bij voortduring beklaagde over het kunstklimaat in Horst, schitterde ik daar door afwezigheid. Dat kwam me – terecht – op een ingezonden brief van Jan te staan (klik hier). Geen reprimande, toch leidde het bij mij tot een schuldgevoel. Niet fijn, dus toen ik een maand later het plan opvatte een olifantenpaadjesavond te organiseren, vroeg ik Jan of dat misschien bij Cambrinus zou kunnen. Dat kon. Natuurlijk kon dat! Het werd een gedenkwaardige avond. Zoals er tot de sluiting van Cambrinus in 2018 nog vele andere gedenkwaardige avonden zouden volgen (zoek op Horst-sweet-Horst op ‘Cambrinus’ en je komt ze allemaal tegen).

Onderschat vooral niet wat Jan voor Horst (aan de Maas) en omstreken heeft betekend. Hij bediende een publiek dat hier voorheen nauwelijks werd bediend. Donker Horst ligt nog vers in het geheugen, maar ik roep bijvoorbeeld ook Café De Verbeelding (‘Een ontmoetingsplek voor frisdenkers’ in zijn eigen woorden) in herinnering. Wat Jan tot stand bracht, wat Jan organiseerde, maakte Horst tot een nóg mooiere, betere, aantrekkelijkere en gevarieerdere plaats. Samen met Henny ontwikkelde hij Cambrinus tot een oase in de woestijn, een lichtpunt in de duisternis.  

Kritisch, eigenwijs, op de troepen vooruitlopend, volhardend, strijdbaar, eigenzinnig, overtuigd van zijn gelijk. Jan was het allemaal. Lef had hij ook, hij durfde zijn nek uit te steken, af te wijken van de gebaande paden. Zoals in 2016, toen hij tijdens de vluchtelingencrisis luid en duidelijk de onverschilligheid van het Horster gemeentebestuur hekelde. Denk ook aan zijn kruistocht tegen het gewauwel tijdens concerten. Maar wat me vooral zal bijblijven zijn zijn zorgzaamheid, zijn gastvrijheid, zijn voorkomendheid (ik schrijf ‘zijn’, maar ik bedoel ‘hun’: dit geldt ook allemaal voor Henny). In zíjn herberg was altijd plaats.

Verdomme, Jan.

Intermezzo – Gesontste Regio

Dat heet van je hard geen moortkuil maken. Of zou het toch iets subtieler liggen? Zijn die eerste s en die eerste t misschien bewussies om nog eens extra te benadrukken hoe ongesont de Gezondste Regio wel niet is? Ik zou er niet van staan te kijken.

Op een in allerlei opzichten trieste zondag een lange wandeling maken naar iets waarvan je bij voorbaat weet dat het je zondag nog triester maakt, neigt naar zwelgen in verdriet. So be it. Lotte Spreeuwenberg stuurde me gisteren bovenstaande foto van deze hartenkreet. Waarvoor bij dezen dank. Niets ten nadele van Lotte maar ik geloof het altijd pas echt als ik het met eigen ogen heb gezien. Dus liep ik naar de rotonde Horsterweg – Aartserfweg, zo’n beetje op de grens van de voormalige gemeenten Horst en Grubbenvorst. Daar werd me meteen duidelijk dat Lotte niet aan het photoshoppen was geslagen.

Dat voor de oostzijde van de Horsterweg allerlei landschapsverneukende plannen op stapel staan was me bekend. Dat daarvoor al voorbereidende werkzaamheden waren verricht eveneens. Desalniettemin is het schrikken geblazen als ineens de contouren van een megakarkas in aanbouw opdoemen, pal naast de hartenkreet. Is dit het begin van de megastrontfabriek die hier zou komen? Geen idee. Wat maakt het ook uit, de schade is toch al aangericht en zal alleen maar toenemen.  

Door de voortschrijdende verdozing zijn Blerick en Sevenum inmiddels al aan elkaar gegroeid. Binnen afzienbare tijd wacht Venlo/Grubbenvorst en Horst hetzelfde lot. De verkiezingsprogramma’s die binnenkort het licht zien, staan ongetwijfeld bol van de mooie woorden over bescherming van het landschap en het tegengaan van verrommeling. Zoals ze daar al decennia lang van bol staan. En zie wat er in die decennia is gebeurd: totale vernaggeling van het landschap en almaar voortwoekerende verrommeling.

Met de verkiezingen in aantocht zullen de politieke krokodillentranen geheid niet van de lucht zijn. Terwijl ze het zelf hebben laten gebeuren. Ze stonden erbij en ze keken ernaar. En ze stichtten een vehikel ter instandhouding van het ondernemersbelang. En als toppunt van cynisme, arrogantie, hypocrisie en zelfvoldaanheid durfden ze dat ook nog eens de Gezondste Regio te noemen. Bla bla, inderdaad.

Intermezzo – Tribunalen

‘Uw tijd komt nog wel, want er komen tribunalen.’ Dat heeft Forum voor Democratie dan toch maar mooi voor elkaar gekregen: de joyeuse rentrée van het woord tribunaal. Nu de tribunalen zelf nog. Zou Thierry al een blauwdruk klaar hebben liggen? Van de tribunale organisatie, van de tribunale macht? Zou Horst bijvoorbeeld een tribunaal krijgen? En daarmee eindelijk weer zijn status als regionaal gerechtelijk centrum herwinnen? Als rechtgeaard chauvinist hoop ik daar natuurlijk vurig op, het zit me nog steeds niet lekker dat het kantongerecht in Horst in 1877 is opgeheven. Het zal trouwens toch niet zo zijn dat Venray, dat nooit een kantongerecht heeft gehad en tot 1877 onder het kanton Horst viel, nu ineens wel een tribunaal zou krijgen? En zou het galgenveld nabij Castenray, op de grens van de gemeenten Horst aan de Maas en Venray, in ere worden hersteld na invoering van de tribunalen?

Interessant wordt ook de bemensing van de tribunalen. Wie op dit moment actief is in de rechtspraak is uiteraard bij voorbaat uitgesloten. Zullen rechters voortaan zomaar van de straat worden geplukt? Of blijft enige vorm van scholing op juridisch gebied een vereiste? Onafhankelijkheid van de rechtspraak zal vanzelfsprekend sowieso uit den boze zijn. Wordt het lidmaatschap van Forum voor Democratie daarom een voorwaarde voor de uitoefening van een functie binnen de tribunale macht?

Waar ik misschien nog wel het meest benieuwd naar ben: wie zullen er voor de tribunalen worden gesleept? Stukjesschrijvers die de spot drijven met tribunalen waarschijnlijk als eersten. Ongetwijfeld zullen ook journalisten van de MSM (mainstream media) snel aan de beurt zijn. Verder kunnen vermoedelijk tal van politici alvast hun borst nat maken, de kandidaten liggen voor het oprapen.

En wat te denken van de hoogste lokale gezagsdragers, de burgemeesters? Te vrezen valt dat ook zij hun opwachting zullen moeten maken voor een tribunaal. Hoe zou het onze eigenste Ryan dan vergaan? Zou hij er met een waarschuwing vanaf komen? Het zou me niet verbazen. Als het bijvoorbeeld om corona gaat, voert hij weliswaar het regeringsbeleid uit, maar heel erg van harte lijkt hij dat niet te doen. Hij heeft immers al regelmatig in het openbaar laten blijken twijfels te hebben over sommige maatregelen. De Veiligheidsregio Limburg-Noord heeft hem daar vorig jaar al voor op de vingers getikt. Evengoed betoont hij zich een recidivist. 

(Dit is een bewerkte versie van het stukje dat gisteren verscheen in Via Horst-Venray)

Intermezzo – Gezond boerenverstand

Het had een tijdje op stal gestaan, maar vorige week stak het zowel in Horst aan de Maas als in Venray ineens weer zijn hoofd boven het maaiveld: het gezond boerenverstand. Luidkeels werd het lof toegezongen door de CDA-gemeenteraadsleden John Jenniskens (Horst aan de Maas) en Martijn Direks (Venray). Alsof ze het samen zo hadden afgesproken. John: ‘Als CDA blijven we vooral ons gezond nuchtere boerenverstand gebruiken, wat meestal laat zien dat die uitkomst de juiste is. Volgens mij doen we dat als samenleving sowieso veel te weinig!’ Martijn: ‘Gewoon logisch nadenken. Het zou goed zijn als argumenten op basis van feiten wordt gebaseerd. Boerenverstand zal een stap voorwaarts geven.’ Ook John hecht aan feiten: ‘Om de juiste beslissingen te kunnen nemen, moet je terug kunnen vallen op feiten en niet op een vrije interpretatie daarvan.’

Niet moeilijk doen, houd je bij de feiten en ga gewoon logisch nadenken. Is het werkelijk zo eenvoudig als beide heren het doen voorkomen? Tuurlijk niet. Om te beginnen is het vaststellen van de feiten vaak al niet eenvoudig. Of weet u soms hoe het nu precies zit daar bij de Pools-Wit-Russische grens? Dan is het ook nog zo dat je feiten van verschillende kanten kunt bekijken: er zit honderd milliliter water in het glas maar is het nu half leeg of half vol? En verder heb je ook feiten die, ondanks het feit dat ze een feit zijn, worden bestreden. Denk bijvoorbeeld aan het feit dat het traditionele Sinterklaasfeest racistische trekjes heeft.

Maar zelfs al zou je het toch eens worden over de feiten: het echte gedonder begint pas daarna. Dan komt het namelijk aan op de ordening, de prioritering en vooral de interpretatie van de feiten. Dit bepaalt hoe je gaat handelen op basis van de feiten. Eenvoudig voorbeeld: feit 1 is dat de intensieve landbouw brood op de plank en vlees op het bord brengt. Feit 2 is dat de intensieve landbouw leidt tot aantasting van het landschap en dierenleed. Wie feit 1 belangrijker vindt dan feit 2 zal tot heel andere uitkomsten komen dan wie feit 2 belangrijker vindt dan feit 1.

Het ordenen, prioriteren en interpreteren van de feiten hebben we voor een groot deel gedelegeerd aan de politiek. Die moet chocola zien te maken van die ogenschijnlijk onontwarbare brij aan feiten. Of je het nu leuk vindt of niet: dat is een ingewikkeld proces. Mijn al dan niet gezond (boeren)verstand geeft me in dat politici die de zaken aanzienlijk eenvoudiger voorstellen dan ze in werkelijkheid zijn en die zich beroepen op het gezond boerenverstand, de feiten ontkennen en in feite ongeschikt zijn voor de politiek.

(Dit stukje verscheen gisteren ook in Via Horst-Venray)

Intermezzo – Zachte krachten

Het zal je maar overkomen: binnen een half jaar na je geboorte al in permanente staat van verongelijktheid verkeren. Het overkwam Belang van Horst aan de Maas, de lokale afdeling van BVNL (Belang van Nederland, de politieke partij van Wybren van Haga), die een half jaar geleden in de Horster gemeenteraad belandde. Denk overigens niet dat het louter kommer en kwel is bij deze jonggeborene: binnen datzelfde half jaar is het onze huilbaby al gelukt om bij het minste of geringste op z’n achterste benen te gaan staan. En in olie op het vuur gooien en het afschieten van losse flodders is het kleintje ook al uiterst bedreven. Voorwaar prestaties van formaat.

Overal, van Den Haag tot Horst aan de Maas en Venray, zie je het politieke klimaat veranderen. Verharden vooral. Emoties winnen het van argumenten, redelijkheid legt het af tegen onbezonnenheid, de grote mond overstemt de nuance, schreeuwen staat in hoger aanzien dan fluisteren. Wordt de stem Henriëtte Roland Holst-van der Schalk (1869-1952) nog wel gehoord? Zij dichtte in 1918: De zachte krachten zullen zeker winnen / in ’t eind.

Hebben het ‘innig fluistren’ van Roland Holst, haar ‘aandachtig luistren’, haar tederheid, haar pleidooi voor de liefde dan definitief het onderspit gedolven? Nee, wie er oog voor heeft, ziet dat de zachte krachten nog net niet helemaal zijn weggeblazen. Zowel in Venray als in Horst aan de Maas zagen politieke partijen de afgelopen weken steunpilaren vertrekken. Intern zal dit ongetwijfeld tot tandengeknars en meer hebben geleid, maar de openbare reactie getuigde in beide gevallen van een bezonnenheid die vandaag de dag zeldzaam is.

In Venray stappen Toon Kerkhoff en Cees de Vocht over van Lokaal Venray naar GroenLinks. Fractievoorzitter Tino Zandbergen van Lokaal Venray reageerde gelaten: ‘We hebben respect voor zijn [De Vocht’s] keuze. Wij zijn een lokale partij met een lokaal programma. Als Toon Kerkhoff en Cees de Vocht liever de lijnen van een landelijke partij volgen, dan is dat hun keuze.’ In Horst aan de Maas verliet Thijs Lenssen D66+GroenLinks om in z’n eentje verder te gaan. Maarten Voesten, fractievoorzitter van D66+GroenLinks, over Lenssen: ‘Iemand die van waarde was in de interne discussie en samen trokken we op voor een gezond en leefbaar Horst aan de Maas. Wij zullen dit doel blijven nastreven en ik hoop dat we elkaar vaak kunnen vinden op deze en andere thema’s.’

Geen olie op het vuur, geen achterste benen, geen verongelijktheid. Hoe verfrissend.

(Dit stukje verscheen vandaag ook in Via Horst-Venray)

Intermezzo – Perspectief

Ik lees in Liefde en revolutie, het onlangs verschenen boek van Lotte Spreeuwenberg, een jonge filosoof afkomstig uit Melderslo. Geen gemakkelijke kost voor iemand die zich vooral aan de oppervlakte beweegt, zich bij voorkeur verre houdt van bespiegelingen over en analyses van ons zijn en die in zijn studietijd overal een voldoende voor haalde behalve voor filosofie. Ik kom in Liefde en revolutie woorden tegen waarvan ik het bestaan niet kende, laat staan hun betekenis: cis, suprematist, validisme, heliocentrisch. Toch lees ik door. Omdat het me bewust maakt van mijn eigen valkuilen en zwakke plekken. Omdat het me met de neus op feiten drukt. Feiten die ik wel ken maar waar ik te weinig bij stilsta.   

Iets wat ik me bijvoorbeeld vaak onvoldoende realiseer, is hoe bepalend iemands perspectief is voor iemands wereldbeeld. Het maakt nogal verschil of je de wereld beziet als witte of als zwarte, als man of als vrouw, als arme of als rijke, als christen of als moslim, als Chinees of als Nederlander. Jezelf daarvan losmaken is slechts tot op bepaalde hoogte mogelijk. Maar jezelf ervan bewust zijn dat er meerdere perspectieven zijn, is te allen tijde mogelijk.

Wat voor verschil het maakt vanuit welk perspectief je iets bekijkt, werd me vorige week ook op een andere manier duidelijk. In Venray is men voornemens het voormalige Boschveldcollege – nu onderdeel van Raayland College – te slopen. Toen ik hierover de eerste keer hoorde leidde dit bij mij niet tot tranen van verdriet. Wat bezien vanuit mijn perspectief van een voormalige leerling die zes jaar lang met de pest in zijn lijf naar Boschveld is gefietst, geen bevreemding hoeft te wekken. Pas toen het lokale CDA, in de persoon van Martin Wijnhoven, aandacht vroeg voor de architectonische waarde van het gebouw drong tot me door dat je het Boschveldcollege ook vanuit een ander perspectief kunt bekijken. Hoe vreemd het ook klinkt, nota bene uit de mond van iemand met belangstelling voor architectuur: ik geloof niet dat ik het voormalige Boschveldcollege ooit als een gebouw met een bepaalde waarde heb gezien. Het stond er gewoon, het was er. Een instituut, een leerfabriek waarin de menselijke maat er te bekaaid vanaf kwam en die me weinig heeft gebracht. Terwijl anderen er waarschijnlijk de tijd van hun leven hadden. En weer anderen het dus zien als een toonbeeld van wederopbouwarchitectuur.

‘Alles wat we zien is een perspectief, niet de waarheid.’ Marcus Aurelius zei het al. Vaker aan denken.

(Dit stukje verscheen vandaag ook in Via Horst-Venray; Liefde en revolutie is onder meer verkrijgbaar bij Natuurwijzer, Steenstraat 2 in Horst; de afbeelding van het Boschveldcollege is gescand uit 25 jaar Boschveldcollege.)