Wat me naarmate de serie over de Horster architect Lei
Martens (1932-1978) vordert steeds duidelijker wordt, is dat gebouwen slechts
gebruiksvoorwerpen zijn. Geen revolutionaire constatering, maar ik had het me
nooit zo gerealiseerd. Beeldende kunst is doorgaans zo niet heilig dan in elk
geval toch onaantastbaar. Bouwkunst is in de meeste gevallen overgeleverd aan
de willekeur van de gebruiker. Bij een schilderij haal je het niet in je hoofd er
van alles aan te veranderen of aan toe te voegen, bij een gebouw is dit veelal
de normaalste zaak van de wereld. Tot op zekere hoogte begrijpelijk, maar iets
meer eerbied voor de schepping van de architect mag best.
Zoals vorige week al betoogd (klik hier) hebben veel van de
door Lei Martens ontworpen gebouwen in de loop der tijden hun ziel verloren.
Het Groene Kruisgebouw in America moet vrees ik zelfs als een total loss worden beschouwd. Hoe zit het
dan met het pand Kerkstraat 14a/16? Oogt evenmin bijster florissant. Toch lijkt
redding me in dit geval nog zeer wel mogelijk, omdat er – voor zover ik er
zicht op heb – in essentie niet zo heel veel aan is gewijzigd. Ja, het
achterstallig onderhoud is gigantisch, elke uitstraling ontbreekt en de
aankleding van de buitenkant van de begane grond is treurig, maar daaraan valt
allemaal iets te doen.
Lei Martens ontwierp dit pand in 1960 in opdracht van Ton
Haegens. Als ik me niet vergis dreef die er lange tijd een lampenwinkel in. De
bouwtekeningen bekijkend had het een heel heldere structuur, veel lichtinval,
een monumentaal trappenhuis, een grote kelder (waarin naar verluidt ooit een
café was gevestigd) en de voor Lei Martens typerende afwerking van de gevels
met schrootjes.
Ook aan de totstandkoming van dit pand ging weer het nodige
gebakkelei met de Welstandscommissie vooraf. Die kwam op een gegeven moment
zelfs met vijftien wat we nu ‘verbeterpunten’ zouden noemen. De architect was
in zijn kuif gepikt, blijkt uit een handgeschreven notitie in het ten
gemeentehuize bewaarde dossier: ‘Met de heer Martens is de
zakelijke inhoud van deze brief besproken en medegedeeld. Hij meent dat het
door hem ingediende materiaal zwaarder beoordeeld wordt dan het andere (b.v. de
tekeningen voor de lagere landbouwschool).’
De bedoeling van de Welstandscommissie was dat pand Haegens een
harmonieus geheel zou gaan vormen met de twee naastgelegen, door andere
architecten ontworpen panden. Dat streven valt anno 2015 nog wel enigszins te herkennen,
maar om nu te zeggen dat de uitvoering helemaal geslaagd is? Nee, dan is
diezelfde intentie aan de Gebroeders van Doornelaan toch heel wat beter uit de
verf gekomen. Maar daarover een andere keer meer.
Overigens ben ik van mening dat het beste nieuws van
afgelopen week was dat de gemeente Horst aan de Maas vierhonderd extra
vluchtelingen gaat huisvesten.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten