Klein mysterie 722 – Hedde dórst (2)

‘Is het Hôrster Hundje nu geënt op Jan(tje) (de) Worst? Of Jan(tje) (de) Worst op het Hôrster Hundje? Of zit het toch nog net iets anders?’

Met die vragen eindigde het eerste stukje (klik hier) over het rijmpje over het Hôrster Hundje (Hedde dórst?/ Dá godde nà Hôrst: / doa stiët en hundje / dát pist ow in ’t mundje). Welnu, het zit toch nog net iets anders. Zo vermoed ik althans. Mijn hypothese is dat de bron van het rijmpje niet ligt bij Jan Worst, maar bij een telg van de Duitse tak van het geslacht der Worsten, en wel Hans. Over de grens bekendheid genietend als Hanswurst, hier als Hansworst. Hanswurst (Hans Wurst) is een wat sullige toneelfiguur, vanaf de zestiende eeuw in Duitsland opduikend in komedies die werden opgevoerd op bijvoorbeeld jaarmarkten. In Nederland was Hansworst behalve een personage in toneelstukken aanvankelijk ook de komische hoofdfiguur van de oud-Hollandse poppenkast. Pas toen Jan Klaassen ten tonele verscheen, moest Hansworst het veld ruimen. Toch is hansworst als synoniem voor een niet serieus te nemen, onhandig persoon tot op de dag van vandaag in het Nederlands blijven voortleven. En dat niet alleen, hij staat ook nog altijd bekend als bezitter van een hondje dat dorstigen in het mondje piest/pist/plast (klik bijvoorbeeld hier, hier en hier):

Heb je dorst

dan ga je naar Hansje Worst.
Die heeft een hondje

en die piest zo in je mondje.

Ligt het gezien het voorgaande niet heel erg voor de hand om te veronderstellen dat de excentriekeling Hansworst/Hans(je) Worst aan de bron staat van het rijmpje? En dat Jan(tje) (de) Worst, Berend Worst, Keessie van der Horst (Heb je dorst … / ga naar Keessie van der Horst / die heeft een hondje / en die piest zo in je mondje; klik hier) en al die anderen zijn geënt op Hans Worst? Zelfs het Hôrster Hundje?

Afsluitend: ik heb geen enkele aanwijzing gevonden wie wanneer het rijmpje over het Hôrster Hundje heeft bedacht en/of geschreven. En hoewel hard bewijs ontbreekt, lijkt het me waarschijnlijk dat het is afgeleid van een ouder rijmpje waarin Hansworst/Hans(je) Worst figureert. Ik besef dat deze veronderstelling een hard gelag moet zijn voor hardcore Horster chauvinisten, maar het is helaas niet anders.

Is er dan niets om de inborst van lokale chauvinisten op te vrolijken? Misschien toch wel. In alle varianten op het rijmpje die ik ben tegengekomen wordt de dorstige aangeraden naar een (mans)persoon te gaan. De Horster variant is in zoverre uniek dat het de enige mij bekende is waarin de dorstige het advies krijgt zijn of haar dorst te lessen in een plaats. (En ga me nou niet vertellen dat er ook varianten bestaan waarin een Broekhuizenvorster, Grubbenvorster, Bronkhorster of weet ik wat voor –orster hondje voorkomt.)     

Wat het Hôrster Hundje natuurlijk ook nog onderscheidt van Hans, Jan, Berend en alle andere Worsten: het is vereeuwigd in een beeld – hoe wanstaltig ook.