maandag 29 september 2008

Actualisatie – Kameel (2)

Heet van de naald: de kameel is weg! Op 8 augustus en 15 september schreef ik over een kameel in een weiland aan de Speulhofsbaan. Tot mijn grote ontzetting ontdekte ik vandaag dat het beest is verdwenen. Overleden aan de gevolgen van een afvallende vacht? Begonnen aan de winterslaap? Vertrokken naar zonniger oorden?

Klein mysterie 34 – Norbertuskerktrottoir

Sommigen zullen het misschien volkomen geschift vinden, maar ik schaam me er absoluut niet voor: in mijn privé-bibliotheek staan onder meer boeken over Europese putdeksels, New Yorkse watertanks, Engelse telefooncellen en Duitse Imbissbuden. En ook over Amerikaanse brievenbussen en Rotterdamse muurschilderingen. En ook over Amsterdamse hijsbalken. Aan deze collectie kon ik dit voorjaar een mooie aanwinst toevoegen: een waaierachtig boek over (de geschiedenis van) de bestrating van Maastrichtse wegen, pleinen en trottoirs. Fraai geïllustreerd en toegankelijk geschreven. Je leert er Maastricht op een buitengewoon originele manier door kennen. Onlangs heb ik het weer uit de kast getrokken om te zien of dit soort wat ik maar zal noemen trottoirs van bitumen met een dun laagje split er ook in voorkomt. Niet dus. Wel trottoirs van granieten platines, gebakken klinkers, betontegels met gebroken maaskeien en koperslakkeien. Maar geen trottoirs van bitumen met een dun laagje split. Door de samenstellers over het hoofd gezien of gewoon niet voorkomend in Maastricht? Ik zal eens informeren bij de auteurs.
U zult zich ongetwijfeld afvragen waar mijn speciale belangstelling voor trottoirs van bitumen met een dun laagje split ineens vandaan komt. Welnu, het bij mijn weten enige Horster trottoir van bitumen met een dun laagje split is sinds kort niet meer. Het bevond zich rondom de Sint-Norbertuskerk. De afgelopen weken is er een trottoir van betontegels voor in de plaats gekomen.Heb ik dierbare herinneringen aan het oorspronkelijke trottoir rondom de Sint-Norbertuskerk? Niet bepaald. Als peuter en kleuter woonde ik op nauwelijks vijftig meter van de kerk. Het trottoir was een ideale locatie om te rennen en fietsen. Onvermijdelijk kwam ik daarbij soms ten val. Met afgrijzen herinner ik me nog de helse pijn die het deed als mijn ouders vervolgens de kleine steentjes met een pincet uit mijn knieën moesten peuteren.
Ben ik daarom blij met het nieuwe trottoir? Nee, dat nu ook weer niet. Gevoelens van persoonlijke aard zet ik graag opzij voor het algemeen belang. Niet dat dat trottoir nu een van de grootste Horster cultuurschatten was, maar als je weet dat het enig in zijn soort is, was ik er toch iets zuiniger mee omgesprongen. Wat me helemaal bevreemdt, is dat er nu wekenlang aan een nieuw trottoir is gewerkt, terwijl er juist een discussie op gang is gekomen over de toekomst van de Sint-Norbertuskerk. Alle kans dat als het gebouw straks is afgebroken – God verhoede het – of een andere functie heeft gekregen, er ook weer een nieuw trottoir komt. Had dan het oorspronkelijke nog maar even laten liggen.

Actualisatie – Paaltjes

Ook van het paaltjesfront valt nieuws te melden. Zowel aan de Sint-Maartensweg als aan de Schadijkerpeelweg zijn onlangs paaltjes geplaatst van een type dat ik nog niet eerder had waargenomen in Horst: dakloos en veel kleiner dan de andere Horster paaltjes van de hoge druk gasleiding (zie klein mysterie 28). Opmerkelijk is verder dat het aan de Schadijkerpeelweg om twee identieke, naast elkaar staande paaltjes gaat.

Actualisatie – Postkantoor

Zowel op 9 als op 27 augustus schreef ik over mijn hoop dat het in een Chinees restaurant veranderde voormalige Horster postkantoor gevrijwaard zou blijven van storende reclame-uitingen. Behalve de bierreclame waaraan ik op 27 augustus al aandacht schonk, zijn er inmiddels ook twee doeken verschenen met daarop de naam van het restaurant. Die doen het karakter van het gebouw in mijn ogen geen geweld aan. Sterker nog, ik vind ze geloof ik wel mooi. Bepaald lelijk daarentegen is dan weer wel deze aan een zijmuur bevestigde neonbak:Verwijderen dus? Om de dooie dood niet! Want waar anders kun je tegenwoordig nog een ingang afhalen? Dwergkonijnen, pompoenen, kaartjes, kleine katten: overal kun je ze afhalen, maar ingangen die je af kunt halen zijn bijzonder dun gezaaid. Mooi laten hangen, kan uitgroeien tot een toeristische troefkaart voor Horst.

maandag 22 september 2008

Intermezzo – Verbeke Foundation

Nog even terugkomend op klein mysterie 32: het is natuurlijk ook mogelijk dat de gestripte boomstammen die sinds kort op diverse plaatsen in Horst opduiken geluidskunstwerken zijn. Ik kwam op die gedachte toen ik afgelopen zaterdag dit 'aelogisch' orgel zag en hoorde.Het bevindt zich op het buitenterrein van de Verbeke Foundation in het Belgische Kemzeke (twintig kilometer ten westen van Antwerpen en tien kilometer ten zuiden van Hulst). Wat de Verbeke Foundation is? Moeilijk te omschrijven. Je zou het een museum kunnen noemen, maar dan zonder het plechtige, het verhevene, het pretentieuze, het tot in de puntjes verantwoorde dat musea nog wel eens wil kenmerken. Het twaalf hectare grote terrein van de Verbeke Foundation bestaat uit loodsen, kassen, bosschages, vijvers en graslandjes. De hier tentoongestelde collectie moderne en hedendaagse kunst behoort tot de grootste van West-Europa. Er is werk te zien van kunstenaars als Jan Fabre, Joep van Lieshout, Panamarenko en Luc Tuymans. Daarnaast worden jaarlijks twee grote tentoonstellingen georganiseerd.
De huidige expositie heeft als thema ‘bewegende’ kunst, is getiteld Vision in Motion – Motion in Vision en is nog te zien tot en met 16 november. De windwatermolen en de dubbele windmolen-vogelverschrikker zijn er helaas niet te zien, maar daar staat wel heel veel ander moois tegenover. Ter illustratie twee clips:


Zou ik mijn oordeel over de Verbeke Foundation in het algemeen en de tentoonstelling over bewegende kunst in het bijzonder in één woord moeten samenvatten, dan zou dat zijn: geweldig! Zou ik het geheel in vijf woorden moeten samenvatten dan zouden dat zijn: wonderlijk, fascinerend, grappig, shockerend, indrukwekkend. Meer woorden ga ik er niet aan vuil maken: kom uit die luie stoel, ga er naartoe en oordeel zelf.

Klein mysterie 33 – Ontglazing

Je hebt ontglazing en ontglazing. Volgens Van Dale is ontglazing ‘devitrificatie’. Daar wil ik het eventueel een andere keer wel over hebben. Waar het mij nu om gaat, is ontglazing in de betekenis van het terugdringen van tuinbouwkassen in het buitengebied. Afgelopen week konden we in diverse media en ook op het weblog van wethouder Litjens lezen dat belangrijke stappen zijn gezet op weg naar de ontglazing van het Meterikse Veld.
Ik ben een warm voorstander van ontglazing en al helemaal van de ontglazing van het Meterikse Veld. In dit eeuwenoude akkerlandcomplex met zijn van oudsher open karakter (léés het artikel van R. Soberjé in Horster Historiën deel 3) detoneren de kassen van Primechamp en Fragum inderdaad behoorlijk. Onbegrijpelijk dat ooit vergunning voor de bouw hiervan is verleend en prima dat deze historische blunder over enige tijd ongedaan wordt gemaakt. Desalniettemin heb ik ook mijn vraagtekens.
Ontglazing zou in mijn ogen hand in hand moeten gaan met ontstening. Toch lees ik nergens dat deze aan de Dr. Droesenweg gelegen stal eveneens gaat verdwijnen. ‘Zit misschien nog in de planning’, zou men tegen kunnen werpen. Akkoord. Maar evengoed vind ik het vreemd dat vergunning is verleend voor de bouw van deze immense, onlangs in gebruik genomen varkensstal aan de Bergsteeg aan de uiterste westrand van het Meterikse Veld. Is het niet veel effectiever verstening tegen te gaan zodat ontstening achteraf niet meer nodig is?
Verder lijkt het er op dat het Meterikse Veld wordt verkleind tot het gebied ten westen van de Schadijkerweg. En dat terwijl het oorspronkelijke Meterikse Veld zich uitstrekte tot in elk geval de Molengatweg en in mijn optiek zelfs tot aan de huidige Gebroeders Van Doornelaan en Veld Oostenrijk. Waarom lezen we niets over de ontglazing van bijvoorbeeld het Meterikse Veld ten zuiden van de Kempweg? ‘Zit misschien nog in de planning’, zou men tegen kunnen werpen. Akkoord. Maar dan vind ik het weer onbegrijpelijk dat de kassen aan de Kempweg juist de afgelopen jaren steeds verder hebben mogen oprukken richting Meterikseweg.Nog een vraag: waarom beperkt de ontglazing zich vooralsnog tot het Meterikse Veld? ‘Andere gebieden zitten misschien nog in de planning’, zou men tegen kunnen werpen. Akkoord. Maar dan begrijp ik weer niet waarom bijvoorbeeld aan de Blaktweg, de Tienraysewegen de Horsterdijk in Lottumnu toch weer enorme nieuwe kassen in aanbouw of net voltooid zijn. Is het niet veel effectiever om beglazing nu tegen te gaan zodat ontglazing achteraf niet meer nodig is?

maandag 15 september 2008

Klein mysterie 32 – Nieuwe kunst

Al enkele malen heb ik op deze plaats mijn beklag gedaan over de opheffing van de commissie Kunstvoorzieningen. Ik ging er vanuit dat er sindsdien niet meer aan kunst werd gedaan in de gemeente Horst aan de Maas. Een schromelijke vergissing, zo ontdekte ik afgelopen week. Ook zonder commissie blijkt de gemeente haar vooruitstrevende beleid op het gebied van kunst in de openbare ruimte gewoon voort te zetten. Dit gebeurt helaas zonder er enige ruchtbaarheid aan te geven. Daarom tast ik een beetje in het duister over het precieze aantal nieuwe kunstwerken. Ik houd het voorlopig op drie: in het speeltuintje aan de Jan Drabbelsstraat in Meterik,op het Engelervelden Op de Vlis. Ik moet eerlijk bekennen dat ik niet meteen aan kunstwerken dacht, toen ik ze voor het eerst zag. Het leken mij eerder exponenten van een nieuw type speeltuin waarbij kinderen worden aangespoord hun creativiteit eens wat meer aan te spreken. Die optie viel af toen ik me herinnerde dat de bewoners van Op de Vlis ooit met succes hebben geprotesteerd tegen de aanleg van een speeltuintje omdat dit ten koste zou gaan van hun rust.
Zouden het dan parafernalia zijn van een geheime sekte die hier op gezette tijden heidense bezweringsrituelen uitvoert? Uitgesloten: de macht van de rooms-katholieke kerk mag dan tanende zijn, maar dit had ze nooit getolereerd.
Ook de mogelijkheid van archeologische monumenten spookte nog even door mijn hoofd. Maar dan hadden we er via de media beslist meer van vernomen. Bovendien oogt het allemaal net iets te gaaf om door te kunnen gaan voor oudheidkundige vondsten.Nee, er is slechts één conclusie mogelijk: dit is Kunst. Hoewel geen kunsthistoricus, houd ik het op kunstwerken die kenmerken bevatten van zowel land art, als conceptuele kunst als minimalisme. Mannen als Joseph Beuys, Richard Long en Sol LeWitt zijn hier beroemd mee geworden. Verklarende tekstbordjes die duidelijkheid kunnen verschaffen over titel, maker en bedoeling van deze nieuwe Horster kunstwerken ontbreken jammer genoeg (nog). Wat voor mij wel vaststaat, is dat het hier om drie werken van één kunstenaar gaat en niet van drie verschillende. Daarvoor zijn de onderlinge overeenkomsten te groot: de rechtopstaande gestripte boomstammen, de kunstmatige heuveltjes, de stenen. De nieuwe kunstwerken hebben mij aangenaam verrast. Ik wil daarom graag mijn excuses aanbieden voor mijn eerdere laatdunkende uitlatingen over het Horster kunstbeleid. In alle stilte wordt hier gewerkt aan iets Groots. Hulde!

Actualisatie – Kameel (1)

Als íets me de afgelopen tweeënhalve maand duidelijk is geworden, dan is het wel dat Horst dagelijks verandert. Horst is in beweging, Horst is dynamisch, Horst bruist. Dit heeft tot gevolg dat sommige van mijn teksten nu alweer achterhaald zijn. Omdat ik u graag op de hoogte houd van de jongste ontwikkelingen, heb ik besloten een nieuwe rubriek aan dit weblog toe te voegen: actualisaties. Hierin kom ik terug op eerdere bijdragen en beschrijf de actuele stand van zaken.

De eerste actualisatie betreft de kameel (of dromedaris) in het weiland aan de Speulhofsbaan. Ik berichtte hierover eerder op 8 augustus. Het beest liep er toen nogal gehavend bij met allerlei loshangende stukken vacht. Ik kan u berichten dat die intussen zijn verdwenen: Wie goed kijkt, ziet uiterst rechts op de foto en het filmpje nog een deel van de afgevallen vacht liggen.

Ik blijf de kameel voor u volgen, al is het maar om te zien of er nu weer een nieuwe vacht aangroeit.

maandag 8 september 2008

Klein mysterie 31 – Banken (1)

Behalve poëzie en kunst heeft Watou (zie Intermezzo – Watou) warempel nog wel meer te bieden. Deze bank bijvoorbeeld: Wat een gewéldige bank, en dat zomaar in het wild! Vergelijk dat eens met de gemiddelde Horster bank. Die is van een nietszeggendheid waar je treurig van wordt: vier houten planken, bevestigd aan twee betonnen paaltjes. Overal kom je ze tegen, maar je wordt er niet warm of koud van. Volstrekt fantasieloos.
Ze zijn bepaald niet mijn smaak, maar net iets meer creativiteit valt af te lezen van deze twee typen banken die je in het centrum van Horst vindt:Maar toch: waarom altijd en eeuwig dat hout en nooit eens metaal of polyester? Waarom altijd en eeuwig dat sombere donkergroen en nooit eens een frissere, lichtere tint? Waarom altijd en eeuwig die retro-, welhaast kitscherige vormgeving en nooit eens iets eigentijds of futuristisch? Waarom altijd en eeuwig op zeker spelen en nooit eens met iets gewaagds of prikkelends komen?
Is zelfs een héél klein beetje verbeelding dan echt te veel gevraagd? Als Horst zo nodig mee wil in de vaart der volkeren schept dat verplichtingen. Dan kun je niet aankomen met hopeloos gedateerde banken. Ga om inspiratie op te doen eens in Venlo kijken: Of nee, dat is eigenlijk niet eens nodig. Zelfs binnen de gemeentegrenzen zijn voorbeelden te vinden van banken die getuigen van eigentijdse vormgeving. Zoals die op de perrons van station Horst-Sevenumen die in het centrum van Lottum.Het kán dus wel!

Intermezzo – Watou

Afgelopen woensdag was ik in Watou. In dit West-Vlaamse dorpje vindt jaarlijks tijdens de zomermaanden een poëzie- en beeldende kunstmanifestatie plaats. Ik zou iedereen een bezoek aan willen raden, ware het niet dat de Poëziezomer gisteren eindigde. De editie van dit jaar stond in het teken van de op 19 maart overleden Hugo Claus, wiens uit staal gesneden silhouet – een prachtig werk van Roger Raveel – een prominente plek op het dorpsplein heeft gekregen.De veelal laagdrempelige gedichten van Claus konden me wel bekoren. Werk van andere dichters vond ik soms onbegrijpelijk. Jammer genoeg heb ik geen antenne voor poëzie. Daardoor kan ik ook geen kwaliteit van bagger onderscheiden. Waarom is bijvoorbeeld dit gedicht (of is het een wanhoopskreet?) van Timo – dat ik op een elektriciteitskastje in Watou aantrof – minder dan een gedicht van Gerrit Kouwenaar of Rutger Kopland?
Wat me in Watou nogmaals duidelijk werd, is dat kunst in de openbare ruimte echt niet altijd tonnen hoeft te kosten. Ook met relatief bescheiden middelen vallen verrassende effecten te bereiken. Zie bijvoorbeeld dit venster op de wereld (of althans een weiland):Of dit gedicht-op-een-muur:Of deze kubus met een uitsparing die uitzicht biedt op de kerktoren van Watou en het zwerk:Stuk voor stuk (permanente) kunstuitingen die beslist geen kapitalen hebben gekost, maar Watou toch net iets extra’s geven. Waarom zou zoiets in Horst niet kunnen? Ik heb op dit weblog al enkele keren mijn verbazing uitgesproken over de opheffing van de commissie Kunstvoorzieningen. Naar de reden daarvan blijft het gissen, maar het zou er bij mij niet in kunnen dat hieraan bezuinigingsoverwegingen ten grondslag liggen.

Ten slotte nog iets anders. Ook in Watou kwam ik een in mijn ogen volstrekt overbodig verbodsbordje tegen (vergelijk klein mysterie 17):

maandag 1 september 2008

Epiloog

Op 1 juli begon ik met dit weblog. Ik nam me op die dag voor in twee maanden dertig stukjes van maximaal vierhonderd woorden te schrijven over kleine mysteries in de Horster (semi-)openbare ruimte. Erg zeker van mijn zaak was ik niet: ‘Het betreft hier niet meer dan een voornemen, misschien gaat het me na tien stukjes wel vervelen, misschien heb ik na twintig stukjes geen onderwerpen meer of misschien is de motivatie na acht stukjes helemaal verdwenen. Van de andere kant bestaat ook de mogelijkheid dat het ene mysterie het volgende oproept en dat ik zo enthousiast raak dat het niet bij dertig stukjes zal blijven.’
Nu zijn we exact 2 maanden, 30 kleine mysteries, 24 intermezzo’s, 14 top 5-en, 1839 (veelal ongepubliceerde) foto’s, 53 (eveneens veelal ongepubliceerde) videoclips en vele auto-, fiets- en wandelkilometers verder. Mission completed, dus tijd voor een korte evaluatie.

Vond ik het leuk (om dat verschrikkelijke woord dan ook maar eens keer te gebruiken) om een weblog bij te houden? Geweldig! Terwijl mijn productie normaalgesproken meestal stokt bij een pagina per dag, had ik nu soms binnen een half uur wel twee pagina’s volgetikt. Saai werd het nooit, elke dag was er meer dan voldoende stof om over te schrijven: over nieuwe dingen, over ergerlijke dingen, over vreemde dingen, over mooie dingen.

Hoe waren de reacties? Bijna zonder uitzondering positief. Volgens mensen die de Turkse taal machtig zijn, is zelfs die jongen uit Marmara enthousiast (reactie 26 augustus). Jammer was wel dat veel van de reacties naar mijn e-mailadres werden gezonden en niet voor publicatie bedoeld waren. Anders had ik nog heel wat kunnen onthullen!

Heb ik er iets van geleerd? Jazeker. Zo ontdekte ik na enige tijd dat ik met mijn fotocamera (99 euro bij de Aldi) ook filmpjes kan maken. Zelfs lukte het me die filmpjes op Youtube te publiceren. Verder heb ik geleerd dat passanten het maar vreemd vinden als iemand foto’s maakt van straatnaambordjes, haaientanden, afvalemmers, lantaarnpalen, verkeersborden et cetera.

Stop ik er nu mee? Ja en nee. Ik stop in elk geval met het dagelijks of bijna dagelijks publiceren van een of meerdere berichten. Niet omdat ik geen inspiratie meer heb, wel omdat ik me zo langzamerhand weer meer met belangrijker zaken moet gaan bezighouden. Ook is het voetbalseizoen weer van start gegaan en ik was juist met dit weblog begonnen ter overbrugging van de voetballoze periode. Van de andere kant: ik heb nog meer dan genoeg ideeën voor nieuwe berichten. Bovendien zou ik mijn trouwste fans ernstig teleurstellen door er nu een punt achter te zetten. Dit alles overwegend heb ik besloten tot een compromis: ik verplicht mezelf om zolang mijn inspiratiebron niet is opgedroogd wekelijks op maandag minimaal één bijdrage te publiceren. Als u zich op een ‘feed’ abonneert, ontvangt u automatisch een mededeling wanneer een nieuw bericht is gepubliceerd. Vindt u dat teveel moeite of weet u niet hoe dat moet, dan kunt u uiteraard zo vaak als u wilt dit weblog blijven bezoeken, ook op niet-maandagen.

Lang heb ik nagedacht over een passende afsluiting van het weblog-in-deze-vorm. Uiteindelijk besloot ik op zoek te gaan naar die plek in Horst waar in klein-mysterieus opzicht het meest gebeurt. Vele, vele kilometers heb ik ook daarvoor gemaakt, plekken met elkaar vergeleken, voors en tegens tegen elkaar afgewogen, maar tenslotte kende ik toch geen enkele twijfel meer. Dit is met zekerheid de meest klein-mysterieuze locatie van Horst:De spoorwegovergang in America de meest klein-mysterieuze locatie van Horst? Ik hoor het u al smalend zeggen. Goed dan, ik help u een beetje (en klik vooral op de foto om ze te vergroten én om de naam van de fotograaf te kunnen onderscheiden):