Klein mysterie 25 – Windwatermolen (1)

Elke zichzelf respecterende gemeente heeft tegenwoordig wel een kunstwerk van cortenstaal. U weet niet wat cortenstaal is? Bekijk deze foto en u begrijpt onmiddellijk wat ik bedoel:Dit werk van Xander Spronken staat op het pleintje voor de Horster Norbertuskerk. Het is getiteld Ruisende bloem en dateert uit 1998. Verantwoordelijk voor de plaatsing was de inmiddels om duistere redenen helaas opgeheven commissie Kunstvoorzieningen.
Ik zou niet willen beweren dat ik alle kunstwerken van cortenstaal mooi vind, maar dit in elk geval wel. De voormalige gemeente Horst bezit echter in mijn ogen één ‘roestkunstwerk’ dat Ruisende bloem nog in schoonheid overtreft. Het betreft hier wel een object dat nooit als kunstwerk is bedoeld en ook slechts door weinigen als zodanig zal worden beschouwd. Van de andere kant: plaats een verklarend bordje bij deze buiten gebruik zijnde windwatermolen aan de Witveldweg – want daarom gaat het – zeg erbij dat het land art is of een kunstwerk in de stijl van Tinguely en iedereen zal het geloven.Wat spreekt me er zo in aan? Ik vermoed dat het een combinatie van factoren is: de prachtige ligging aan de rand van een weiland, de taps toe lopende geroeste ijzeren toren en de zo fragiel ogende wieken en staartbladen. Werkelijk ontroerend is de lome, geruisloze rotatie van het beweegbare gedeelte bij een windvlaag.
Het geheel straalt een enorme rust uit, die jammer genoeg enigszins wordt verstoord door het lawaai van de nabije A73.
In een van de staartbladen staat ‘Bosman Piershil’ gegraveerd.Met wat googlen kom je er dan snel achter dat Bosman Watermanagement BV nog altijd bestaat. Al sinds 1929 fabriceert het bedrijf de windwatermolen, waarvan er volgens de website vele duizenden zijn geplaatst. Sterker nog: in 2006 is een vernieuwd model in productie genomen. (Klik hier voor een filmpje over een nog volledig in bedrijf zijnde windwatermolen.)
Van de Horster windwatermolen vraag ik me een aantal dingen af. Hoe oud is hij bijvoorbeeld? Wie heeft hem geplaatst? Waarvoor diende hij? Waarom en wanneer is hij buiten gebruik gesteld? Maar het grootste raadsel: overal, en lang niet altijd op de meest aantrekkelijke locaties, kom je in het Horster buitengebied rustbanken tegen. Waarom juist hier niet? Als er ergens een plek is waar je tot bezinning kunt komen, dan is het hier wel.

Nog één ding: als het Nieuw Gemengd Bedrijf er onverhoopt mocht komen, zal de Witveldweg waarschijnlijk niet aan een reconstructie kunnen ontsnappen. De plannenmakers zullen er toch wel voor zorgen dat de windwatermolen behouden blijft? Of, als het echt niet anders kan, naar elders wordt verplaatst?