Intermezzo – Over lelieteelt in Sevenum en een stelletje malloten

Vorige week was Sevenum ineens landelijk nieuws. Sevenum was zelfs een 101’tje op Teletekst! Tussen kopjes over demonstraties in Amsterdam, de oorlog in Oekraïne en Israëlische verschrikkingen in Palestina dook op mijn favoriete actualiteitsbron zomaar een bericht op over Sevenum: ‘Geen leliekweker naast wijk Sevenum’.

Voor wie het heeft gemist: omwonenden van de Dorperdijk in Sevenum spanden in april een kort geding aan tegen een teler die lelies wil gaan telen op een naburig perceel. De omwonenden eisten met het oog op hun gezondheid een verbod op het gebruik van bestrijdingsmiddelen bij die voorgenomen teelt. De rechter stelde hen afgelopen woensdag in het gelijk.

Zoals te doen gebruikelijk was het geweeklaag op sociale media vervolgens niet van de lucht. Een kleine maar representatieve greep: ‘Blijkbaar denken rechters dat ze t beter weten dan de instanties die ervoor zijn’, ‘Land&Tuinbouw zal en moet naar de verdoemenis geholpen worden door een stel malloten’, ‘Schandalig! Die rechter direct zijn zwarte nachtjapon afnemen’ en ‘Voor de stedelingen die in agrarisch gebied willen wonen; blijf weg of pas je aan’.

Mijn tolerantie voor zulke ongefundeerde en ongenuanceerde erupties is in steeds sterkere mate aan erosie onderhevig. Uitspraken van een rechter zijn niet ‘ook maar een mening’. Rechters wegen belangen tegen elkaar af en komen op grond van argumenten tot een weloverwogen oordeel. En het mooie is dat dat oordeel nog kan worden aangevochten ook.

Of je nu stedeling bent of autochtoon en of het nu om de Gezondste Regio gaat of niet: als je in agrarisch gebied wil wonen, moet je je inderdaad aanpassen. Je zult stank, geluidsoverlast en druk landbouwverkeer in bepaalde mate voor lief moeten nemen. Bewoners van het buitengebied doen dat, misschien wel in grotere mate dan goed voor hen is. Maar de aanslag op gezondheid en welzijn kan ook te groot worden. Dan verbiedt niets hen om naar de rechter te stappen. Zoals agrariërs dat ook mogen doen als ze zich in hun bestaan bedreigd voelen door windmolens.

Waar het ook maar eens mee afgelopen moet zijn, is het fabeltje dat de agrarische sector welbewust naar de verdoemenis wordt geholpen door een stelletje malloten – ‘malloten’ in de zin van woke, linksige, geitenwollen types. Op zulke types zal best het nodige aan te merken zijn, maar beslist niet dat ze verantwoordelijk zijn voor de wetgeving op agrarisch gebied. Vergeet niet: die wetgeving is in Nederland en Europa vooral tot stand gekomen door christendemocratische, agrarische types met gezond boerenverstand, gesteund door een machtige lobby.

(Dit stukje verscheen vandaag in iets andere vorm ook in Via Horst-Venray)

Intermezzo – De passage van de tsaar

12 mei. Bijzondere dag. In historisch opzicht dan. In elk geval voor Horst en Sevenum. Precies honderdvijftig jaar geleden, op dinsdag 12 mei 1874, passeerde de Russische tsaar Alexander II (1818-1881) namelijk station Horst-Sevenum. Het meest bijzondere was nog wel dat het ook zomaar zijn eindstation had kunnen zijn.

Op vrijdag 1 mei 1874 vertrok Alexander II vanuit Sint-Petersburg voor een treinreis die hem uiteindelijk in Londen moest brengen. De tsaar reisde in het gezelschap van twee van zijn zes zoons en een prins. In Eydtkuhnen (nu Tsjernysjevskoje, aan de grens met Litouwen) stapten de tsaar en zijn metgezellen over in een trein die hij drie jaar eerder van de Franse keizer Napoleon III had gekocht. In Berlijn bezocht hij op 3 mei de Duitse keizer Wilhelm I. Vijf dagen later ging hij in Stuttgart op familiebezoek bij zijn zus Olga Nikolajevna, die met koning Karel van Württemberg was getrouwd. Vervolgens stond op 12 mei een bliksembezoek aan Nederland gepland. Reisdoel: Amsterdam, waar koning Willem III, een neef van Alexander II, die dag zijn 25-jarig regeringsjubileum vierde.

In alle vroegte hield de tsaarlijke trein op 12 mei even halt op station Venlo. Tal van nieuwsgierigen waren aanwezig om een glimp van het tsaarlijk gezelschap op te vangen. Dat bleek onmogelijk: de uit Maastricht ingevlogen infanterie liet niemand op het perron toe, met uitzondering van enkele hoge militairen, het Venlose gemeentebestuur, het bestuur van de Kamer van Koophandel en dokter Van de Loo. Laatstgenoemde had een kort onderhoud met de lijfarts van de keizer.

Het perron van station Venlo omstreeks 1900. Bron foto: gemeentearchief Venlo

Al snel zette de trein verder koers richting Amsterdam. Op station Horst-Sevenum, waar de trein zou passeren, had zich inmiddels een hele menigte verzameld. Vanuit Horst was de harmonie al om zeven uur ‘onder het spelen van keurige marschen’ richting station getogen. Ook burgemeester Janssen en een grote erewacht van ‘jongelieden’ maakten deel uit van deze stoet. Vanuit Sevenum was de fanfare naar het station getrokken. En daar, op het station, gebeurde kort voor de passage van de tsaar (‘keizer’) iets dat dramatische gevolgen had kunnen hebben. Uit het Venloosch Weekblad van 16 mei 1874:

‘Toen de trein van Breda het station binnenliep om voor den keizerlijken trein op het zijspoor uit de wijken, derailleerde – men weet niet door welke oorzaak, want de wissel was goed gesteld – de tender, geheel in de nabijheid van den aldaar op den overweg geplaatsten stoet, tengevolge waarvan de locomotief en eenige wagens mede van het spoor geraakten en zijdelings in den grond zakten, terwijl het achterste gedeelte van den trein op den weg bleef staan. Nu was goede raad duur, want de Keizer moest op dat oogenblik reeds uit Venlo vertrekken.’

Een ontspoorde trein, terwijl de tsaar in aantocht was! Maar als de nood het hoogst is, is zoals bekend de redding nabij:

‘Onmiddellijk werden echter door de beambten met behulp der toegesnelde menigte de wagons op een grooten afstand naar de zijsporen gereden, terwijl de Burgemeester de politie op het station hield, en was men nog in tijds hiermede klaar om den keizerlijken trein zonder hinder te laten passeeren.’

De harmonie van Horst in 1875

Bij de passage van de trein bracht de Sevenumse fanfare het Nederlands volkslied (toen nog Wien Neêrlands bloed) ten gehore en de Horster harmonie het Russische (toen nog Bozje, Tsarja chrani! en niet het huidige met die fantastische melodie). Waarna iedereen, een onvergetelijke ervaring rijker, weer snel naar Horst en Sevenum vertrok om daar het 25-jarig regeringsjubileum van de koning te vieren.  

(Geraadpleegde bronnen: Venloosch Weekblad 16 mei 1874 en gemeentearchief Goes)

Intermezzo – 1 mei

1 mei! Dag van de Arbeid! Speciale dag, zeker voor een telg uit een sociaaldemocratisch nest zoals ik. Geen militant sociaaldemocratisch nest trouwens, hoewel de lp’s van De Stem des Volks met strijdliederen, die in de jaren zeventig en tachtig door onze huiskamer schalden, misschien een andere indruk zouden kunnen wekken.

Een dag is ’t van vreugde
Een dag is ’t van strijd
Een dag aan ’t ontwaken der volk’ren gewijd
Een dag van verzet voor geknechten!

De feestdag van de internationale arbeidersbeweging, die sinds 1890 bestaat, heeft in Nederland nooit in hoog aanzien gestaan. Anders dan in België en Duitsland is 1 mei in Nederland geen officiële feestdag. In het katholieke zuiden stond de Dag van de Arbeid jarenlang helemaal in een kwaad daglicht. Pas toen de almacht van de katholieke kerk tanende was, kreeg de dag her en der een voorzichtig voetje aan de grond.

Voorwaarts en niet vergeten
Wat maakt ons zo sterk in de strijd
Bij honger en bij eten, voorwaarts
En niet vergeten, de solidariteit

In Horst deed de 1 mei-viering in de jaren zeventig van de vorige eeuw haar intrede. Het plukje linksgeoriënteerden dat Horst in die tijd rijk was, vierde de Dag van de Arbeid in mijn herinnering altijd vrij ingetogen. Erg levend is de 1 mei-traditie in Horst anno 2024 niet meer, al reikt de SP sinds vier jaar op 1 mei de Gezondduurprijs uit.

Makkers! ten laatste male
tot de strijd ons geschaard
en de Internationale
zal morgen heersen op Aard‘

Belangrijkste wapenfeit uit de beginperiode van de 1 mei-viering in Horst lijkt me het hijsen van de rode vlag door de lokale afdeling van de PvdA, pal voor het gemeentehuis, op 1 mei 1977, precies om 00.00 uur. Al bij het aanbreken van de dag was de vlag verdwenen. De PvdA plaatste vervolgens in de legendarische rubriek ‘Gevonden en verloren voorwerpen’ in weekblad De Echo om de vlag terug te bezorgen. Enkele dagen later ontving m’n vader, voorzitter van de een jaar eerder opgerichte PvdA afdeling Horst-Sevenum, een briefje van Huub van Lieshout, de nog veel legendarischer uitgever van De Echo: ‘Vanmorgen heeft ‘n “eerlijk vinder” de rode vlag teruggebracht. Ik had de indruk dat hij ’n beetje allergisch is voor deze vurige kleur. Ik heb de eerlijke vinder een pakje sigaretten gegeven.”  

Hun strijd
onze strijd
internationale solidariteit!

De afkeer van alles wat links is, heeft een lange geschiedenis. De Dag van de Arbeid was een gelegenheid bij uitstek om dat ongenoegen te uiten. Zo ook voor Peel en Maas. Met de 1-mei viering in Duitsland als aanleiding veegde het Venrayse weekblad in de editie van 6 mei 1933 de vloer aan met de sociaaldemocraten en prees het de enkele maanden eerder aangetreden nieuwe Duitse Rijkskanselier de hemel in: ‘Alle niet-Marxisten [moeten] met vreugde begroeten, hetgeen thans door Hitler geschiedt: de vernietigende slag aan de volksverleugende sociaal-democratie is raak geweest en volkomen verdiend.’ Even verderop kreeg dezelfde Hitler een pluimpje voor de ‘orde en dicipline’ die heerste bij de massabetogingen van de nazi’s.

We shall overcome
We shall overcome
We shall overcome some day

Historische vergissingen worden wel vaker gemaakt. Zouden degenen die nu van de daken schreeuwen dat het gevaar van links komt in hun oren moeten knopen.

(Een ingekorte versie van dit stukje verscheen vandaag in Via Horst-Venray)