Intermezzo – Boerenleenbank

Ik herinner me een rode hardplastic spaarpot die ik op gezette tijden aan de hand van mijn vader of moeder ging legen, waarna het gespaarde bedrag werd bijgeschreven in mijn Spaarboekje. Ik herinner me doorzichtige buizen waarin papiergeld van de ene naar de andere bankmedewerker werd getransporteerd. Ik herinner me dat de kassier Marcellis heette en naast de bank woonde.

Het pand Jacob Merlostraat 11 in Horst was al ruim 25 jaar geen bank en al ruim vijftig jaar geen Boerenleenbank meer. Toch was het voor mij altijd ‘de Boerenleenbank’ gebleven. Ook de laatste restanten van dit instituut zijn nu bijna gesloopt. Het voelt als het einde van een tijdperk. En: wéér een toonbeeld van wederopbouwarchitectuur in Horst naar de gallemiezen. Zonder slag of stoot. Triest.

De Boerenleenbank en de aanpalende kassierswoning werden in 1958 ontworpen door J.J. Margry. Diens ontwerp kwam op de algemene ledenvergadering in maart 1959 ter sprake. Het Dagblad voor Noord-Limburg noteerde: ‘Directeur Versleyen waarschuwde degenen, die het ontwerp te revolutionair vonden, dat het bankgebouw in een zich snel ontwikkelende kern komt te staan en ook over vijftig jaar nog bruikbaar en acceptabel zal moeten zijn.’   

‘Modern landhuis’ en ‘Florissante nieuwbouw’ noemde het Dagblad voor Noord-Limburg de Boerenleenbank bij de opening in 1959. De directeur van de Coöperatieve Centrale Boerenleenbank in Eindhoven verrichtte op woensdag 16 december de openingshandeling, waarna deken Debye het gebouw inzegende.

Uit het Dagblad voor Noord-Limburg van 28 november 1959: ‘Dit moderne pand is een waardige bijdrage tot het algemeen architectonisch beeld van Horst. Dit nieuwe bankgebouw heeft niets van een bastion van bankgeheimen, het staat vanwege het vele glas en het revolutionaire ontwerp dichter bij een modern landhuis.’ Negen loketten telde het gebouw. Tot de inventaris behoorde – in de woorden van de krant – ‘een hypermoderne Amerikaanse boekhoudmachine’ die twintigduizend gulden had gekost. ‘Ten gerieve van het publiek is er in de ruime hal een telefooncel geplaatst.’

Twee jaar na de opening bracht de Horster beeldend kunstenaar Bert Coppus een muurschildering aan in het bankgebouw. Die verdween bij een van de latere uitbreidingen van de bank. Een eerste ingrijpende verbouw vond plaats in 1971, opnieuw onder auspiciën van architectenbureau J.J. Margry. Het betrof vooral een interne verbouwing die nauwelijks gevolgen had voor aanzien en karakter van het gebouw.

Dat was wel het geval met de ingrijpende verbouwing aan het begin van de jaren tachtig. De kassierswoning verdween. Ervoor in de plaats kwam een in mijn ogen volstrekt detonerende aanbouw die het oorspronkelijke karakter van het pand volkomen teniet deed.

Pas bij de recente sloopwerkzaamheden kreeg het gebouw, dat sinds 1998 een niet-bancaire bestemming had, weer heel even iets van zijn vroegere glorie terug.