Dat is andere taal!
is een programma over streektalen en dialecten dat de NTR sinds begin september
op maandagavond uitzendt. Elke keer staat een bekende (dialectsprekende)
Nederlander centraal. De eerste twee afleveringen waren gewijd aan Herman
Finkers en Foppe de Haan. De derde aan de in Horst opgegroeide Twan Huys. Ik
had de uitzending gemist, maar hoorde en las er zoveel goede berichten over dat
ik haar heb teruggekeken. Beslist geen spijt van gehad, inderdaad onderhoudende
aflevering, alleen al vanwege de verrassende verschijning van – wie kent haar
niet? –
the one and only Judith Bosch
(
‘Dit is Tweekamp, dé quiz voor
middelbare scholieren, met als spelleiders Judith Bosch en Dick Passchier en
als juryleden de heren Krijn en Van Pesch’).
Hoe onderhoudend ook, ik was hier waarschijnlijk niet op de
uitzending teruggekomen als Jean-Pierre Geelen er in zijn in
De Volkskrant van 18 september
gepubliceerde televisierecensie geen passage aan had gewijd:
‘Televisietaal is zo vanzelfsprekend nog
niet. Dat bleek in Dat is andere taal
.
Daarin sprak Johan Overdevest met Twan Huys over diens oorspronkelijke dialect:
het Venlo’s. Of eigenlijk: een mengelmoes uit Grubbenvorst (waar vader Huys
vandaan komt), oud-Blerick (moeder) en de dorpen Sevenum en Horst. In huize
Huys spraken de bewoners Venlo’s, maar op school vluchtte Twan in het Horsts om
niet voor exoot uitgemaakt te worden.’
‘Venlo’s’?
‘Oud-Blerick’? Ach, een kniesoor die
daar op let. Nee, waar het me om gaat, is dat
‘Horsts’. Ik geloof niet dat ik het ooit eerder had gelezen.
Gehoord al helemaal niet, want het is een onuitspreekbaar woord. Wie het tien
keer achter elkaar kan zeggen zonder z’n tong te breken, mag bij mij een lolly
komen halen. Wat de vraag oproept wat dan wél de juiste benaming is van het
dialect dat we in deze dreven spreken. ‘Goeie vraag’, schijn je dan
tegenwoordig te moeten zeggen. Nu het antwoord nog. Daarvoor moeten we in elk
geval niet bij Twan Huys zijn. Twan is een twijfelkont, zo maakt de uitzending duidelijk:
Laten we er eens een klein testje voor Horstenaren ingooien.
Beantwoord voor uzelf de volgende twee vragen in het dialect, waarbij het
antwoord op de eerste vraag uit een volledige zin moet bestaan en het antwoord
op de tweede uit één woord:
1. Welk dialect spreekt u?
2. Dus hoe spreekt u?
En? Hoe is het u vergaan? Voor mij was het antwoord op de
eerste vraag een makkie:
. Ik ben er niet zo zeker van of dit laatste voor iedereen geldt. Bij
het antwoord op de tweede vraag geldt dat in nog sterkere mate. Daar bespeur ik
namelijk ook bij mezelf een lichte aarzeling:
?
Hoe kan dat? Ligt aan die aarzeling iets grammaticaals ten grondslag of heeft
het met het dialect te maken?
Of is ‘Horsters’ misschien de Nederlandse vertaling van het
dialectwoord ‘Hôrster’ en kun je aan het oprukken van
aflezen? Ingewikkeld allemaal,
dialect is niet zo eenvoudig als het lijkt. Zijn er geen Neerlandici,
dialectologen of Hôrsterologici die hun licht eens op deze zaak willen laten
schijnen?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten