Intermezzo – Gestampte kerstballen

Jaan van Westerholt is met gestampte kerstballen eten de onbetwiste nummer 1 in de top 5 van Horstenaren met een vreemde kersthobby. Exclusief voor Horst-sweet-Horst was de 88-jarige Horstenaar bereid het verhaal achter deze opmerkelijke kerstliefhebberij uit de doeken te doen. Een monoloog.

‘Het moet in 1935 zijn geweest. Ik was 12, de negende in een gezin van zestien kinderen. De crisis bevond zich op een hoogtepunt. Zelfs als dagloner kon m’n vader geen werk meer krijgen. We hadden geen cent te makken. Op sommige dagen stond er niet eens brood op tafel, om over beleg maar te zwijgen. Ondanks alle ellende wilden onze ouders ook dat jaar van Kerstmis iets bijzonders maken. M’n moeder kwam toen op het lumineuze idee de kerstballen fijn te stampen en ons die als kerstmaal voor te zetten. Dagenlang is ze ermee in de weer geweest. Nooit zal ik vergeten hoe de stakker op kerstavond de volle eetkamer binnenkwam met in haar rechterhand een dampende schaal gestampte kerstballen, geserveerd op een bedje van stro en gelardeerd met gebakken dennennaalden. Jongeren van nu zouden er hun neus voor ophalen, maar voor ons was het een absolute delicatesse. En moet je nagaan: van al die zestien kinderen liep alleen m’n jongste zusje een maagperforatie op!

Na 1935 werden de tijden geleidelijk weer wat beter. Niet dat we het breed hadden, maar m’n moeder hoefde voor het kerstdiner in elk geval niet meer haar toevlucht te nemen tot gestampte kerstballen. In de zomer van 1963 overleed ze, 72 jaar oud. Mijn god, wat had ik een respect voor die vrouw: zichzelf heel haar leven wegcijferend om in een moeilijke tijd zestien kinderen groot te brengen. Ik vond dat ik dat respect op de een of andere manier moest uiten. In mijn ogen kon dat niet beter dan door voortaan met Kerstmis gestampte kerstballen te eten. M’n vrouw en kinderen hebben me er om uitgelachen, maar ik vond dat het zo hoorde. En zo komt het dat mijn kerstmenu dit jaar, ijs en weder dienende, voor de vijftigste keer uit gestampte kerstballen bestaat.

Wist u trouwens dat ze bijzonder voedzaam zijn? Er schijnen antioxidanten in te zitten. Soms verbeeld ik me dat m’n moeder dat in 1935 al wist. Wat wel jammer is, is dat de kwaliteit van de ballen elk jaar minder wordt. De oerdegelijke Hollandse kerstbal van vroeger bestaat niet meer. Man, die liet zich pas stampen! Met die Oost-Europese en Aziatische ballen van tegenwoordig is het wel anders. Waar ik vroeger in een paar dagen klaar was, begin ik nu rond carnaval al met de voorbereidingen. Maar goed, zo lang de gezondheid het toelaat, heb ik het er allemaal graag voor over. Ik doe het tenslotte voor m’n moeder.
Nu ik erover nadenk: misschien is het wel een idee voor uw lezers nu alvast een voorraadje kerstballen aan te leggen. Je weet nooit. Ik houd m’n hart vast met al dat gedoe over de euro.
De lekkerste ballen? De zilveren. Niet verder vertellen, hoor!’