Klein mysterie 795 – E maes inne taes

Roêteketoêt keumt âltiêd oêt.
Wátte? Petatte mit handvatte!

Zomaar twee Horster gezegdes. Nee, niet zomaar twee Horster gezegdes. Twee Horster gezegdes die het meer van hun grappigheid en binnenrijm dan van hun betekenis moeten hebben (hoewel roêteketoêt keumt âltiêd oêt zoiets betekent als ‘zie je wel!’). E maes inne taes is daar nog zo’n voorbeeld van. Het heeft het in 1989 zelfs tot de titel van het eerste Horster woordenboekje geschopt.

Vertaald in het ABN betekent è maes inne taes ‘een mes in je broekzak’. Het binnenrijm gevoegd bij de Horster gewoonte bepaalde klanken aanzienlijk te verlengen (‘maeaeaeaes’, ‘taeaeaeaes’) maakt het tot een grappig gezegde. Helemaal als je het afzet tegen het bij-ons-zijn-klanken-geen-tiende-van-een-seconde-langer-dan-strikt-noodzakelijk van een ander dialect als bijvoorbeeld het Venrayse: ‘En mes ien de tes.’ 

Deze observatie zou hier kunnen eindigen als niet iemand me onlangs had aangesproken op è maes inne taes. De betreffende dame, Grubbenvorster dialectspreekster, suggereerde dat de betekenis van è maes inne taes het simpele ‘een mes in je broekzak’ overstijgt. E maes inne taes staat voor haar ook voor een bepaalde trots op het bezit van een zakmes, iets dat je verheft boven anderen, misschien zelfs iets statussymboolachtigs: ‘Kijk mij eens, ik heb het verder geschopt dan jij, ik heb namelijk een zakmes.’ Is dat werkelijk zo? Heeft è maes inne taes inderdaad die diepere lading? Geen idee, ik heb het nooit eerder gehoord, maar dat zegt natuurlijk ook niet alles.

De betreffende dame legde ook een verband tussen è maes inne taes en de recente steekincidenten dan wel dreiging met steekwapens in Horst aan de Maas. Moet de verklaring daarvoor (mede) worden gezocht in dat dialectgezegde? En in het verlengde daarvan: moet de dialectpolitie dat gezegde dan niet in de ban doen? Dit lijkt me allemaal nogal veel eer voor een belegen uitdrukking die ik in geen jaren meer had gehoord voordat de betreffende dame aanbelde. Bovendien: breng je mensen dan niet juist op een idee? Nee, laat wetenschappelijk onderzoek eerst maar eens aantonen dat het aantal steekincidenten in Horst significant hoger ligt dan in Venray. Mocht dat het geval zijn dan neem ik voor lief dat de betreffende dame daarna ongetwijfeld op de stoep zal staan en me onder de neus zal wrijven: ‘Roêteketoêt keumt âltiêd oêt.’

(Dit stukje verscheen afgelopen woensdag in iets andere vorm ook in Via Horst-Venray. Gisteren kreeg het een vermeerderde actualiteitswaarde door de aankondiging van een inzamelweek in oktober waarbij jongeren anoniem hun mes(sen) kunnen inleveren.)

Intermezzo - Soepzooitje (2)

Constateren dat iets een soepzooitje is (klik hier) is één. Bedenken waar het misgaat en hoe het anders zou kunnen in de Horster politiek is twee. Toch maar eens een poging.

Iets dat telkens misgaat is de communicatie. De oplossing daarvoor is heel eenvoudig: beter communiceren. Een ander probleem is dat burgers zich niet gehoord voelen door de gemeente. De standaardreactie van de lokale bestuurders is dan: ‘Jullie worden wel gehoord, maar jullie krijgen niet te horen wat jullie zouden willen horen en daarom zeggen jullie dat jullie niet worden gehoord.’ Laten we er eens vanuit gaan dat die redenering klopt (zelf doe ik dat overigens niet), dan nog lijkt het me interessant om te achterhalen waar dat gevoel van burgers dat ze niet worden gehoord vandaan komt. Ligt een deel van de verklaring ook hier niet in falende communicatie? En in een gebrek aan eerlijkheid? Termen als ‘omgevingsdialoog’, ‘zoekgebied‘ en ‘verkenning’ wekken de suggestie dat er nog niets is besloten en dat er nog wezenlijke zaken aan plannen te veranderen zijn. Dit terwijl in werkelijkheid het besluit vaak al is gevallen en er alleen in de marge nog aan kan worden geknabbeld. Ben daar dan gewoon eerlijk en duidelijk in! Zodat de burger meteen weet waar hij aan toe is en binnen welke marges hij kan meepraten.

Waar het ook telkens misgaat is in de communicatie tussen gemeenteraadsleden en het gemeentebestuur en tussen gemeenteraadsleden onderling. Dit heeft in mijn ogen alles te maken met de vergaderstructuur. Er zijn twee soorten gemeenteraadsvergaderingen: voorbereidende en besluitvormende. Voorbereidende raadsvergaderingen zijn alleen informatief. Politiek mag er niet in worden bedreven. Telkens weer blijkt dat de strikte scheiding tussen informatief en politiek in de praktijk niet te maken valt. En telkens weer leidt dat tot irritatie, discussie en frustratie. Ook in dit geval lijkt de oplossing me vrij simpel: gewoon afschaffen die voorbereidende raadsvergaderingen. Verstrek de benodigde en gevraagde informatie schriftelijk en je bent van een hoop gezeik verlost. Sowieso is het van de gekke om een politiek orgaan als de gemeenteraad te vragen geen politiek te bedrijven.

Een derde probleem is de belachelijke lengte van de raadsvergaderingen. Vast staat: hoe langer de vergadering hoe minder de kwaliteit van de besluitvorming. Als je dan ook nog weet dat retorische kwaliteit en debatvaardigheid in de Horster politiek betrekkelijk dun zijn gezaaid, dan ligt de oplossing voor de hand: ga werken met maximale spreektijden, eventueel eerst als experiment?

Tot zover dit vrijblijvend advies van een constructief burger.

Intermezzo – Soepzooitje (1)

Afgelopen dinsdag vergaderde de gemeenteraad van Horst aan de Maas weer voor het eerst na de zomervakantie. 3 uur, 44 minuten en 17 seconden lang (klik hier). Thuis aan de pc heb ik de hele opname teruggekeken. Mensen die overwegen zich te kandideren voor de gemeenteraadsverkiezingen van volgend jaar raad ik aan dezelfde beproeving te ondergaan. Uitgesloten dat ze daarna nog een raadslidmaatschap ambiëren. Wat een ontluisterende vertoning: krommunicatie, spraakverwarring, gesteggel over niets, oeverloos geouwehoer. Van en tussen gemeenteraadsleden en wethouders, gemeenteraadsleden en de burgemeester, gemeenteraadsleden onderling. Allemaal gevangenen van regeltjes en procedures. Voor een klein deel opgelegd, voor het grootste deel zelf gecreëerd. Grootste slachtoffer: de inhoud.

Neem burgemeester Ryan Palmen, die oproept het kort, bondig en zakelijk te houden terwijl uitgerekend hij, ook deze avond weer, het meest breedsprakig is van alle aanwezigen.

Neem het gehakketak over omgevingsgesprekken en omgevingsdialogen die wel of niet hebben plaatsgevonden, met wel of niet de juiste personen, met wel of niet de juiste gegevens, met wel of niet de juiste uitgangspunten.

Neem wethouder Rudy Tegels (CDA), die duidelijk probeert te maken waarom woonwagenbewoners geen onderdeel zijn van het Masterplan Wonen:  

‘In het Masterplan Wonen hebben we een korte passage gewijd aan de woonwagenbewoners omdat dat zo’n specifieke doelgroep is met z’n eigen rechten. Daarvoor hebben we eigen plaatsen moeten creëren en moeten we samenwerken met Wonen Limburg. Dat moet worden verankerd in een beleid, dus het is geen onderdeel van het Masterplan Wonen. We hebben in het Masterplan Wonen wel de woonwagenbewoners aangemerkt als een van de belangrijkste doelgroepen omdat het hier wel degelijk gaat over wonen, maar wonen voor een specifieke doelgroep die zijn eigen rechten heeft.’

Duidelijk?

Neem raadslid Yvonne Douven (VVD), die een ander raadslid, Sonja van Giersbergen (SP), vraagt waarom ze heeft gehandeld zoals ze heeft gehandeld. Antwoord: ‘Daarom.’

Neem het gesteggel over vragen die wel of niet zijn of worden beantwoord, over vragen die wel of niet mogen worden gesteld, over de vraag of vragen mondeling dan wel schriftelijk zijn of moeten worden gesteld.  

Neem Yvonne Douven die wethouder Han Geurts (CDA) toevoegt: ‘Er zijn collegeleden, onder andere wethouder Geurts, die de afgelopen vier jaar niet hebben geleerd wat communicatie betekent. Heeft dat te maken met onkunde of arrogantie?’
Reactie van de wethouder: ‘Het is geen arrogantie.’
Yvonne laat het erbij zitten. Waarom dan zo’n grote broek aangetrokken als je je keutel zó gemakkelijk weer intrekt?  

Neem gemeenteraadslid Henk Kemperman (D66+GroenLinks) die een bevlogen betoog houdt over de kloof tussen gemeentelijke overheid en burgers. Dat mondt uit in een vertwijfelde oproep aan de burgemeester: ‘Red onze lokale democratie! Ga op zoek naar positief kritische burgers. Luister naar je critici en niet alleen naar de jaknikkers.’ De burgemeester reageert. De gemeenteraad doet er het zwijgen toe. Waarom? Daarom?

Neem de miscommunicatie over de kermis, over arbeidsmigranten, over windmolens, over laadpalen, over biomassa, over de afhandeling van raadsinformatiebrieven.

Neem de wethouders die in een ander deel van het gebouw zitten en telkens anderhalve minuut moeten lopen om vragen te komen beantwoorden. Waardoor de burgemeester – u weet wel, die van de kort-, bondig- en zakelijkheid – telkens anderhalve minuut moet zien vol te lullen. ‘Komt door corona’, heet het dan. Maar bevindt zich in dat hele grote gemeentehuis dan werkelijk geen kamertje op vijftien seconden loopafstand van de raadszaal?   

Enzovoort enzovoort. Wat een soepzooitje. U denkt dat ik overdrijf? Kijk zelf die opname terug! Hoor ik daarna graag of u nog steeds meent dat ik overdrijf. 

Ingezonden – De zoon van de schoenmaker

De Horster kunstenaar Roel Sanders exposeerde afgelopen weekend onder de naam ‘Salon a Maison’ eigen werk in zijn eigen huis (Herstraat 16). Komend weekend doet hij dat opnieuw, van vrijdag tot en met zondag, elke dag van 11.00 tot 16.00 uur. Naar aanleiding van zijn bezoek aan de expositie, afgelopen zondag, ontving Horst-sweet-Horst het volgende gedicht van Jan Duijf (Kloosterstraat Horst):

DE ZOON VAN DE SCHOENMAKER

een leest een schoen en kleine spijkertjes

vader sanders tikt  met de regelmaat van een klok

de zool vast


in mijn herinnering

rook het in de werkplaats naar leer

het o zo romantische schoenenleder

eventueel in de schoenpoets-leercombinatie

roel en zijn broer hebben nog altijd

de reuk van verschroeide rubber

lijm van bisonkit

en aceton

in hun neus


tot hoe ver terug in de tijd kun je nog geuren ophalen

ik wantrouw de volwassenen en mezelf

die de babyluiers van zichzelf nog kunnen ruiken


roel leeft in mijn achtertuin bij galerie maison

uit zijn omgeving klinkt of komt soms

een kwakende eend of een knabbelend eekhorentje

dat verklaart de beestenkoppen in zijn werk


mijn achterbuurman schildert pop art surrealisme

ongedwongen en vanzelfsprekend

met een uitleg op facebook die ik moet onthouden

tot ik het werk in het echt zie (dat lukt heel goed)

op de houdingen van de figuren moet ik letten

en een houding kan ik in galeries

maar moeilijk aannemen


gelukkig blijken roel en zijn werk

al in de gang heel toegankelijk

daar leven de blauwe muren en mijn vale zijn

op door de fantasievolle miniaturen

daar wordt een gefragmenteerde film

aaneengesmeed tot een sympathiek verhaal

van hervonden en gelukte creativiteit

Intermezzo – Dwarsdoorsnede (5)

Vijfde en laatste etappe van een wandeling diagonaal door de gemeenten Venray en Horst aan de Maas. De etappe van vandaag begint bij het Sint-Annakapelletje in Horst en zou moeten eindigen bij of in de Maas in Grubbenvorst.  

Na het Sint-Annakapelletje een stukje Vrouwboomweg – over prachtige straatnamen gesproken. Terzijde van de weg een groot zeildoek met in grote letters het opschrift ‘Ruimte voor natuur’ en in net iets minder grote letters ‘Greenport Venlo’. Briljante werkelijkheidsomkering: Greenport Venlo heeft juist op grote schaal ruimte gecreëerd voor gigantische bedrijvigheid ten koste van de natuur. En nu hengelen naar complimentjes voor het behoud van ingesnoerde stukjes natuur op postzegelformaat. Je moet maar durven.

Na  het doorsnijden van de groene buffer die wordt gevormd door Reulsberg en het Ham toont Greenport zijn ware gezicht: kassen, ogenschijnlijk tot het einde van de wereld. In het ritme, het monotone, het strakke, het oneindige, schuilt beslist een zekere schoonheid – het is niet louter kommer en kwel in Californië. En toch: Califorina Dreamin'. 

Langs de drukke Horsterweg warempel ook nog een vervallen boerderij. Een witte luifel voor de voordeur en een gemetseld rond hoektorentje verschaften haar ooit grandeur. Uit de gebroken ruiten wappert grauwe vitrage, op het dak groeien planten. Vergane glorie zoals je in deze contreien maar zelden ziet. Graag gewoon verder laten vervallen, niet restaureren, niet slopen.

Bordje in een coniferenheg: Massage by Simone … en ontspan …

Niks ontspanning, verder richting finish. Via de houten hangbrug over de A73. Dan verder pal langs de A73 met z’n oorverdovende herrie en vervolgens aan mijn linkerhand bossen en aan mijn rechter een hekwerk met daarachter het immense veilingterrein. Vele kilometers lang. Fascinerend.

Onder de spoorbrug door en nu maar hopen dat deze wandeling na veertig kilometer niet strandt in het zicht van de haven. Die haven is de grens tussen Horst aan de Maas en Venlo en bevindt zich in de Maas, bij de brug over de A67. Geen ambitie om naar het midden van de Maas te zwemmen. Wel ambitie om de oever van de Maas te bereiken. Grootschalige ontgrindingswerkzaamheden, hekken, taluds, ondoordringbare begroeiing en nog zo wat van die dingen fnuiken die ambitie. Het zij maar zo.

(Dit stukje verscheen woensdag ook in Via Horst-Venray, zij het zonder foto’s. Klik hier, hier, hier en hier voor de eerste vier etappes van deze wandeling.)