Intermezzo – Uëj

‘Waat ziede uëj vándaag.’

‘Och …’

‘Is d’r waat?’

‘Nae húr. Hoezoë?’

‘Umdaat ge zo uëj ziet.’

‘Oh …’

Zou de zin ‘Waat ziede uëj vándaag’ afgelopen donderdag in veel Horster huisgezinnen zijn uitgesproken? Ik betwijfel het. Niet omdat niemand uëj  was na de uitschakeling van Oranje – de uëje  liepen bij bosjes rond – wel omdat geen sterveling vandaag de dag nog het woord uëj  bezigt. Ga eens bij uzelf na: hoe vaak heeft u uëj het afgelopen half jaar in de mond genomen? Wat zegt u, u weet niet eens wat uëj  betekent? Shame on you! ‘Beteuterd, neerslachtig, verlegen, bedeesd’, zegt Het dialekt van de gemeente Meerlo-Wanssum. In het Venrays woordenboek  heet het ‘verlegen, sip’. Paul van Gool, van het onvolprezen weblog Roets in Lottum, houdt het op ‘verlegen, bleu, tam’. È maes inne taes  ten slotte omschrijft uëj als ‘ni veul te misse hebbe’. ‘Timide’ zou je daar wat mij betreft ook nog aan mogen toevoegen. Komt allemaal min of meer op hetzelfde neer, alleen ‘neerslachtig’ en ‘verlegen’ horen wat mij betreft niet (helemaal) in het rijtje thuis.

De voorgaande 179 woorden moet u zien als mijn bijdrage in de strijd voor het behoud van het woord uëj. Eerder heb ik vergelijkbare bijdragen geleverd voor de instandblijving van woorden als kammeneuter, náksen doelie, ruëpe, schaele wiewouw, waers  en wings.

De vraag is of oeverloos geouwehoer op een weblog daadwerkelijk bijdraagt aan het voortbestaan van woorden. Er zijn ook andere, mogelijk doeltreffender manieren. Zoals het Horster leesplankje. Of het bedrukken van shirts met in onbruik geraakte woorden. Dat laatste is precies wat Waratje Shirts doet. Dit bedrijf brengt shirts aan de man onder het motto Save a word! – Buy a shirt! en heeft als missie ‘woorden aan de vergetelheid ontrukken’. Waarbij ‘vergetelheid’ vrij ruim moet worden geïnterpreteerd. Want achterkamertjespolitiek, brommer, ginnegappen, hutspot, kierewiet en warempel mogen dan hun beste tijd hebben gehad, dat ze met uitsterven worden bedreigd lijkt me kras. Anders is het misschien met bijvoorbeeld deerlijk, mieters en nozem.

Beter goed gejat dan slecht bedacht, dus zou er geen Horster ondernemer te vinden zijn die er brood in ziet het Waratje-concept toe te passen op Horst (aan de Maas)? Iemand die het aandurft shirts in de markt te zetten met opschriften als fiespernölle, nuzzik, roêteketoêt keumt aaltiëd oêt  en toddekèl? Maatschappelijk verantwoord ondernemen bij uitstek, dunkt me. En het gevaar dat woorden door de shirts een cultstatus krijgen, moeten we maar voor lief nemen. Beter een cultstatus dan geen status.