Intermezzo – Eldorado

Een van de beste films die ik ken is Aguirre, der Zorn Gottes. Geregisseerd door Werner Herzog, uitgebracht in 1972. De meesterlijke, vijf minuten durende openingsscène, de betoverende muziek van Popol Vuh, de barbaarse wreedheid, de overweldigende schoonheid van de Amazone, de permanente dreiging vanuit het oerwoud, de zinderende spanning, de beklemmende slotscène, de magistrale hoofdrolspeler Klaus Kinski: geloof me, als je Aguirre één keer hebt gezien, vergeet je ’m nooit meer.

Aguirre vertelt het waargebeurde verhaal van een Spaanse expeditie van conquistadores. Die trekt in 1560 het Zuid-Amerikaanse regenwoud in, op zoek naar El Dorado. Een kansloze missie. El Dorado, het land van goud, is immers een mythe. Wel een tot op de dag van vandaag tot de verbeelding sprekende mythe, Werner Herzog is bepaald niet de enige die zich door El Dorado heeft laten inspireren.

In het Nederlands is eldorado (aan elkaar en met kleine letter) zelfs uitgegroeid tot een zelfstandig naamwoord. Betekenis, aldus Van Dale: ‘paradijs, heerlijk en gelukkig verblijf’. Voor zover ik kan nagaan heb ik het woord in die betekenis tot dusverre één keer op Horst-sweet-Horst gebruikt. En wel op 27 januari 2014, toen ik station Horst-Sevenum betitelde als ‘eldorado voor voetbalclubstickersliefhebbers’ (klik hier). Zo kent Horst aan de Maas nog tal van andere eldorado’s. Maar er is slechts één echt Eldorado (aan elkaar, nu wel met hoofdletter): Eldorado aan de Tienrayseweg, ongeveer halfweg tussen Oostenrijk en Klein Lourdes.

Eldorado was de naam van een ontginning aan de westzijde van de huidige Tienrayseweg.

J.H. Jenniskens uit Meterik (‘Fleuren Driek’) gaf, zoals ook blijkt uit de advertentie uit de Nieuwe Venlosche Courant, in 1910 opdracht tot de bouw van de gelijknamige pachtboerderij aan de rand van de ontginning. De (moeilijk zichtbare) initialen op een in 1959 aangebrachte gevelsteen (‘J.H.J.’) herinneren hieraan.

Eldorado is gebouwd naar een ontwerp van Antoon Haegens (1863-1944). Hem kwamen we onlangs al tegen als ontwerper en bouwer van pand Seuren (klik hier). Haegens was ook verantwoordelijk voor ontwerp en bouw van de enige gelijkenis met Eldorado vertonende panden Meterikseweg 33

en Schoolstraat 35.

Thijs Pubben karakteriseert Eldorado in deel 4 van Horster historiën (p. 206) als ‘dwarshuisboerderij van het langgeveltype, waarvan het woonhuis een kwart slag gedraaid is’. Het pand vertoont verder veel kenmerken van de destijds in zwang zijnde neorenaissancestijl, waaronder de speklagen, de timpanen (de ‘bogen’ boven de vensters) met hun siermetselwerk en de dakkapel met zijn versieringen. Inderdaad een ‘heerlijk verblijf’.  

P.S. Nog even terugkomend op Aguirre: een absolute aanrader is de tegen Werner Herzog gerichte woede-uitbarsting van Klaus Kinski op de set van de film (klik op de pijl om het filmpje te starten).