Klein mysterie 721 – Hedde dórst (1)

Om de een of andere, voor mij volstrekt onverklaarbare reden zien sommige mensen mij als een autoriteit als het gaat om Horst. Dat leidt ertoe dat mij allerlei vragen bereiken. Vragen over straatnamen, over kunstwerken, over familierelaties, over gebouwen, over bijnamen, over de schrijfwijze van dialectwoorden. De laatste tijd zijn vooral vragen over het Hôrster Hundje populair. Meer in het bijzonder: vragen over het rijmpje over het Hôrster Hundje (zoals ik het heb geleerd: Hedde dórst?/ Dá godde nà Hôrst: / doa stiët en hundje / dát pist ow in ’t mundje).

Wie heeft het geschreven? Hoe oud is het? Waar komt het vandaan? Vragen waar ik geen pasklaar antwoord op heb. Met desastreuze gevolgen voor mijn autoriteit. Moeten we natuurlijk niet hebben. In een poging iets van die autoriteit te herstellen, ondernam ik daarom een zoektocht naar antwoorden. Met als resultaat dat ik iets wijzer ben geworden. Maar pasklare antwoorden? Nog steeds niet. In het volle besef dat verdere afbrokkeling van mijn autoriteit dreigt, wil ik u in twee stukjes toch deelgenoot maken van enkele van mijn bevindingen.  

In de eerste plaats blijkt dat het rijmpje ontegenzeggelijk regionale bekendheid geniet. Het komt bijvoorbeeld voor in het Venrays woordenboek, in Het dialekt van Meerlo-Wanssum en in een Venlose woordenlijst op internet (klik hier). Maar of het verspreidingsgebied veel groter is? Ik betwijfel het. In de Liederenbank van het Meertens Instituut heeft het rijmpje bijvoorbeeld slechts één – uit Meerlo-Wanssum afkomstige – vermelding (klik hier).

Via diezelfde Liederenbank en ook via het Venrays woordenboek komen we wel dichter in de buurt van de bron, of althans van wat ik veronderstel dat de bron van het rijmpje is. In allebei duikt namelijk de familie Worst op: in de Liederenbank Berend en Jan, in het Venrays woordenboek (p. 140) Jaentje:

Hedde zónnen daorst?

Gót nor Jaentje Waorst

Dén hit ’n heundje,

dá pist òw ien òw meundje!

Wie op internet zoekt naar Jan(tje) (de) Worst, vindt tal van varianten op dit rijmpje. In algemeen beschaafd Nederlands:

Heb je dorst?

Ga naar Jan Worst:

die heeft een hondje,

dat kan piesen in je mondje

In Vlaanderen is het Janneke (klik hier):

Hebde gij dorst?

Gaat dan naar Janneke Worst
Dien heeft een hondje

en da pist in uw mondje.

In Oudenbosch zeggen ze (klik hier): ‘dan gaode naar Jantje Worst dieee un hondje en dat piest oe in oew mondje’. In Oeteldonk (Den Bosch) zijn zelfs kielen en petjes te koop die zijn geïnspireerd op de plaatselijke versie (klik hier):

Hedde dorst?

Dan goade noar Jantje de Worst.

Die heet un hundje

en piest veur 10 cent in oew mundje!

Allemaal goed en wel, maar is het Hôrster Hundje nu geënt op Jan(tje) (de) Worst? Of Jan(tje) (de) Worst op het Hôrster Hundje? Of zit het toch nog net iets anders? Klik hier voor het antwoord.