Klein mysterie 431 – Kraanvogels

Afgelopen dinsdag, toen het er ineens de schijn van had dat het tegen alle verwachtingen in toch nog ooit lente zou worden, kwam er ’s ochtends tot drie keer toe een peloton kraanvogels overvliegen. Ik vond dat om de een of andere reden indrukwekkend. Alleen kom ik er maar niet achter wélke reden. Dagelijks vliegen er vogels over en slechts zelden vind ik dat indrukwekkend. Waarom in het geval van de kraanvogels dan wel? Ik vermoed dat het een combinatie is van hun statige vlucht, de formatie waarin ze vliegen, het typische van grote afstand hoorbare geluid dat ze produceren én de aankondiging van de lente die in hun overvliegen besloten ligt. Ik sluit niet uit dat ook de onvergetelijke Russische filmklassieker Als de kraanvogels overvliegen op de achtergrond nog een rolletje speelt, maar helemaal de vinger er op leggen kan ik toch niet. Wat zou het ook, waarom zou je alles moeten kunnen verklaren?

Nog iets met betrekking tot kraanvogels: de uitspraak van hun naam in het dialect. Ik zeg, en heb altijd gezegd kroenekrane. Dat klinkt zo:

In mijn naaste omgeving vertoeft echter ook iemand die zegt kroënekrane. Dat klinkt zo:

Een wezenlijk verschil dunkt me.

Ik dacht steun te vinden bij E maes inne taes, het Horster woordenboek. Helaas pindakaas, bladzijde 48:

‘Logisch’, aldus die iemand die in mijn naaste omgeving vertoeft: kraanvogels hebben immers een kroon (kroën) van rechtopstaande kruinveren.

‘Helemaal niet logisch’, aldus ondergetekende: er zijn inderdaad twee soorten kraanvogels met een kroon van rechtopstaande kruinveren (de Balearica regulorum en de Balearica pavonina), maar die komen alleen in Afrika voor. De Europese kraanvogel (de grus grus) heeft geen kroon. Derhalve is er geen enkele reden om hier in Horst kroënekrane te zeggen. Waarom dan wel kroenekrane? Doodeenvoudig omdat de vogels een trekroep voortbrengen die klinkt als kroe. Luister hier maar (klik op ‘geluid’). Een onomatopee als verklaring voor het eerste deel van het woord. Zo klaar als een klontje.

Wat zegt ú eigenlijk? Ik zou het eigenlijk wel op prijs stellen als ik een aantal steunbetuigingen voor mijn theorie zou mogen ontvangen. Kan ik die die iemand die in mijn naaste omgeving vertoeft mooi onder de neus wrijven.