Iedereen van pakweg 45 en ouder moet er wel iets van hebben
meegekregen: de televisieserie Dagboek
van een herdershond. Zestien delen, uitgezonden door de KRO, razend
populair tussen 1978 en 1980. Met Jo De Meyere als jonge kapelaan Erik Odekerke
en verder onder meer Kees Brusse als engelbewaarder en Ko van Dijk jr. als
Nicolaas Bonte. Gebaseerd op het eerste deel van de trilogie Kroniek eener parochie, tussen 1941 en 1948
geschreven door priester-dichter/schrijver Jacques Schreurs. Diezelfde
Schreurs, in 1893 geboren in Sittard en in 1966 overleden in Weert, speelde in augustus
1943 ongewild een tragische rol bij het verraad van een groep onderduikers en
verzetsmensen in Meterik.
Schreurs verrichtte vanaf 1941 of 1942 verzetswerk. Tijdens
een verblijf in het Sint-Theresiaklooster in Meterik raakte hij betrokken bij
het plaatselijke verzet. In juni 1943 kwam hij in contact
met Antonie Damen, een jonge scheepswerktuigbouwkundige die voor de Duitse inlichtingendienst
werkte zonder dat dit in verzetskringen bekend was. Schreurs vertrouwde Damen
volledig en introduceerde hem bij de Meterikse kapelaan Antoon Hubert Adams, Toon
Steeghs en de Horster veldwachter Mathieu Starren. Zij behoorden tot een verzetsgroep
die onderduikers, studenten en piloten had ondergebracht in twee kampen in de
Schadijkse Bossen. Damen infiltreerde in de groep en lichtte zijn Duitse
superieuren in. Op grond van zijn aanwijzingen kwam de Sicherheitspolizei, ondersteund
door leden van de Grüne Polizei, op 19 augustus 1943 in actie. Ze kamde de Schadijkse
Bossen uit en verrichtte zestien arrestaties. Onder de arrestanten bevonden zich Jacques Schreurs en Mathieu Starren. Kapelaan Adams en Toon Steeghs wisten de
dans te ontspringen.
De arrestanten werden na indringende verhoren eerst verspreid over
verschillende kampen en gevangenissen in Nederland en later op
transport gesteld naar Duitsland. Mathieu Starren overleefde het niet: hij
overleed op 31 mei 1945 in Bergen-Belsen. Jacques Schreurs belandde via
gevangenissen in Maastricht en Haaren uiteindelijk in de beruchte gevangenis
van Scheveningen. Daaruit werd hij op 11 februari 1944 plotseling ontslagen. Pas
na de oorlog werd hem duidelijk dat hij dit te danken had aan een medewerker
van de Duitse inlichtingendienst met wie hij in de jaren dertig had
kennisgemaakt.
Antonie Damen werd na de bevrijding na een aanvankelijk
levenslang veroordeeld tot twintig jaar gevangenisstraf. Jacques Schreurs
huldigde na de oorlog het standpunt dat collaborateurs geholpen moesten worden.
Dit gold bijvoorbeeld voor zijn uitgever Albert Kuyle en dichter Martien
Beversluis, overtuigde nationaalsocialisten. Het motto ‘genade voor de zondaar’
strekte zich zelfs uit tot Anton Mussert, schreef Schreurs in weekblad De Linie. Veel publieke steun voor dit
standpunt ondervond hij niet.
(Dit stukje is gebaseerd op A.P.M. Cammaert, Het verborgen
front (Leeuwarden-Mechelen 1994) 313-315; Loe Derix, Oud Horst in het nieuws. 6: 1943-1946
(Horst 1994) 48-53; Theo Schouw, De
krekel op de harp. De priester-dichter Jacques Schreurs (Sittard 1993) 44-61.)
Mooi stuk Wim.
BeantwoordenVerwijderen