Intermezzo – Ondermijning

‘Ondermijning van de rechtsstaat’ is een vrij abstract begrip. Maar vorige week dinsdag tijdens de raadsvergadering van de gemeente Horst aan de Maas kreeg het ineens een gezicht. Bij de behandeling van een motie ontspon zich een discussie over rechters en de rechtspraak in Nederland (klik hier en ga naar 28.00 minuten). Eduard Maas (Vur iederien): ‘De rechter gaat zijn eigen regels maken.’ Alex Janssen (Doen): ‘Ik vind het bizar en heel dom en raar dat alles wordt opgehangen aan wat de rechter heeft gezegd over die lelies. De rechtspraak in Nederland is helaas zo ver weg dat een ondernemer die wettelijk toegestane middelen gebruikt, moet bewijzen wat die middelen doen. Zo zit de rechtspraak op dit moment in elkaar. En verder maak ik er geen woorden meer aan vuil, het is gewoon te gek voor woorden.’ Op Facebook maakte de heer Janssen er vervolgens alsnog enkele woorden aan vuil: ‘Afgelopen raadsavond kwam nog de waanzin van onze rechtspraak voorbij mbt gebruik gewasbeschermingsmiddelen.’

De rechter die zijn eigen regels gaat maken, de waanzin van onze rechtspraak, de rechtspraak die ver weg is. Hele grote woorden, uitgesproken door volksvertegenwoordigers, zonder ook maar het begin van een onderbouwing.

Het is apert onjuist dat rechters hun eigen regels zouden maken. Lesje staatsinrichting dan maar: om het gevaar van machtsmisbruik te beperken, zijn er drie afzonderlijke machten, de wetgevende, de uitvoerende en de rechtsprekende macht, met elk hun eigen instellingen. De regering en de Eerste en Tweede Kamer hebben in Nederland wetgevende macht. Zij maken de regels, ook wel wetten genaamd. Rechters hebben de rechterlijke macht: zij toetsen de uitvoering van wetten aan de wet. Als een rechter oordeelt dat een wet niet goed wordt toegepast, is dat geen ‘waanzin van de rechtspraak’ of een rechtspraak die ver weg is, maar een terechtwijzing aan het adres van de wetgevende macht. 

Juist van volksvertegenwoordigers mag je verwachten dat ze weten hoe het zit en niet wild om zich heen slaan als de rechter een uitspraak doet die hen niet zint. Natuurlijk zijn ook rechters niet onfeilbaar en mogen volksvertegenwoordigers het oneens zijn met rechterlijke uitspraken. Kom dan wel met argumenten, toon aan waar de rechter in de fout zou zijn gegaan. Of stap naar de rechter om het vonnis aan te vechten. Maar je ondermijnt het systeem en tast de fundamenten van de rechtsstaat aan als je beweert dat rechters eigen regels maken en als je de rechtspraak waanzin noemt.

(Dit stukje verscheen vandaag ook in Via Horst-Venray)