Intermezzo – Socialistische woelingen in Griendtsveen

In maart 1893 waren in de Peel tussen het huidige Griendtsveen en Helenaveen achthonderd veenarbeiders werkzaam namens de Maatschappij Griendtsveen. Het betrof omstreeks vierhonderd arbeiders afkomstig uit Noord-Brabant, tweehonderd uit Limburg en tweehonderd uit Friesland en Overijssel. Op donderdagmiddag 30 maart 1893 brak onder de Friezen een staking uit. De stakers eisten een loonsverhoging. Het katholieke dagblad De Tijd kwalificeerde de staking als ‘een zuivere uiting van den oproerigen, socialistischen geest der moderne Friesche werkstakers’ en berichtte: ‘Vereenigd trokken zij het veld door en wisten hun makkers te overreden of te dwingen met hen mee te gaan.’ Overleg met de directie had geen resultaat, waarna de volgende dag ‘het leventje’ opnieuw begon, aldus De Tijd: ‘In processie, gepakt en gezakt, een stok of een stuk hout in de hand, trokken 150 forsch gebouwde Friezen nogmaals naar het directiegebouw.’

Terwijl hun leiders binnen overlegden, doodden de stakers buiten hun tijd met haasje-over en andere spelletjes. De Tijd: ‘Een enkele keer slechts werd een socialistisch liedje aangeheven, een enkel maal werden de ruwe kreten vernomen: “Wij zullen hier de vrijheidsster doen schitteren, de roode vlag doen wapperen!”’

De vrijheidsster zou in Griendtsveen nooit schitteren, de rode vlag zou er niet gaan wapperen, de staking had geen resultaat, de lonen bleven even laag, de arbeidsomstandigheden even miserabel. Tot opluchting van De Tijd (klik op de afbeelding om haar te vergroten):

Blijft de vraag wat er zou zijn gebeurd als de Noord-Brabanders, de Limburgers en de Overijsselaars zich bij de stakers hadden aangesloten en één machtig front hadden gevormd. Zou de directie de loonsverhoging dan nog steeds hebben geweigerd?

120 jaar later is er nauwelijks iets veranderd: een effectieve verdeel-en-heers-politiek zorgt er nog altijd voor dat de verworpenen der aarden geen gemene zaak maken, maar elkaar bestrijden. Teruggebracht naar de Horster verhoudingen: de ‘kut-Polen’ krijgen de schuld, terwijl de ware verantwoordelijken de dans ontspringen. Links valt te verwijten dat het mee is gaan huilen met de wolven in het bos en zelf inspeelt op goedkope sentimenten. Zo wordt het nooit wat met die rode droom. Hoe zei Bertolt Brecht het ook alweer?

Unsre Herrn, wer sie auch seien,
sehen unsre Zwietracht gern,
denn solang sie uns entzweien,
bleiben sie doch unsre Herrn.

Proletarier aller Länder,
einigt euch und ihr seid frei.
Eure großen Regimenter
brechen jede Tyrannei!