Klein mysterie 796 – Atrium (4)

‘Daar gaan we weer. Voor de 384e maal dreigt te worden gemorreld aan het atrium van de Sint-Lambertuskerk.’ Dit schreef ik op 14 mei 2012 (klik hier). Tien jaar later zijn we beland bij poging 393: ‘Woensdag 12 januari tekenden een initiatiefgroep vanuit het kerkbestuur Lambertus en de gemeente Horst aan de Maas een convenant om het atrium van de Lambertuskerk meer functie te geven.’ ‘Meer functie geven’ heet elders in de berichtgeving ‘vergroenen’, ‘een impuls geven’ en ‘meer sfeer geven’. Wethouder Rudy Tegels (CDA): ‘Goed voor de beleving rondom de kerk én mooi passend bij de centrumvisie.’

Klinkt gelukkig allemaal redelijk vaag. Ook valt hoop te putten uit het feit dat de voorgaande 392 pogingen allemaal zijn mislukt. Toch is het misschien niet verkeerd nu al een waarschuwend woord te laten horen: blijf in godsnaam met je poten van het atrium af!

De Sint-Lambertuskerk is de enige kerk in Nederland met een atrium. Het is bedoeld als een overgangsruimte tussen de drukte van de straat en de gewijde stilte van de kerk. In reactie op morrelpoging 337 of daaromtrent schreef de vermaarde kunsthistoricus J.J.M. Timmers (1907-1996) over kerk en atrium:

‘Enige tijd geleden vernam ik dat er plannen bestaan om de prachtige kerk van Horst in haar wezen aan te tasten door onverantwoorde ingrepen aan dit gebouw. Ik moge daartegen met klem protesteren. De kerk van Horst is een van de allerbeste werken van wijlen architect Boosten, een voornaam kunstwerk, waaraan niet mag worden geknoeid. Plannen in deze richting zijn gelijk te stellen aan barbarij en ordinair vandalisme. Ik hoop dat men in Horst zo verstandig zal zijn dit te voorkomen en dat men er niet de schande op zich zal laden een der allerbeste naoorlogse kerkgebouwen te hebben verknoeid.’

‘Barbarij en ordinair vandalisme.’ Wat zou Timmers eigenlijk hebben gevonden van de bespottelijke verlichting van de kerk in fancy kleurtjes die de indruk wekt dat er warempel nog wel meer te halen valt dan louter spiritueel genot?

Meer functie, een impuls, meer sfeer, beleving. Alleen ‘reuring’ ontbreekt nog in dit treurige rijtje. Wanneer dringt het eindelijk eens door tot plannetjesmakers, impulsgoeroes, (kerk)bestuurders, sfeermakelaars, belevingsprofeten, beleidsbepalers en ander gespuis dat niet álles een functie hoeft te hebben? Dat we al omkomen in een overvloed aan impulsen? Dat stilte, ongenaakbaarheid en beschouwelijkheid óók voor sfeer zorgen? Dat er ook een teveel aan beleving kan zijn? 

Ruim twee jaar geleden overleed Jan Holthuis, niet aflatend strijder voor behoud van het atrium in zijn oorspronkelijke staat. Ik besloot zijn in memoriam (klik hier) als volgt: ‘Kunnen we niet afspreken dat als eerbetoon het atrium van de Sint-Lambertuskerk voor eeuwig behouden blijft?’ Pas nu besef ik dat ik daarmee ongewild een opening heb geboden aan de barbaren en ordinaire vandalen. Er had natuurlijk moeten staan: ‘Kunnen we niet afspreken dat als eerbetoon het atrium van de Sint-Lambertuskerk voor eeuwig in oorspronkelijke staat behouden blijft?’