maandag 11 augustus 2008

Klein mysterie 25 – Windwatermolen (1)

Elke zichzelf respecterende gemeente heeft tegenwoordig wel een kunstwerk van cortenstaal. U weet niet wat cortenstaal is? Bekijk deze foto en u begrijpt onmiddellijk wat ik bedoel:Dit werk van Xander Spronken staat op het pleintje voor de Horster Norbertuskerk. Het is getiteld Ruisende bloem en dateert uit 1998. Verantwoordelijk voor de plaatsing was de inmiddels om duistere redenen helaas opgeheven commissie Kunstvoorzieningen.
Ik zou niet willen beweren dat ik alle kunstwerken van cortenstaal mooi vind, maar dit in elk geval wel. De voormalige gemeente Horst bezit echter in mijn ogen één ‘roestkunstwerk’ dat Ruisende bloem nog in schoonheid overtreft. Het betreft hier wel een object dat nooit als kunstwerk is bedoeld en ook slechts door weinigen als zodanig zal worden beschouwd. Van de andere kant: plaats een verklarend bordje bij deze buiten gebruik zijnde windwatermolen aan de Witveldweg – want daarom gaat het – zeg erbij dat het land art is of een kunstwerk in de stijl van Tinguely en iedereen zal het geloven.Wat spreekt me er zo in aan? Ik vermoed dat het een combinatie van factoren is: de prachtige ligging aan de rand van een weiland, de taps toe lopende geroeste ijzeren toren en de zo fragiel ogende wieken en staartbladen. Werkelijk ontroerend is de lome, geruisloze rotatie van het beweegbare gedeelte bij een windvlaag.
Het geheel straalt een enorme rust uit, die jammer genoeg enigszins wordt verstoord door het lawaai van de nabije A73.
In een van de staartbladen staat ‘Bosman Piershil’ gegraveerd.Met wat googlen kom je er dan snel achter dat Bosman Watermanagement BV nog altijd bestaat. Al sinds 1929 fabriceert het bedrijf de windwatermolen, waarvan er volgens de website vele duizenden zijn geplaatst. Sterker nog: in 2006 is een vernieuwd model in productie genomen. (Klik hier voor een filmpje over een nog volledig in bedrijf zijnde windwatermolen.)
Van de Horster windwatermolen vraag ik me een aantal dingen af. Hoe oud is hij bijvoorbeeld? Wie heeft hem geplaatst? Waarvoor diende hij? Waarom en wanneer is hij buiten gebruik gesteld? Maar het grootste raadsel: overal, en lang niet altijd op de meest aantrekkelijke locaties, kom je in het Horster buitengebied rustbanken tegen. Waarom juist hier niet? Als er ergens een plek is waar je tot bezinning kunt komen, dan is het hier wel.

Nog één ding: als het Nieuw Gemengd Bedrijf er onverhoopt mocht komen, zal de Witveldweg waarschijnlijk niet aan een reconstructie kunnen ontsnappen. De plannenmakers zullen er toch wel voor zorgen dat de windwatermolen behouden blijft? Of, als het echt niet anders kan, naar elders wordt verplaatst?

4 opmerkingen:

  1. Dag Wim,

    Toen ik nog op de Kleefsedijk in Sevenum woonde had ik in mijn 'achtertuin' ook zo'n windwatermolen staan. Ik heb er vaak met genoegen naar staan kijken. Schoonheid ontstaan uit pure functionaliteit. Kom daar nog maar eens voor in onze overgedesignde wereld waarin lelijke woonblokken manoir en residentie worden genoemd.
    Als de molen op de Witveldweg straks moet verdwijnen - wat moet je immers met die nutteloze oude troep - dan heeft de nieuwe gemeente in 2010 in ieder geval nog de molen aan de Keefsedijk.

    Dan nog iets over het logo van Horst aan de Maas. Over het ontstaan daarvan heb ik destijds uit betrouwbare bron het volgende vernomen. De gemeente had een communicatiebureau ingeschakeld om op een volwassen manier de bevolking voor te lichten over de toekomstige herindeling. Dit bureau schakelde een ontwerpstudio in om het voorlichtingsmateriaal vorm te geven. Een stagiaire kreeg hier de opdracht om even snel een logo te maken zodat de naam van de nieuwe gemeente een smoel had tijdens de campagne. Daarna zou de gemeente een volwassen logo en huisstijl laten ontwerpen ...
    Inmiddels is er weer een nieuwe herindeling op komst. Ik ben zeer benieuwd naar de nieuwe voorlichtingscampagne.

    Verder mijn complimenten voor je weblog. Ik heb alleen wat moeite met de titel Horst sweet Horst maar lees bijna dagelijks met veel plezier jouw verhalen.

    Groet,

    Jeu

    PS Wat is in vredesnaam een manoir?

    BeantwoordenVerwijderen
  2. @ Jeu
    Dank voor je complimenten!
    Een manoir is volgens mijn Prisma-Woordenboek Frans-Nederlands uit 1975 een (1) burg (2) landgoed (3) (spottend)huis. Ik neem aan dat voor Le Risselt de tweede betekenis bedoeld is.
    Iemand anders tipte me dat aan de Kleefsedijk inderdaad ook zo'n windwatermolen staat. Ik ben er gaan kijken, maar kon de molen niet ontdekken. Naar aanleiding van jouw reactie heb ik vanmiddag nog een keer gezocht, maar opnieuw: niets gevonden. Ik ga er maar vanuit dat er iets met mijn gezichtsvermogen aan de hand is, want het zal toch niet zo zijn dat die molen verdwenen is?

    Wim

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Wim,

    Misschien een erg late reactie maar ik ben pas onlangs, sinds lange tijd, weer eens over de Kleefsedijk gereden. De molen is inderdaad verdwenen. Dan is het exemplaar op de Witveldweg dus toch de laatste. Dit moeten we zien te behouden! Op mij kun je rekenen.
    Als je ooit eens in de buurt bent, kan ik je een tochtje per boot door de Weerribben aanbevelen. Dit prachtige landschap staat vol met windwatermolens.

    Jeu van Helden

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Dag Wim,

    Het gaat hier volgens mij om een windwatermolen Type A-ford. Dit omdat de molen kop een aangepaste klok is van de aandrijflijn van een A-ford auto. Latere types zijn gemaakt met een door Bosman Watermanagement in eigen beheer ontworpen molen kop. En inderdaad worden er nog steeds op ruime schaal nieuwe molens geplaatst. dit vooral bij oa. staatsbos beheer. Recentelijk zijn er in de Biesbos nog een aantal zeer oude molens vervangen. Deze waren 40 jaar oud en nog steeds in gebruik. Helaas zijn de onderdelen voor de klok van de A-ford niet meer te krijgen. Dus als de ophanging van de wieken versleten is, dan is het enkel een ouderwetse smit die hem nog redden kan.
    met groeten,

    BeantwoordenVerwijderen