Intermezzo – Futuro

Na een lovende recensie van Kees Fens las ik enkele jaren geleden Rusland voor gevorderden van debutant Jelle Brandt Corstius.

Inderdaad een prachtig, de ogen openend boek. Jelle’s volgende bundeling bizarre belevenissen in de voormalige Sovjet-Unie sprak me inhoudelijk iets minder aan dan z’n eersteling. Daar stond tegenover dat het omslag godsgruwelijk mooi was.

Toen ik enkele weken geleden in NRC Handelsblad las dat in Boijmans Van Beuningen een tentoonstelling te zien was over de Futuro – want zo bleek het op aarde neergedaalde ruimteschip te heten – nam ik me heilig voor die expositie te bezoeken. Nu neem ik me dat wel vaker heilig voor bij exposities en dan komt het er uiteindelijk vaak toch niet van. Dit keer was het anders: ik spoorde vrijdag naar Rotjeknor.
Ik heb wel eens slechtere beslissingen genomen. Voor alle duidelijkheid: dat is een understatement. ‘Een verpletterende ervaring’, zo zou ik het aanschouwen en betreden van de Futuro willen omschrijven.

Waarom verpletterend? Al drie dagen worstel ik met een antwoord op die vraag. Nog steeds kan ik er niet precies de vinger op leggen, maar het heeft te maken met de originaliteit, de volmaakte vorm, het futuristische, de vrolijkheid, het optimisme, het vooruitgangsgeloof, de durf, het modernistische. Misschien ook wel met het besef dat zoiets tegenwoordig niet meer wordt gemaakt.

Even enkele feiten. De Futuro is een ontwerp van de Fin Matti Suuronen, dateert uit 1968, is van polyester, heeft een diameter van acht meter en een hoogte van drie meter, is volledig demonteerbaar en bestaat uit een woonkamer, twee slaapkamers, een keuken en een badkamer. Bedoeld als een seriematig te produceren vakantiewoning, stokte de productie van de Futuro na de oliecrisis van 1973; meer dan honderd zijn er niet van gemaakt. Boijmans Van Beuningen verwierf dit prototype in 2007 (klik hier en hier voor nog meer achtergrondinformatie).

Ik zou hier nooit zo lang hebben stilgestaan bij de Futuro als hij niet uitgerekend in Horst, namelijk bij Janssen Staalbouw aan de Handelstraat, een navolger zou hebben.

Hoewel, ‘navolger’. De enige overeenkomst tussen de twee is feitelijk dat het in beide gevallen gaat om een ruimtevaartuig (zie ook het filmpje op de homepage van Janssen Staalbouw).

Te midden van de eindeloze treurigheid van de Handelstraat en het aanpalende gebied heb ik de Horster UFO altijd als een lichtpuntje beschouwd. Dat is hij nog steeds, maar sinds vrijdag weet ik dat hij niet meer dan een slap aftreksel van Suuronen’s schepping is. De elegantie, de volmaakte vorm en het vrolijke – om maar eens een paar dingen te noemen – zijn in Horst ver te zoeken. Als het ding nu eens wat meer ruimte had gekregen en los had gestaan van de rest van het gebouw, was er al een wereld gewonnen. Maar ook dat zou hét grote verschil niet hebben weggenomen: bij Janssen Staalbouw staat een als ruimtevaartuig vermomd kantoor, terwijl de Futuro gewoon een op aarde gelande vliegende schotel is.

Of althans die suggestie wekt. Geniaal. Verpletterend.