maandag 7 januari 2013

Actualisatie – Officieuze straatnamen (10)

Als ik érgens een achterstand mee heb opgelopen, is het wel met de officieuze straatnaamborden. Komt denk ik een beetje omdat officieuze straatnaamborden min of meer eeuwigheidswaarde hebben: er is bijna altijd wel iets actuelers dat de aandacht vraagt en die bordjes staan er over een week, maand of jaar toch nog wel. Met als gevolg dat ze op de lange baan worden geschoven – en daar maar heel lastig weer vanaf komen. Zo liggen er nog minimaal vijf op behandeling te wachten.
Een van mijn voornemens voor 2013 was om voortaan binnen een week na melding dan wel ontdekking van een officieus straatnaambordje er een stukje aan te wijden. En wat denkt u? Meteen de eerste week van het nieuwe jaar komt er een melding binnen! Van Peter Janssen. Van wie anders, zou ik haast zeggen.
America. Gerard Smuldersstraat. Aan het begin van het onverharde pad, links naast huisnummer 64, grenzend aan het terrein waar de laatste jaren de slotconcerten van Rowwen Hèze plaatsvinden:
Peter: ‘Ik heb geen idee van de betekenis van de naam, maar moet wel zeggen dat het me tamelijk onsmakelijk in de oren klinkt. Dat zal wel komen door het woord “klef”. Maar dat betekent in het Americaanse dialect vast iets heel anders.’
Met Peter tastte ook ik in het duister. En inderdaad zijn er beslist appetijtelijker officieuze straatnamen.
In dit soort gevallen zijn er altijd twee mogelijkheden: er wat op los fantaseren dan wel een serieuze poging wagen het mysterie te ontrafelen. In dit geval besluit ik voor het laatste te kiezen.
Een palindroom is het in elk geval niet, een ambigram en een spiegelwoord evenmin. En op het eerste gezicht ook geen anagram. Zou het dan een Peter en mij onbekend dialectwoord zijn? Beide Horster woordenboeken erop nageslagen, maar niets hoor. Een toponiem dan? De Tranchotkaart, een begin negentiende-eeuwse kaart, tevoorschijn getoverd. Noppes. Vervolgens Van 16 naar America, hét standaardwerk over de geschiedenis van America. Nada. Google dan, zal ongetwijfeld toch wel iets te melden hebben over tilsklef? Had je gedacht. Niente.
Net als het me beter lijkt er toch wat op los te gaan fantaseren, valt me ineens iets in. Heb je in Venray niet de Veltumse Kleffen? En in Overloon de Kleffenloop? Snel het Venrays woordenboek uit de kast gegraaid en …yes! Klef = heuvel. Voor de zekerheid ook nog maar het Meerlo-Wanssums woordenboek erbij gehaald. Bladzijde 159:
Met enige fantasie en in de wetenschap dat in dit platte ontginningslandschap een molshoop al gauw een berg heet, kun je aan de Gerard Smuldersstraat inderdaad iets onderscheiden wat enigszins aan een hellinkje doet denken.
Tilsklef dus toch een toponiem? Klef dus toch een Horster woord? Of een Americaans woord, zoals Peter al veronderstelde? En wie is in vredesnaam die Til? Misschien iets voor u om er wat op los te fantaseren?

1 opmerking:

  1. Leuk dit verhaal en deze zoektocht tegen te komen op het wereldwijde web. Zou het iets Americaans zijn? Of toch iets klef, vies of onsmakelijk? Nee, ik zal het u uitleggen.....
    Vroeger gingen de mensen van de omliggende dorpen, de Peel in om hun brandstof te halen. Dit was het veen uit de diepere lagen (het zogenaamde zwartveen), wat na het drogen, 'knokehard' werd (briket-vormig). Ook werd het licht zodat men het goed kon vervoeren. In de latere jaren werd ook de bovenlaag van de veengebieden gebruikt (het lichtkleurige en lossere veen, wat veelal als ondergrond in stallen gebruikt werd).
    Dit moest men uiteraard vervoeren. Vroeger werden hiervoor niet de gebaande huidige en verharde wegen gebruikt (want die waren er immers nog niet), maar zandpaden. Je kan je voorstellen dat je daarvoor de verhoogde gedeeltes moest opzoeken, want buiten deze gebieden waren er alleen de lagere zompige en moerasachtige gronden, waarin je al snel wat wegzakte. De verhoogde gedeeltes werden opgezocht en meestal waren dit zandverstuivingen en zandruggen. Dit noemde men een 'Tilsklef'......
    Hier komt dus de naam vandaan: 'Op d'n Tilsklef'. De laatste foto op deze website laat een weiland zien. Door dit weiland liep vroeger dit pad verder de Peel in (wat op oudere kaarten nog terug te vinden is). Echte verhogingen zijn er nu niet veel meer te vinden (alhoewel: als het landschap goed te bekijken is, valt dit links en rechts nog wel op).
    Groet, Peter van Enckevort (bewoner Gerard Smuldersstraat 64).

    BeantwoordenVerwijderen