Wandelvondst

vondst: schroef met oog
lengte: 10 centimeter
gewicht: 65 gram
locatie: Meterik, naamloze ballastweg tussen Crommentuijnstraat en Dr. Droesenweg
datum: 27 september 2025
tijdstip: 14.38 uur

Op het onmetelijke, platter dan platte Meterikseveld gaat de blik als vanzelf opwaarts. Desalniettemin valt het oog op een schroef. Een schroef met een oog. Verroest. Zei m’n oma ook altijd, met rollende rrrr. Of is het geroest? Of geoxideerd? Gecorrodeerd, al dan niet met rollende rrrr? Geen idee. Een schroef met een oog. Zal ongetwijfeld een benaming voor zijn. Geen idee welke. Ben geen schroefoloog. Gelukkig niet. Voor even bevrijd van de loden last van kennis, me heerlijk wentelen in zalige onwetendheid. Een schroef met een oog of een oog met een schroef? Een zware schroef met een geloken oog, dat zich niet laat doorboren. Althans niet met mijn duim. Een schroef van Nedschroef? Of van de NDI, de Nederlandse Draadindustrie in Blerick? Afdwalende gedachten. Naar De Koel. Het rode reclamebord met daarin in witte letters uitgespaard Nederlandse Draadindustrie NDI Blerick. Jarenlang om de veertien dagen op zondagmiddag boven gehangen. En op zaterdagmiddag 7 augustus 1976. Toen Cruijff kwam. Fabriceerde de NDI schroeven? Geen idee. In welk hout heeft de schroef met een oog zijn werkzame leven doorgebracht? Wat heeft het open oog allemaal aan zich voorbij zien trekken? Hoe is de schroef met een oog op het onmetelijke Meterikseveld beland? Geen idee. Zalige onwetendheid. Kwellende vraag: het geloken oog openen?

Trapveldjesvoetballers (16)

Ontvallen aan het legioen der trapveldjesvoetballers: Mohammad Al-Thalathini, Gaza-stad, overleden 11 september 2025, 15 jaar

De Volkskrant berichtte gisteren uitvoerig over de rijke zakenman Muneer Mahmoud Hamdouna, de blinde werkloze Mohammad Al-Kharbishi, de docente Engels Umm Waseem en de bouwvakker Abu Mustafa Al-Masri. De afgelopen jaren vluchtten ze respectievelijk zeven, meer dan acht, twaalf en zeventien keer van de ene naar de andere plek in Gaza, om te ontsnappen aan het Israëlisch geweld. Ze wisten telkens te overleven. Dit in tegenstelling tot tienduizenden anderen. Een van die anderen is Mohammad Al-Thalathini, een talentvolle, 15-jarige voetballer. Hij kwam op 11 september in Gaza-stad om het leven bij het zoveelste Israëlische bombardement.

Mohammad Al-Thalathini speelde in de jeugdopleiding van Al-Mohtarifin. Sinds 7 oktober 2023 lieten liefst tien jeugdspelers van deze club het leven als gevolg van Israëlische aanvallen. Bovendien werd het clubgebouw met de grond gelijk gemaakt.

Overal ter wereld zijn trapveldjes. Nergens ter wereld komen zoveel trapveldjesvoetballers om het leven als in Gaza en op de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever. Ter nagedachtenis aan hen deze serie. Die opent telkens met een foto van een trapveldje in Horst aan de Maas, waar trapveldjesvoetballers gelukkig weinig te vrezen hebben. Ditmaal een foto van het trapveldje aan de Beemdweg in Melderslo. Klik hier voor de voornaamste bron voor dit stukje.

Intermezzo – Ondermijning

‘Ondermijning van de rechtsstaat’ is een vrij abstract begrip. Maar vorige week dinsdag tijdens de raadsvergadering van de gemeente Horst aan de Maas kreeg het ineens een gezicht. Bij de behandeling van een motie ontspon zich een discussie over rechters en de rechtspraak in Nederland (klik hier en ga naar 28.00 minuten). Eduard Maas (Vur iederien): ‘De rechter gaat zijn eigen regels maken.’ Alex Janssen (Doen): ‘Ik vind het bizar en heel dom en raar dat alles wordt opgehangen aan wat de rechter heeft gezegd over die lelies. De rechtspraak in Nederland is helaas zo ver weg dat een ondernemer die wettelijk toegestane middelen gebruikt, moet bewijzen wat die middelen doen. Zo zit de rechtspraak op dit moment in elkaar. En verder maak ik er geen woorden meer aan vuil, het is gewoon te gek voor woorden.’ Op Facebook maakte de heer Janssen er vervolgens alsnog enkele woorden aan vuil: ‘Afgelopen raadsavond kwam nog de waanzin van onze rechtspraak voorbij mbt gebruik gewasbeschermingsmiddelen.’

De rechter die zijn eigen regels gaat maken, de waanzin van onze rechtspraak, de rechtspraak die ver weg is. Hele grote woorden, uitgesproken door volksvertegenwoordigers, zonder ook maar het begin van een onderbouwing.

Het is apert onjuist dat rechters hun eigen regels zouden maken. Lesje staatsinrichting dan maar: om het gevaar van machtsmisbruik te beperken, zijn er drie afzonderlijke machten, de wetgevende, de uitvoerende en de rechtsprekende macht, met elk hun eigen instellingen. De regering en de Eerste en Tweede Kamer hebben in Nederland wetgevende macht. Zij maken de regels, ook wel wetten genaamd. Rechters hebben de rechterlijke macht: zij toetsen de uitvoering van wetten aan de wet. Als een rechter oordeelt dat een wet niet goed wordt toegepast, is dat geen ‘waanzin van de rechtspraak’ of een rechtspraak die ver weg is, maar een terechtwijzing aan het adres van de wetgevende macht. 

Juist van volksvertegenwoordigers mag je verwachten dat ze weten hoe het zit en niet wild om zich heen slaan als de rechter een uitspraak doet die hen niet zint. Natuurlijk zijn ook rechters niet onfeilbaar en mogen volksvertegenwoordigers het oneens zijn met rechterlijke uitspraken. Kom dan wel met argumenten, toon aan waar de rechter in de fout zou zijn gegaan. Of stap naar de rechter om het vonnis aan te vechten. Maar je ondermijnt het systeem en tast de fundamenten van de rechtsstaat aan als je beweert dat rechters eigen regels maken en als je de rechtspraak waanzin noemt.

(Dit stukje verscheen vandaag ook in Via Horst-Venray)

Intermezzo – Griendtsveen een stervend dorp? (7)

Verder met de serie over de bijzondere scriptie uit 1949 van Jet Jansen over Griendtsveen. Vandaag de zevende aflevering, over de directeur van de Maatschappij Griendtsveen, Jan van de Griendt. Klik hier, hier, hier, hier, hier en hier voor de eerdere afleveringen. 

Als haar scriptie het einde nadert, wijdt Jet een beschouwing aan de directeur van Maatschappij Griendtsveen, Jan van de Griendt. Daaruit blijkt opnieuw dat Jet er niet voor terugschrikt haar ongezouten mening te geven. Ze zet hem neer als een directeur van de oude stempel: ‘Hij heeft niemand nodig, de mensen hebben hém nodig.’ De passage over Jan van de Griendt is interessant genoeg om hier volledig weer te geven.   

Borstbeeld van de stichter van Griendtsveen, Eduard van de Griendt

Boven dit alles, Griendtsveen zoals het reilt en zeilt, staat de Maatschappij met de directeur Jan van de Griendt, een zoon van Eduard van de Griendt, de stichter van Griendtsveen.

De directeur is nu ruim vijftig jaar en heeft in zijn jeugd de glorie van de Peel en de machtige positie van zijn vader meegemaakt. Hij is een oude liberaal die van jongs af aan opgegroeid is in het idee, dat winst maken verreweg het belangrijkste is in het leven. De belangen van de arbeiders komen zo niet op de laatste dan toch een na de laatste plaats.

Als er bij een of andere gelegenheid geld voor iets nodig is, dan kan men er meestal wel van op aan dat de groot-grondbezitter een bedrag beschikbaar stelt, maar de Griendtsvenaren zijn door de lage lonen niet in staat het loon zelf bij elkaar te brengen, wat in andere omstandigheden voor hen een veel prettiger idee zou zijn geweest.

Op initiatief van de maatschappelijk werkster bracht Sinterklaas na de Tweede Wereldoorlog voortaan jaarlijks een bezoek aan Griendtsveen

Nu in de laatste jaren de rechten van de arbeider op velerlei gebied zijn vastgelegd en de werkgever gebonden is aan allerlei bepalingen, hoeft de arbeider niet meer het gevoel te hebben dat het wel en wee van zijn gezin van een persoon afhangt. Toch kan men na een gesprek met de directeur van de Maatschappij niet aan de indruk ontkomen dat wat hem betreft de oude toestand nog in tact is. Hij heeft niemand nodig, de mensen hebben hém nodig. Men zal nu licht begrijpen dat de verhouding tussen de overige notabelen van Griendtsveen zoals het hoofd van de school, de pastoor enz. en de directeur nog wel eens wat te wensen overlaat.

Top 6 – Next-best-Melatenweg-anagrammen

Heeft iemand zitten slapen? Of heeft iemand gedacht: Horst heeft na al die jaren recht op iets extravaganters en moet maar eens worden verlost van die onvoorstelbaar suffe naam Melatenweg? Dát natuurlijk. Melanteweg… proef de zilte smaak op je tong en droom weg naar zuidelijker oorden. La dolce vita, wegdoezelen bij een ondergaande zon met een wijntje binnen handbereik, la buena vida, het zwitserlevengevoel, la belle vie, de nachten kort de dagen lang, dolce far niente. Zoiets.

Melanteweg, laten we ‘m er alsjeblieft voor eeuwig in houden. Mocht dit om wat voor reden dan ook niet haalbaar blijken, dan bestaan er ook nog andere opties. Komt-ie, de exclusieve Horst-sweet-Horst top 6 van next-best-Melatenweg-anagrammen:

6. Natmeelweg
Nat meel gaat stinken. Geen weg naar vernoemen.

5. Metalenweg
Nederland kent verschillende plaatsen met een Metaalweg, waaronder Venray. Een Metalenweg zou een primeur zijn. Bovendien wordt Melatenweg toch al regelmatig verhaspeld tot Metalenweg. Koploper in dit verband is Econsultancy dat in zijn rapport Onderzoek wegverkeerslawaai Rotvenweg (ong.) te Horst Melatenweg liefst vijftien keer verbastert in Metalenweg (klik hier).
 
4. Mentaleweg
Niet te versmaden: ‘De mentale weg behelst het open en oordeelloze waarnemen, het loslaten van beperkende beelden, het grenzeloze verbeelden, het zuivere weten. Deze weg volgen betekent bovenal de beperkende en starre overtuigingen durven loslaten, vooroordelen herkennen, de immer ratelende maalstroom van gedachten stopzetten en in de stilte van het grenzeloos mogelijke neerdalen.’

3. Etmalenweg
Laat daar de tijd maar verglijden.

2. Telemanweg
Eerbetoon aan de Teleman, dat mannetje waar je altijd terecht kon voor het fixen van je telefoon, telegraaf, televisie, telelens, teleprompter, telex en zelfs je telescoop.   

1. Melanetweg
Naam die refereert aan een mythisch verleden waarin het kwaad kersen eten was met de Melanetten. Straatnamen moeten vooral niet te eenduidig zijn.

Intermezzo – Historisch besef

Afgelopen zaterdag lanceerde Museum De Kantfabriek een wandelroute door het centrum van Horst over het Horster textielverleden. Horster textielverleden? Inderdaad – de geschiedenis van Horst bestaat uit meer dan alleen landbouw en veeteelt. De productie van textiel was hier eeuwenlang een niet onaanzienlijke bron van inkomsten. Dit besef is geleidelijk verdwenen uit het collectieve Horster bewustzijn, een proces dat ongeveer gelijk opging met de teloorgang van de gehele Nederlandse textielindustrie. Goed dat Museum De Kantfabriek hier nu met die wandelroute (download de app Erfgoed Route Limburg) tegenwicht aan probeert te bieden.

Met het historisch besef is het in Nederland slechter gesteld dan in welk buitenland ook. Zelfs ik, die me toch historicus mag noemen, moet heel diep nadenken om figuren als Hugo de Groot, de gebroeders De Witt en stadhouder Willem III te kunnen duiden. Hetzelfde geldt voor gebeurtenissen als de Slag bij Heiligerlee, de Hoekse en Kabeljauwse twisten en de Pacificatie van Gent en voor begrippen als de schoolstrijd, de Bataafse Republiek en het Rampjaar.

Op lokaal niveau is het minder triest gesteld met mijn historisch besef. Of die vlieger voor iedereen opgaat, waag ik te betwijfelen. Kent u als inwoner van Kronenberg de ontstaansgeschiedenis van uw dorp? Weet u als inwoner van Melderslo waarom er een straat is vernoemd naar Mathijs Claassens? Bent u als inwoner van Broekhuizen bekend met de bewoningsgeschiedenis van kasteel Broekhuizen? Nee, je gaat er niet aan dood als je dat allemaal niet weet. Zoals je ook normaal kunt functioneren als je niet weet wat een esdorp is, wanneer Franz Clemens von Fürstenberg leefde of wie Jacob Merlo was. Maar enige kennis van wat zich in het verleden in jouw omgeving heeft afgespeeld, verrijkt je leven wel. Het bevordert het saamhorigheidsgevoel, het maakt je bewust van plekken met een bepaalde betekenis, het helpt je om te begrijpen waarom iets is zoals het is, het biedt je misschien zelfs wel meer inzicht in jezelf.

Ik weet: het historisch besef moet concurreren met allerlei andere beseffen. Maar als we nu eens een begin maken met het verder ontwikkelen van het lokaal historisch besef, dan volgen het nationaal historisch besef, het zoölogisch besef, het kunstbesef, het botanisch besef, het politiek besef, het kosmologisch besef en al die andere beseffen daarna vanzelf. Het beginstadium van het slavernijbesef kan je dan trouwens al gepasseerd zijn. Loop daarvoor de route van Museum De Kantfabriek over het Horster textielverleden.

(Dit stukje verscheen vorige week in iets andere vorm ook in Via Horst-Venray)

Intermezzo – Gemeenteraadsvergadering

Kijk ze daar liggen, de feiten en de verbeterslag, naast de anterieure overeenkomst, rijkelijk voorzien van complimenten. Dat is hartstikke link. De open inloopfunctie was trouwens het gevolg van een betere rolneming, waardoor ook de rode contour wordt geborgd. Kortom, de raadsvergadering van de gemeente Horst aan de Maas van 9 september 2025 was exploratiever dan ooit.

Trapveldjesvoetballers (15)

Ontvallen aan het legioen der trapveldjesvoetballers: Mohammad Morad Ahmad Hoshiyeh, Ramallah, overleden 22 juni 2024, 12 jaar

Terwijl Rusland vier dagen na de inval in Oekraïne al in de ban werd gedaan door de UEFA en de FIFA, weigeren zowel de Europese als de wereldvoetbalbond nog steeds om Israël uit te sluiten van de internationale voetbalcompetities. Waardoor Jong Israël vandaag in Venlo tegen Jong Oranje kan aantreden zonder dat er een haan naar kraait. Ondertussen heeft het Israëlische leger de bevolking van Gaza-stad opgeroepen de stad met onmiddellijke ingang te verlaten en te verkassen naar wat het een ‘veilige zone’ noemt, terwijl de afgelopen twee jaar hebben uitgewezen dat het nergens veilig is in de Gazastrook.

Laten we niet vergeten dat Israël ook op de Westelijke Jordaanoever al jaren ongenadig tekeergaat. Mohammad Morad Ahmad Hoshiyeh was een voetbalgekke tiener die droomde van een glansrijke voetbalcarrière. Op TikTok toonde hij regelmatig zijn kwaliteiten. Op de terugweg van een voetbaltraining in Ramallah werd hij op 14 juni vorig jaar neergeschoten door een Israëlische soldaat. Hulpverleners werd vervolgens twintig minuten de toegang tot Mohammad ontzegd door de Israëlische troepen. Een week later overleed Mohammad in het ziekenhuis van Ramallah aan zijn verwondingen.

De moeder van Mohammad, Hanin Hoshiyeh, heeft in haar kleine woonkamer een soort altaar opgetuigd voor haar zoon met onder meer diens voetbalschoenen, een shirt van Real Madrid en een paar keepershandschoenen.

Overal ter wereld zijn trapveldjes. Nergens ter wereld komen zoveel trapveldjesvoetballers om het leven als in Gaza en op de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever. Ter nagedachtenis aan hen deze serie. Die opent telkens met een foto van een trapveldje in Horst aan de Maas, waar trapveldjesvoetballers gelukkig weinig te vrezen hebben. Ditmaal een foto van het trapveldje aan het Vongdere in Sevenum. Klik hier en hier voor de voornaamste bronnen voor dit stukje.

Intermezzo – Bevervaart

Fietsplezier, beverbewieroking, letterverheerlijking en letterbashing, een vergismoord, verloren Zaerumse voorwerpen, een blik door een kapelbril, bekorende koorzang, ontrafeling en creatie van mythes, gedoseerd benenwagengebruik, dammen bouwende werkverzetters, religieus-culinaire hoogstandjes, verhalende vrouwen, aanstekelijke shanties, een sprong in de duistere zee, processieparkbeklemming, de binnenstebuitenmens: je ziet, hoort, beleeft het allemaal op zondag 14 september tijdens de Bevervaart.

Wat de Bevervaart is? Een eenmalige fietstocht van 25 kilometer van Sevenum via Grubbenvorst en Velden naar Venlo die natuur, muziek, actuele kunst en religieus erfgoed combineert. De start is om 9.00 uur bij de installatie Barmhartige Bever van Agata Siwek langs de Molenbeek aan de Klassenweg in Sevenum. Omstreeks 15.00 uur is de eveneens door Agata Siwek ontworpen Kapel Barmhartige Bever in Museum van Bommel van Dam in Venlo het eindpunt.

Onderweg wordt gestopt bij 14 haltes: kapelletjes, diergerelateerde plekken en andere verrassende locaties. Op elke halteplaats is een bijdrage te zien, te horen, te beleven van achtereenvolgens kunstenaar Agata Siwek, ecoloog Wim Heijligers, de kunstenaars Karin Bartels en Anne ten Ham, gemengd koor Sezako, de natuurmensen Robbert Hesen en Mees van den Munckhof, kunstenaar Safia Boulghalgh, social designer Aukje van Dijk, shantykoor De Maashave, fotograaf Louisa Vergozisi, ondergetekende en kunstenaarscollectief City Venlo.

Halverwege is er een lunchstop met vegetarische soep en een broodje. In Museum van Bommel van Dam worden de deelnemers feestelijk onthaald op een consumptie en kruisbessenvlaai. Wie nog voldoende energie heeft wordt bovendien getrakteerd op een rondleiding door de expositie It’s Not A Joke. Na afloop ontvangen alle deelnemers een medaille, een set kaarten en een goodiebag. De kosten voor deelname bedragen 20 euro (t/m 17 jaar gratis). Meld je hier aan.

Cherrypicking kan ook: pik gratis een of meerdere kersen uit de taart en laat de rest van de Bevervaart voor wat ze is. Zorg er in dat geval voor dat je rond het aangegeven tijdstip (de tijden zijn bij benadering) aanwezig bent op de locatie(s) van jouw keuze.

Intermezzo – Burgerberaad

Gesteggel, vingerwijzen, jij-bakken, elkaar vliegen afvangen: het was weer gezelligheid troef tijdens de gemeenteraadsvergadering vorige week dinsdag in Horst aan de Maas. Zoals zo vaak ging het niet over inhoudelijke zaken. Nee, de dames en heren lagen met elkaar overhoop over de regeltjes, de vergaderprocedures. Hoogoplopende verontwaardiging om niets. Beschamend.

Twee dagen later organiseerde Leef, een nieuwe lokale politieke partij die is voortgekomen uit D66-GroenLinks en PvdA, een bijeenkomst over burgerberaden. Kort gezegd is een burgerberaad een vrij nieuwe aanvulling op de democratie. Daarbij gaat een gelote groep van honderd à honderdvijftig burgers, die een afspiegeling vormt van de samenleving, met elkaar en met experts in gesprek over een heet hangijzer. Dit leidt tot een zwaarwegend advies, waar de politiek maar moeilijk omheen kan. In diverse buitenlanden zijn er al goede ervaringen mee opgedaan. In Nederland waren er de afgelopen vier jaar 53 burgerberaden op provinciaal, regionaal en gemeentelijk niveau.

Vogels van divers politiek pluimage waren afgekomen op de bijeenkomst van Leef. Vol verve counterde Annet Goltstein van Bureau Burgerberaad kritische vragen over onder meer representativiteit, opzet, begeleiding en opdracht van het burgerberaad.

Gaan burgerberaden de wereldwijde politieke crisis oplossen? In elk geval niet op korte termijn vrees ik. Maar blind voortmodderen op de huidige weg biedt ook weinig soelaas.

Ik kreeg de indruk dat de meerderheid van de aanwezigen voldoende vertrouwen heeft in het burgerberaad om het een kans te geven. Dat geldt ook voor mij. Met één kanttekening. Op lokaal niveau is de gemeenteraad opdrachtgever van een burgerberaad. Als de gemeenteraad niet met een zeer ruime meerderheid akkoord gaat met het inzetten van het burgerberaad als instrument, lijkt het me al bij voorbaat tot mislukken gedoemd. Tegenstanders hebben dan namelijk een vrijbrief om alles wat het burgerberaad aangaat te kritiseren.

Maar ook als de gemeenteraad wel (vrijwel) unaniem akkoord gaat met de inzet van een burgerberaad is succes niet op voorhand gegarandeerd: als de raad de uitkomsten van een burgerberaad gaat aanvechten, zijn we nog veel verder weg dan we nu al zijn, althans in Horst aan de Maas. Daar staat dan weer tegenover dat een burgerberaad een uitgelezen kans is om aan te tonen dat ook de Horster gemeenteraad in staat is tot volwassen besluitvorming, waarbij het in elk geval niet de regeltjes en procedures zijn die tot gekrakeel leiden.

(Dit stukje verscheen deze week ook in Via Horst-Venray)

Intermezzo – Ansichtkaarten uit de fotocollectie van de Historische Kring Horst (3)

De Historische Kring Horst, die onderdeel is van Museum De Kantfabriek, beheert een grote collectie foto’s. Met dank aan de Historische Kring Horst voor de medewerking schenkt Horst-sweet-Horst de komende tijd regelmatig aandacht aan handbeschreven ansichtkaarten uit deze collectie. Overigens is een deel van die collectie sinds kort te zien op Limburgs Erfgoednet (klik hier).

Den Heer Hub. Cortisse
Hout en IJzerhandel
Nieuwenhage
b/Heerlen

[poststempel: HORST 8 MEI 1905]
[poststempel: SCHAESBERG 8 MEI 05]

Liefste Hubert
Ik heb U van morgen
als brief een potje …
…zalf gestuurd.
Hoe komt ‘t toch
dat ge U gebrand hebt.
Aan de kachel of hoe.
Ge moet maar maken
dat ’t weer gauw
beter is dat ge toch
met de bruiloft kunt
komen anders was het
al te erg. Anna is
vandaag weer wat
beter. Gegroet Clara

Goede
beterschap

Die arme Hubert toch! Bruiloft in aantocht en dan verbrandt-ie zich. Kan toch niet? Zo vaak ziet Clara haar geliefde zwager, die een jaar geleden in het huwelijksbootje is gestapt met haar oudste zus Wilhelmina, nu ook weer niet. Gelukkig is Anna wel weer aan de beterende hand, anders had het zomaar gekund dat haar bruiloft in het water was gevallen. Nu alleen Hubert dus nog, dat zou het feest pas echt compleet maken. Maar ongetwijfeld gaat die zalf (korenwormszalf?) verlichting brengen en komt uiteindelijk alles op z’n pootjes terecht. Hoort Clara dan wel van ‘m hoe hij z’n derrière heeft verbrand. Toch niet aan de kachel? Daarvoor is hij toch veel te oplettend? Goh, wat kijkt ze er naar uit hem eindelijk weer eens te zien. Af en toe een briefkaart is natuurlijk fijn, maar blijft toch een beetje surrogaat. Hubert… die naam alleen al… Niet Huub of Hubert, maar ‘Hubèr’, op z’n Frans, daar staat-ie op. Echt een heer van stand, Wilhelmina heeft het maar getroffen met hem. Toen in maart van dit jaar in het Venloosch Nieuwsblad een advertentie verscheen heeft ze nog even overwogen dienstmeisje te worden bij Hubert en Wilhelmina, maar daar stak vader meteen een stokje voor.

Intermezzo – On a portrait

Regelmatig heb ik hier geklaagd over het feit dat werk van professionele kunstenaars uit Horst aan de Maas veel te weinig in de eigen gemeente te zien is. Als dat dan een keer wél het geval is, kan ik het natuurlijk niet maken die expositie aan me voorbij te laten gaan. Dus begaf ik me gistermiddag naar Museum De Kantfabriek. Voor de expositie On a portrait. Die werk toont van Jeanny van Lieshout (Horst 1957) en Roel Sanders (Horst 1964). Tot en met morgen slechts.

Ze groeiden allebei op in de Hoofdstraat, ze waren zelfs buren. Allebei werden ze beeldend kunstenaar, allebei genoten ze hun opleiding in Maastricht, allebei legden ze zich vooral toe op de schilderkunst. En allebei maakten ze honderden portretten. Een aanzienlijk deel daarvan is nu dus nog twee dagen te bewonderen in De Kantfabriek.

Ondanks alle overeenkomsten tussen beide zijn er ook verschillen. Jeanny is activistischer, wat het meest duidelijk tot uiting komt in Women’s lib(-eration) army, een in 2012 begonnen reeks van intussen om en nabij achthonderd portretten van vrouwen. Dit werk vormt een reactie op de uitsluitend uit mannenportretten bestaande 48 Porträte van Gerhard Richter.

Toch portretteert ook Jeanny mannen, bijvoorbeeld op haar beschilderde papieren winkeltassen, mooi geëxposeerd op een ronddraaiend wit plateau onder de titel ‘Shopdotcom’ of ‘Moneyland’.   

Ook bij Roel ontbreekt het engagement niet, maar hij verpakt zijn maatschappijkritiek wat meer, niet zelden in naar het sarcasme neigende humor. De titels van de werken in zijn reeks Little Stories zijn daarentegen vaak weinig verhullend. In deze licht absurdistische tafereeltjes, veelal uitvergrote uitsneden van de alledaagse werkelijkheid, uit hij zijn verwondering over en kritiek op de dingen en de mens zoals ze zijn, zich vertonen, handelen.      

Nog een verfrissende overeenkomst tussen Jeanny en Roel is hun zelfspot. De titel van nummer 767 uit Jeanny’s Women’s lib(-eration) army spreekt wat dit betreft boekdelen: Jeanny van Lieshout is koopziek. Of wat dacht u anders van Roels zelfportret met de titel Fat bastard?

Lang verhaal kort: nog niet geweest? Ga dan alsnog!

Top 5 – Gasthoêsherberglokversjes

Met het verdwijnen van de middenstand dreigt ook de betere middenstandspoëzie verloren te gaan. Een ernstig verlies. Ook Horster winkeliers waren van oudsher hoogst bedreven in dit poëtisch genre. Wat dacht u bijvoorbeeld van dit pareltje, aangetroffen in de in 1920 uitgegeven gids bij het eeuwfeest van de Koninklijke Harmonie van Horst?

Toon Bekkers in zijn winkel
verkoopt en maakt schoenen passend in den inkel
Ze sluiten vast en zijn sterk,
koopt dus Toon Bekkers zijn schoenwerk!

Iets minder vloeiend loopt dit versje uit dezelfde publicatie:

’t Is toch iets!!!
Zoo’n slechte Duitsche fiets!!!
Maar waarom koopt U dan ook niet een degelijk karretje bij
Th. Greve, Herstraat, Horst?

Inderdaad, rijmen en dichten zonder je hemd op te lichten klinkt anders. Bijvoorbeeld zo:

Wilt Ge iets fijn
Rookt een Robijn

Het verheugende nieuws is nu dat de herberg, de horecagelegenheid van ’t Gasthoês, in de voetsporen is getreden van deze vooroorlogse klassieker van sigarenfabrikant Rubie en van vergelijkbare onvervalste klassiekers. Komt-ie, de exclusieve Horst-sweet-Horst top 5 van Gasthoêsherberglokversjes:

5.

Of de iets mindere variant hierop:

4.

3.

2.

1.

Intermezzo – Kleefsedijk (17)

Na een proces van bijna twintig jaar maakte het gemeentebestuur van Horst aan de Maas in juli bekend de milieuvergunning voor een varkensbedrijf aan de Kleefsedijk in Sevenum in te willen trekken. Maar daarmee is het dossier Kleefsedijk 9 nog niet gesloten. Dinsdag kwam het tijdens de gemeenteraadsvergadering weer eens aan de orde. Een vertegenwoordiger van Werkgroep Kleefsedijk sprak de gemeenteraad toe. En de gemeenteraad zelf behandelde Raadsinformatiebrief (RIB) 92 en RIB 92A, die allebei over dit dossier gaan.

Acht kanttekeningen bij het verhandelde:

1. Met Raadsinformatiebrief 92 (van 22 juli) is iets vreemds aan de hand: die brief was openbaar, Horst-sweet-Horst citeerde er zelfs uit (klik hier), maar is niet langer openbaar: ‘De pagina die u zoekt is voor u niet beschikbaar.’ Rara, hoe kan dit?

2. Gelukkig heb ik RIB 92 destijds wel opgeslagen. Het college van burgemeester en wethouders heeft het in RIB 92 enkele malen over ‘het onderzoek’ dat het heeft verricht naar de gang van zaken in het dossier Kleefsedijk. Een onderzoek bestaat normaliter uit probleemanalyse, onderzoeksplan, uitvoering, resultaten, conclusies en rapportage. Maar het lijkt erop dat wat het college ‘het onderzoek’ noemt, een (ook al niet openbaar) feitenrelaas is. Wat iets heel anders is dan een onderzoek.

3. De Werkgroep Kleefsedijk kwam ook tot de conclusie dat de gemeente geen onderzoek heeft gedaan. Ellis Holthuijsen: ‘Er komt een truc, belazerij boven water… Maar er wordt niet uitgezocht hoe dit kon gebeuren. De desbetreffende mensen zijn niet eens ondervraagd. Er is eigenlijk geen onderzoek geweest vanuit de gemeente! Wat houdt iemand een volgende keer dan tegen? Het komt boven water, maar het mag gewoon! Het wordt niet echt onderzocht en het heeft geen gevolgen. Als burgers zijn wij zo vogelvrij! Worden er mensen beschermd? Mensen die op de achtergrond werken? Of misschien ook wel weer op de voorgrond na de verkiezingen?’

4. De Werkgroep Kleefsedijk stipte verder nog eens luid en duidelijk aan dat een groot aantal vragen nog steeds niet is beantwoord. Ze beklaagde zich ook over de gemeente die een Woo-verzoek van de Werkgroep dwarsboomt, en over de moeite die het kostte om in te spreken tijdens deze vergadering. Luister hier (ga naar 1.16.00) de hele bijdrage van de Werkgroep terug.

5. De inspreekster namens Werkgroep Kleefsedijk: ‘Als gemeente ben je op deze manier weinig betrouwbaar. Met zo’n raadsel van Horst. Dit moeten jullie als gemeenteraad niet goed vinden en zeker niet willen!’ Maar de gemeenteraad leek het juist wel goed te vinden en te willen. Behalve Ton Wismans (Perspectief) en Peter Lalieu (VVD) deed niemand zijn mond open.

6. Peter Lalieu: ‘Er is hier minimaal sprake van prutswerk, een gemeente, en zeker een gemeentebestuur, onwaardig. Een diepgaander onderzoek hoe een en ander is gelopen, had wat ons betreft gemogen.’ Niemand die hem steunde in deze opvatting.

7. Ton Wismans (Perspectief): ‘Waarom worden er geen gespreksverslagen gemaakt?’ Gemeentesecretaris Henk Mensink: ‘We hebben een aantal gesprekken gehad met de Werkgroep Kleefsedijk. We hebben de afspraak gemaakt dat er geen verslag werd gemaakt. (…) Er is niemand die tegen mij heeft gezegd “Ik mis een letterlijk verslag of een verslag op hoofdpunten”.’ Nathalie Rozendaal (Hart voor Horst aan de Maas): ‘De gemaakte afspraken zijn wel gewoon op schrift gesteld, neem ik aan?’ Lang antwoord van Henk Mensink dat neerkomt op ‘Nee’. Ton Wismans: ‘In een professionele organisatie dien je gewoon vast te leggen wat je met elkaar hebt afgesproken.’  

8. Peter Lalieu: ‘Misschien zou nog eens de oud-wethouder gebeld kunnen worden om te vragen hoe het toen gegaan is.’ Verantwoordelijk wethouder Robert Martens (D66-GroenLinks): ‘Als u de oud-wethouder Leon Litjens bedoelt: met hem heb ik gebeld. Maar daar is niks concreets uitgekomen.’ Leon Litjens? Doelde Peter Lalieu dan niet op oud-wethouder Rudy Tegels? Leon Litjens speelde als wethouder toch geen rol in dit dossier?

Gisteren was trouwens een cruciale dag in dit dossier. Gisteren sprak de gemeente namelijk met de adviseur van de varkenshouder die een aanvraag voor een nieuwe milieuvergunning voor Kleefsedijk 9 heeft ingediend. Afhankelijk van de uitkomsten van dat gesprek besluit het college binnenkort of het de bestaande milieuvergunning al dan niet zal intrekken.

Intermezzo - Acrobaat

Steegje tussen Loevestraat en Action in Horst. Sportief ogende zeventiger in korte broek op de fiets kan de herfsthaan in zichzelf niet bedwingen, weigert af te stappen en probeert de barrière al slalomfietsend te overmeesteren. Tussen de twee hekken gaat zijn parmantig zwieren over in wankelen. Wankelen gaat over in beginnend vallen, terwijl de muur rechts steeds dichterbij komt. Beginnend vallen en naderende muur dwingen tot actie. Met zijn rechterhand zet hij zich ferm af tegen de muur. Beginnend vallen gaat over in wankelen. Wankelen gaat over in parmantig zwieren. Minzaam glimlachend laat hij de twee vrouwen die het tafereeltje hebben gadegeslagen in verbijstering achter.
‘Dát ging evvel ma net good.’
‘Liekt wal en circus!’
‘Circus Renz.’
‘Zeg dát wal.’
‘Vur utzelfde gaeld wao ie dór die roet hingegao.’

Intermezzo – Zondagochtendwandeling

Zondagochtendwandeling, in afwachting van Go Ahead-Ajax. Het Meterikseveld. De zinderende hitte is afgetaaid, met medeneming van de zon. Grauwe luchten, eindeloze akkers, weidse vergezichten, dreigende bosrand op de verre achtergrond. Adembenemend decor. Drie haspels van regeninstallaties doorbreken de leegte. Een man loopt van haspel naar haspel. Hij oogt nietig, nauwelijks meer dan een pluisje tussen hemel en aarde.

Gedachten die afdwalen. Richting de overweldigende landschappen van Caspar David Friedrich. Gedachten die op drift raken. Richting de haspelman, onderweg van de eerste haspel naar de tweede, van de tweede naar de derde, van de derde naar de eerste, onophoudelijk, dag en nacht, dagen, weken lang. De noeste werker, arbeidsmigrant zonder gezicht, opvolger van de buizenlegger.

Gedachten die op hol slaan. Richting de Haspengouw, in België. Fruitstreek toch? De perenvreters van Sint-Truiden. Gedachten die uit de bocht vliegen. Haspelgouw. Hapselgouw. Hapsel. ‘Zeg, neem jij verdorie dat hapsel eens heel gauw van je mond!’ Hapselgauw. ‘Neem dat vies van je mond.’ Gevleugelde uitdrukking van de gevreesde MH. Wie herinnert het zich nog? Nul hits op Google.

Doorlopen nu, Go Ahead-Ajax wacht.

Intermezzo – Maaibeheer

In een hete tent op het Zomerparkfeest in Venlo werd vorige week Caspar Janssen geïnterviewd. Caspar Janssen, geboren in 1962, is een schrijver en journalist die op latere leeftijd de natuur ontdekte. Sinds 2012 publiceerde hij zes boeken over natuur, landschap en dieren. Caspar loopt, het verslag van een voettocht door Nederland waarin hij probeert te verklaren waarom het landschap zo is veranderd, is misschien zijn meest bekende boek.

In het vraaggesprek in Venlo ging het vooral over zijn nieuwste boek, Aard van het beestje, waarin hij honderd dieren portretteert. Hij las een fragment voor van zijn portret van de atalanta, ook wel admiraalvlinder genoemd, die hij in de omgeving van het Floriadeterrein in Venlo had gespot. Daarmee illustreerde Janssen zijn – niet letterlijk zo uitgesproken – stelling dat zelfs op de grootste mestvaalt een bloempje kan bloeien. Met Limburg leek hij sowieso een haat-liefdeverhouding te hebben: van de ene kant mooi (vooral de overgangsgebieden tussen natuur en cultuur), van de andere kant minder mooi.

Of er nog reacties waren uit het publiek. Een wat oudere mevrouw stak haar hand op. Ze vertelde dat ze sinds 1979 in Grubbenvorst woont en dat het daar vroeger qua bermvegetatie aanzienlijk schraler oogde dan nu. Janssen beaamde dat het maaibeheer er in de loop van de tijd op veel plaatsen op vooruit is gegaan. Ik hoorde hem er nog meer over zeggen, maar luisteren lukte me niet langer. Omdat ik was blijven hangen bij die opmerking van de mevrouw uit Grubbenvorst en een eigen ervaring in het verlengde daarvan.

Mijn gedachten gingen terug naar vrijdag 1 augustus, 13.41 uur, toen ik een foto maakte terwijl ik over het fietspad langs de A73 in Horst fietste. Ik fiets daar wel vaker, maar blijkbaar zonder goed te kijken of zonder mijn blik in de juiste richting te wenden. Ditmaal was het anders. Ineens zag ik wat voor fantastisch minilandschap hier recentelijk is ontstaan. Dankzij extensief maaibeheer. Een doodse, gemillimeterde grasvlakte bleek te zijn omgetoverd in een savanneachtige biotoop, begroeid met grassen en kruiden, een eldorado voor insecten. Een foto meer dan waard.

 Als het je lukt de bebouwde omgeving weg te denken en als je je doof probeert te houden voor het lawaai van de autosnelweg, waan je je hier in de binnenlanden van Afrika. Visioenen van olifanten, giraffen, zebra’s, antilopen, leeuwen en neushoorns verschijnen op mijn netvlies. In de gloria met extensief maaibeheer.

(Dit stukje verscheen eerder deze week ook in Via Horst-Venray)

Intermezzo – De terugkeer van Leon Litjens

Don Leon ist wieder da! Nou ja, mits de leden van CDA-afdeling Horst aan de Maas op 28 augustus instemmen met zijn lijsttrekkerschap bij de gemeenteraadsverkiezingen volgend jaar. Maar dat zit wel snor.

Horst-sweet-Horst verheugt zich op de terugkeer van de man die tussen 2007 en 2013 wethouder was in Horst aan de Maas. Zelden verlegen zitten om een mening, nooit een onorthodoxe oplossing schuwen, altijd eenvoudig uit de tent te lokken, nooit te beroerd om gepassioneerd tegengas te geven: een ideale voedingsbodem voor talloze Horst-sweet-Horst-stukjes over de soms ondoorgrondelijke wegen van Leon Litjens. Hopelijk kunnen we de draad vanaf volgend jaar weer oppakken. Maar waarom eigenlijk wachten tot die tijd?

Het CDA noemt hem nu ‘een bewezen daadkrachtige leider in het openbaar bestuur’. Mijn beeld is eerder dat van een uiterst ambitieuze wethouder. Om Horst aan de Maas ‘op de kaart te zetten’ was hij tot alles bereid, zeker als hij daarmee het (agrarisch) ondernemersbelang kon dienen. Zo wist hij het omstreden Nieuw Gemengd Bedrijf, de grootste megastal van Nederland, er ongegeneerd doorheen te jassen. (Inmiddels is besloten tot sloop van de varkensstallen.) Nog zo’n hot item tijdens zijn wethouderschap was de Floriade. Het miljoenenverlies praatte hij steevast goed door te wijzen op ‘de spin-off-effecten’. (Heten die effecten niet vooral Greenport, verdozing en arbeidsmigranten?) Wat nu het Rode Kruisplein is, moest het Quartier Latin van Horst worden, vol kunstwinkels, galerieën en ateliers. (Kijk wat ervan is geworden.)

Na zijn vertrek als wethouder bleef Don Leon onnadrukkelijk nadrukkelijk aanwezig in Horst aan de Maas, op de achtergrond meedenkend, adviserend, sturend. Zo dook zijn naam onlangs op in het hoofdpijndossier Kleefsedijk.

‘Het gaat er om wat de klant vind [sic] en niet de bestuurlijke waarheid’, zei hij ooit in een Twitterfittie met Hans Gilissen, toen burgemeester van Venray. Benieuwd of hij nog steeds achter die in mijn ogen laakbare opvatting voor een overheidsbestuurder staat.

Is het dan louter kommer en kwel? Nee. Mede dankzij Leon Litjens staan er weer moelbaere in de Moelbaerenbos. En nooit zal ik vergeten hoe hij in 2008 terugkwam op zijn mening dat gebouw Mooren in Horst tegen de vlakte moest. De argumenten van tegenstanders van sloop hadden hem overtuigd. Respect! De politiek is gebaat bij politici die erkennen op een dwaalspoor te zitten. In dat kader blijft het wel jammer dat hij niet wilde deelnemen aan een paneldiscussie over de Limburgse bestuurscultuur, drie jaar geleden in OJC Niks…