Intermezzo – Genitale verminking

Volkskrantcolumniste Sylvia Witteman bracht vorig jaar haar herfstvakantie door in Zuid-Limburg. Nou, dat hebben we geweten! Geen spaan liet ze heel van Limburg en de Limburgers. In haar column van 1 november schreef Witteman dat ze in de drukke trein terug van Maastricht naar Amsterdam nog plaats vond bij drie meisjes van een jaar of twintig. De dames zaten levendig met elkaar te praten. In een dialect. ‘Een voor mij onbegrijpelijk dialect.’ En na een uitwijding over het Letzeburgs: ‘Die meisjes lieten, midden in hun koeterwaalse gekeuvel, opeens in glashelder Nederlands de woorden “genitale verminking” vallen. (…) Kent het Limburgs geen woorden voor “genitale verminking”?’

‘Goeie vraag’, hoor je dan te zeggen. Het antwoord zou ik bij god niet weten. Ik weet ook niet zeker of ik het wel wíl weten. Misschien iets voor u om een dialectbenaming voor ‘genitale verminking’ te bedenken? Mail me uw suggesties en ik maak er een top 5 van. Al zal het zover wel niet komen, gezien de zo langzamerhand spreekwoordelijke lethargie van Horst-sweet-Horstlezers.

Ondertussen heeft het probleem dat Sylvia Witteman aansnijdt – geen dialectwoord kennen voor een anderstalig begrip – een minstens zo interessante tegenhanger: een gesprek voeren in het Nederlands en dan ineens op een woord stuiten waarvan je alleen de dialectversie kent. Een gevaar dat bij elke rechtgeaarde dialectspreker levensgroot op de loer ligt. Voor alle duidelijkheid: dan doel ik dus niet op een klassiek Limburgisme als ‘Hij gaat zich omkleden’. En al evenmin op mijn eigen faux pas toen ik ooit ergens bij binnenkomst meedeelde: ‘Ik ben vanochtend om zeven uur aangereden.’ Medelijden viel me ten deel – pas toen ik weer thuis was begreep ik waarom.

Enfin, daar gaat het me dus niet om. Waar het mij dan wel om gaat? Misschien kan ik dat het beste illustreren aan de hand van een dialoogje:

‘Wat zit je toch moeilijk te doen met dat brood!’

‘Ja, sorry hoor, maar ik ben een enorme hampeleman.’

‘Hampeleman?’

‘Ik bedoel: ik zit daar altijd mee te plare.’

‘Plare?’

‘Ik bedoel: als hampeleman zit ik altijd te plare met het mütske.’

Probeer dan nog maar eens serieus te worden genomen. Stel je toch eens voor dat la Witteman zo’n dialoogje ter ore zou komen. Ze zou er gehakt van maken. Terwijl Als hampeleman zit ik altijd te plare met het mütske welbeschouwd veel beter weergeeft waar je mee bezig bent dan de Nederlandse vertaling: Als stuntelaar worstel ik altijd met het kontje. Onwillekeurig komt dan toch weer de genitale verminking om de hoek kijken.