Klein mysterie 663 – Leesplankje (7)

Verder met de volgende drie woorden van het Horster Laesplaenkske die door Toon Jenniskens van een hoogstpersoonlijke toelichting zijn voorzien. Geniet van de Meterikse bijnamen, de ‘kwakelwiefkes vanne Hei’ en de ‘blauw vuus’ na het moelbaere plukken!

Roepen de behandelde woorden herinneringen of reacties bij u op? Deel die dan met andere Horst-sweet-Horst-lezers! En klik hier voor de eerste drie door Toon geduide woorden van het Laesplaenkske.

Kwekvôrs

Vuraal dór de koêle in de wêije, die dinde ás drênkpláts vur ’t vië (wao ge inne weenter ok good óp kós liêre schátse!), wemelde ’t âchter ánne Miëterik van de kwekkers, zoëás weej die biëste numde. In ’t ènkelvoud zâgte we troewes kwekvôrs, realizeer ik meej noow… ’s Aoves, ás die kwekkers begóste te kwake óp de koele va Houben Tinus, Giesse Sjang, Crómmentoens Hândrie, béj ós (béj Giesse Piet), béj Giërtjes Bernard, béj Riêkels burke, béj Klöskes Jan en béj Mártes Sef ós naobere en doënste naobere, dá waas ’t duk en hels kabaal, má wál en dát ge ów laeve ni miër verget! Ás ózze Frâns en ik dá nag lang mèt mekaar im bèd laoge te vertèlle, reep ós mooder, die doew duk zeek óppe ópkamer ónder de jóngeskamer laog, dát we móste gao slaope en dá kwákte we trug dát dát ni góng vawaege de kwekkers.

Kwakel

Noëit zal ik de ‘kwakelwiefkes’ vergaete die ovver de greendwaeg vur ós hoês fietste mèt enorme jutezek óppen draeger. Die zek rákte ám beids kânte has de groond en woge nammenânt niks. De erme meense vanne Hei (’t gehuch tussen de Miëterik ennen Haegelsum; noow hèt dát vort Veur-Amaerica) hájje béj de boore vanne Miëterik enne Schaak gevragd af ze kwakels en tekskes mógde rape inne Miëtrikse en Schákse bös. Mèt dát grei mákte ze ’t fernuus á. Hôlt mógde ze ni mèjneme, ok gè valhôlt, má ós vader háj zien viêf zwaogers vanne Hei wál de kâns gegaeve in ós bös (ik hèb die geôrve) te gao poeste. Dá ginge ze mèt en schup en en áks de bókse (de puust) van de umgehowde buëm oet de groond plare en i klötskes zage. Die bókse waore doew vul hoëger ás tèggewaorig, want de bös ánne Miëtrik en ánne Schaak waore in 1941 óp bevel vanne Pruusse dór dwangarbeiders gekapt vur mienhôlt en die meense hájje zich neturlek ni miër gebukt ás nuëdig waas. D’r woordte wál drek néje buëm gepat en ás ik dao noow roondloëp, wiët ik dát die buëm krek aeven âld zie ás ik… ok oet 1941. ’t Is wál ópmêrkelek, dát zovveul meense ’t verscheel ni m’r kènne tussen eikels en kwakels…

Moelbaer

Jaomer genóg is de ‘klassieke’ moelbaer ‘ntreent verdwene oet de bös, má ik zaog dát dór de zoore raegen van de âfgeloëpe decennia (di zörgt vur bemisting van de magerem bosgroond) d’r zich ál wir en decimaeter dikke humeslaog haet gevörmd i mien bös. Dao blief noow ok vort álles ligge wát na oonder vèlt. Ik hèb dao hee en da ok wir moelbarestruukskes zi gröjje. Moelbaere plukke mógde weej inne Moelbaerembos, umdát ós vader kammeraod waas va Jeurisse Kuëb, de grotvader van en dèl preense vannen Dreumel en de schonvader van ózze Jaer din dao ennem bos háj. Dát plukke waas en biëstig nut wêrk, umdát ge doën béj de groond mós zie wodde wát oëgste. Duk kneepte de wát riêpe moelbaere kepot, zoëdát ge daag lânk blauw vuus hád. En de wilde moelbaer is zo klein, má wál verrekkes lekker! Weej bakte d’r thoês vuraal kook en flaaje va.