We gaan onverdroten
voort met de herinneringen die de woorden van het Horster Laesplaenkske bij
Toon Jenniskens oproepen (klik hier voor een introductie). Vandaag: kierke, vrommes en taffeltrèk. Lees (liefst
hardop) en geniet!
Kierke
Béj Giesse Piet hájje ze e gemèngd bedriêf, dus weej hájje
en döjjen álles: hènne, koewe, vêrkes, paerd (iënem Belgische knol en e
luxpaerd); we hájje vur de ruilverkaveling óp dártien plátse wêije, lând, bös,
hei, stroekhôlt inne wel tusse de wêije; we tiëlde rog, haver, weid, gárst en
mêijs en zeijde óppe stoppeleplek séradel en knolle; we verbouwde wortele,
petatte, sókkerbiete en mangelwortels; we hájje sperjes, esbaere en miêmere en
neturlek enne groëte móshaof wao eigelek álles gröjde wát me inne keuke nuëdig
háj.
Ózze Frâns háj smale hendjes en waas ás kiênd dus ’t ágeweze
kelke um kierkes te hale ás en zoog mós bagge. Heej stook zienen êrm wies deep
in de zoog en haalde de kierkes d’r iën vur iën oêt. Dát waas aalt e schon
gezich, die pas gebaore kierkes die ál vêchtend vur de bèste mem ánt stoëte
waore um de mèlk te laote stroëme. Béj ós hájje ze ni gaer vremde óppe
vêrkesstâl. Dát kwaom dór de landbouwtèlling die de Pruusse ónder d’n oërlog
hájjen igeveurd, waobeej precies mós waeren ópgegaeve wát d’n oëgs háj
ópgebroch en wovveul joonkvië (veules, mökke, bagge) d’rbeej waas gekome. Ós
vader goof ánne Pruusse aalt te wiënig óp, zoëdát ie wát ‘achter de hând háj’
vur zien femilie (we waore doew ál mèt tien – vanne twèlf – kiênder mèt minstes
iën maad en iëne knêch). Vuraal mèt kierkes (die ál gauw toet bagge oêtgröjde)
kóste ‘sjoemele’. En kós zo joonk vêrke ni ‘mooder’ waere, dá woord ’t apárt
gelâg, kreeg ’t aetafvâl oette keuke, extra roggemael en vers gemeijd graas te
vraete. En dá kwaom innen herfs de slêchter en hóng d’r em paar oor látter en
‘aopegewêrkt’ vêrke óppe liër mèt spek va viêf, zes centimaeter dik. D’n tiêd
daonao ote we ós ózzem boek roond ánne kaoje, kerboêd, mamaspek, vet spek em
bloodwôrs…
Vrommes
De afbiëlding béj dit waord deut dènke án en deftige vrouw,
á wát de Belze en madam neume, má i mien herinneringe is èlke vrouweleke
persoën e vrommes, ‘een vrouwmens’. ‘Man en vrouw’ woordte doew kel en vrommes
genumd en dao zaot niks minderwaerdigs af ónderscheijes i. Èlk megje woord óp
enne gegaeven daag vrommes.
Taffeltrèk
Ok e schon waord. Weej hájje em biëstig groëte keuketaffel
mèt en taffeltrèk. Dao-i laog bevubbeld enne körkentrèkker, enne
flêssenaopener, enne kêrsepitter, zwegele (má béj ós kwaom toch ál gauw
lucifers inne moëde…), speûlkaarte, enne lineaal en wát schriêfgrei. Ás me
huurde ‘Krieg de kaart ’s oet ’t trèkske’, dá woord d’r gekárt. Óp ’t seminarie
i Schimmert háj iedere liërling zien eige taffeltrèk, wao ie zie stóffe
servet-mèt-zêlvere-servetreenk i bewaarde, má ok duk e stukske kiës af em bus
kroêt vur de veer-oorse-tussen-aet, ás we álliën groête snéje wèk em bótter
kroge.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten