Intermezzo – Culturele Hoofdstad van Europa

Leon Litjens, voormalig wethouder namens het CDA en over vier maanden lijsttrekker voor diezelfde partij bij de gemeenteraadsverkiezingen, is nooit te beroerd een proefballonnetje op te laten. Zo herinner ik me een zogeheten vergrijzingsfonds dat diende te anticiperen op de dreigende bevolkingskrimp en het ontstaan van spookwijken. (Maar de bevolkingskrimp kwam niet.) Nog zo’n proefballonnetje: een kunstenaarswijkje – een lokaal Quartier Latin – dat moest verrijzen aan wat nu het Rode Kruisplein heet. (Maar het beoogde kunstenaarswijkje werd een parkeerplaats.)

Het jongste proefballonnetje slingerde Litjens onlangs via z’n eigen Facebookpagina de wereld in: ‘De Floriade heeft ons veel goeds gebracht als Regio. Moeten we niet als regio wederom een stip op de horizon gaan zetten en ons daar op gaan richten? Zou Culturele Hoofdstad van Europa geen mooie ambitie kunnen zijn en passend zijn bij de ontwikkelingen die we qua regio doormaken?’

Of iedereen de stelling kan onderschrijven dat de Floriade Noord-Limburg veel goeds heeft gebracht, waag ik te betwijfelen. En de noodzaak om altijd maar stippen aan de horizon te moeten zetten, ontgaat me (overigens net als de noodzaak om jezelf altijd maar op de kaart te zetten). Bovendien vraag ik me af welke ontwikkelingen in Noord-Limburg die ambitie van Culturele Hoofdstad dan zo passend maken.

Evengoed is Noord-Limburg als Culturele Hoofdstad van Europa beslist een prikkelend proefballonnetje. Mocht het zover komen dan zouden we Maastricht, dat het in 2018 aflegde tegen Leeuwarden als Culturele Hoofdstad, in elk geval een vies poepje laten ruiken – ook nooit weg.

Essentieel zijn de achterliggende gedachten van deze ambitie. Aan de rest van de wereld laten zien dat Noord-Limburg geen culturele woestijn is? De regio voorzien van een aantal hoogwaardige kunstwerken? De culturele infrastructuur hier op een hoger plan brengen? Stuk voor stuk prijzenswaardige ambities, zou ik zeggen.

Of is Culturele Hoofdstad van Europa een vehikel dat in de eerste plaats is bedoeld om Noord-Limburg op de kaart te zetten? Cultuur als middel om economische ontwikkelingen aan te jagen? Als dat de intrinsieke motivatie zou zijn: laat alsjeblieft maar zitten dan, die Culturele Hoofdstad. Afgaand op het pleidooi dat Leon Litjens eergisteren als inspreker in de gemeenteraad hield (‘minder gezondheid, meer economie’ – en ik maar denken dat we de Gezondste Regio wilden worden) zijn de voortekenen niet meteen hoopgevend.

Het ene proefballonnetje lokt het andere uit. De eventuele kandidatuur van Noord-Limburg voor Culturele Hoofdstad van Europa lijkt me bij uitstek geschikt voor een primeur: het eerste regionale burgerberaad in Noord-Limburg. Zo’n kandidatuur is immers te belangrijk om over te laten aan een niet rechtstreeks verkozen samenwerkingsverband als de Regio Noord-Limburg.

(Dit is een gewijzigde versie van een column die gisteren verscheen in Via Horst-Venray)

Intermezzo – Jan Dirk

Jan Dirk comes back in town! Na ruim elf jaar wachten is fotograaf, filmer, fotocomedian, performer en finalist van De slimste mens Jan Dirk van der Burg eindelijk weer te gast in Horst aan de Maas. Meer in het bijzonder: komende dinsdag, 2 december, vanaf 20.00 uur in Atelier De Stal in Sevenum.

Op uitnodiging van Horst-sweet-Horst maakte Jan Dirk op 22 september 2011 zijn debuut in Horst aan de Maas tijdens de Eerste Horster Olifantenpaadjesavond. Wie er destijds bij was, zal deze geweldige avond in café Cambrinus ongetwijfeld nog helder voor de geest staan.

Drie jaar later, op 18 september 2014, volgde, opnieuw op uitnodiging van Horst-sweet-Horst en opnieuw in café Cambrinus, een minstens even memorabele voorstelling: de Eerste Horster Twittershow.   

Sindsdien trad Jan Dirk wel op in onder meer Venlo en Venray, maar in Horst aan de Maas vertoonde hij zich niet meer. Althans niet op het podium. Wel was hij hier regelmatig om foto’s te maken, bijvoorbeeld van Loempia Lei, een luiercontainer in Meterik, tuincentrum Groenzo in Sevenum, balpennenverzamelaar Mart Heldens uit Hegelsom en een warmtepomp met baksteenprint in Meterik. Foto’s die verschenen in zijn rubrieken in NRC en de Volkskrant en in boeken als Typisch Nederland en Waar wil je me hebben?     

En nu maakt de voormalig Fotograaf des Vaderlands (vanwege corona liefst vier jaar) dan zijn opwachting in Sevenum met de powerpointpresentatie ‘Jan Dirk van der Burg neemt ruimte in’. In naar zijn eigen zeggen 2656 slides laat hij Horst aan de Maas kennismaken met het genre van de vrolijke fotografie: ‘Uptempo, laagdrempelig, soms diepzinnig, maar bovenal: niet saai. We kijken vooral naar de wereld die al voor onze voeten ligt. Kortom, een avond voor iedereen die het leuk vind om bovengemiddeld goed uit zijn doppen te kijken.’

De presentatie van Jan Dirk is onderdeel van de lezingenreeks Door De Loep, die kunst- en cultuurplatform Zeen uit Horst aan de Maas organiseert samen met Odapark Venray, Museum van Bommel van Dam uit Venlo, Cultuur in Beesel en kunstcollectief Flujas. Het overkoepelende thema van de reeks is ‘ruimte’.

De avond in Atelier De Stal (Lemmeweg 3a in Sevenum) begint om 20.00 uur en duurt tot omstreeks 21.30 uur. Verzeker je van een kaartje door een mailtje te sturen naar kunstencultuurhadm@gmail.com en betaal je kaartje (7,50 euro) op de avond zelf. 

Intermezzo – Arbeidsmigranten (4)

In 2020 deed een commissie onder leiding van de huidige commissaris van de koning in Limburg, Emile Roemer, onderzoek naar de positie van arbeidsmigranten in Nederland. Dit leidde tot alarmerende conclusies die elke oplettende bewoner van het Noord-Limburgse platteland niet vreemd in de oren kunnen hebben geklonken.

De commissie-Roemer deed in haar veelgeprezen rapport (klik hier) tientallen aanbevelingen die tot verbeteringen dienden te leiden. Roemer in het voorwoord: ‘De kern van dit advies is simpel. Het gaat erom dat geen enkele arbeidsmigrant meer in een situatie kan komen waarin u of ik niet zelf zouden willen belanden wanneer wij tijdelijk in een ander land gingen werken.’

‘Vijf jaar na “Roemer” is uitbuiting van arbeidsmigranten nog dagelijkse kost’, kopte de Volkskrant twee weken geleden. Woorden die de krant illustreerde aan de hand van een aantal schrijnende voorbeelden uit Horst aan de Maas. Woorden ook die elke oplettende bewoner van het Noord-Limburgse platteland niet vreemd in de oren kunnen klinken.

In de oneindige leegte tussen Sevenum en de Midden Peelweg worden aan de Kleefsedijk binnen afzienbare tijd waarschijnlijk 52 arbeidsmigranten gehuisvest. Volgens het ‘Toezicht en beheerplan’ (klik hier en scroll naar beneden tot 'B12') mag je er na 22.00 uur niet zingen, lachen of hard praten en geen bezoek ontvangen. Bezoekers zijn er alleen toegestaan met een bezoekerspas. In de ‘buitenruimtes’ mag je niet klagen tegen of over anderen. Enzovoort.

In navolging van Roemer vroeg ik me af in welke situaties ik wel of niet zou willen belanden als ik tijdelijk in een ander land ging werken. Zou ik met vijf mensen die ik niet ken willen samenwonen? Zou ik kilometers van de bewoonde wereld willen wonen? Zou ik willen dat ik na 22.00 uur niet buiten mag lachen en geen bezoek mag ontvangen? Zou ik willen dat mijn werkgever ook mijn huisbaas is? Zou ik willen dat ik word ontslagen na een arbeidsongeval? Zou ik willen dat als ik mijn werk verlies ik ook mijn woning kwijtraak? Zou ik willen dat ik vijf euro moet betalen voor elk gebruik van de gezamenlijke wasmachine? Zou ik willen dat ik niet mag klagen tegen of over anderen?

Al die dingen zou ik niet willen als ik tijdelijk in een ander land ging werken. Maar voor mensen uit een ander land die in Nederland komen werken zijn al die dingen ook vijf jaar na het veelgeprezen rapport van Roemer nog altijd schering en inslag. Ondanks tot in den treure herhaalde bezweringen van bestuurders en werkgevers dat het nu toch echt allemaal anders zou worden. Beschamend.

(Dit stukje verscheen vandaag ook in Via Horst-Venray)

Intermezzo – Mens, natuur, economie

De gemeenteraad van Horst aan de Maas discussieerde dinsdag een half uur over de stelling dat er een goede balans moet zijn tussen mens, natuur en economie (klik hier en ga naar 2.11.00). Dit leidde tot verstandige, onnozele, behartigenswaardige en onzinnige woorden. Omdat de discussie alle kanten opging, is samenvatten schier onmogelijk. Daarom een selectie van citaten. Scheid zelf alsjeblieft het kaf van het koren.  

Hilde Spreeuwenberg (Perspectief): ‘Wat ons betreft gaan we eerst uit van de mens en de natuur. De economische ontwikkeling hoort daar dienend aan te zijn.’

Alex Janssen (Doen): ‘Als je dingen wil doen die geen geld opbrengen, begint het wel met economie om die dingen betaalbaar te maken.’

Sjaak Jenniskens (Vur Iederien): ‘Het is niet zo dat economie op 1 staat, helemaal niet.’

Kay Thijssen (Essentie): ‘Natuur toevoegen is geen doel op zich, net zoals economie toevoegen geen doel op zich is.’

Imke Emons (BVH): ‘Als u zegt “We moeten meer oog hebben voor de natuur”, dan hebben we geen voedselzekerheid meer. Want dan gaan we producten uit het buitenland halen, terwijl we hier in onze gemeente hele mooie bedrijven hebben.’

Hilde Spreeuwenberg (Perspectief): ‘Horst aan de Maas hoeft niet te produceren voor de hele wereld.’

Jan Wijnen (PvdA): ‘Als we twintig jaar teruggaan en het landschap van toen vergelijken met dat van nu, dan zijn we qua natuur ver achteruitgegaan. Heel veel landschapselementen zijn weg.’

Joep Peeters (VVD): ‘Je kunt heel veel welzijn en natuur willen, maar zonder goede economie en zonder ondernemers heb je geen welvaart. En zonder welvaart heb je geen natuur en geen welzijn. We moeten opletten dat alles wordt opgeofferd voor welzijn en natuur.’

Nathalie Rozendaal (Hart voor Horst aan de Maas): ‘Natuur en economie kunnen heel goed samengaan.’

Maarten Voesten (D66-GroenLinks): ‘Natuur kost in eerste instantie geld, maar levert zó veel op in termen van gezondheid. We moeten niet alles opofferen voor de economische winsten. Ik denk dat we in Horst aan de Maas veel te veel produceren.’

Alex Janssen (Doen): ‘Dat idealistische denken is totaal niet praktisch. Economie lijkt een vies woord te worden in deze gemeente. We hebben geld te verdienen, er moet brood op de plank komen. We moeten het nuchtere boerenverstand blijven gebruiken.’

Hilde Spreeuwenberg (Perspectief): ‘We hebben een economie waarin ondernemers oneindig moeten groeien. Dat deugt niet. Daardoor heb je steeds grotere bedrijven nodig. Maar daar hebben we de grond niet voor. Dus moet je de economie op een andere manier invullen.’

Balans

De gemeenteraad van Horst aan de Maas zocht afgelopen dinsdag naar balans

Wandelvondst (2)

vondst: schelpen
lengte: 7 en 8 centimeter
gewicht: 8 en 15 gram
locatie: Ooijen, nabij zijgeul Maas
datum: 13 november 2025
tijdstip: 9.16 uur

Kasteel Ooijen is een alleraardigst kasteeltje, maar hoge ogen in de mooiekastelencompetitie gooit het nu ook weer niet. Het meest imposante aan kasteel Ooijen is de enkele jaren geleden opgetrokken kasteelmuur. Waardoor in elk geval de Maas buiten de deur wordt gehouden. Loop onderlangs de muur en het tienduizend-stappen-per-dag-kwantum komt binnen handbereik.

Aan de voet van de onafzienbare kasteelmuur ligt een steppe die afloopt naar een zijgeul van de Maas. Op het breukvlak van steppe en water liggen lege schelpen. Best wel veel lege schelpen. Allemaal min of meer dezelfde schelpen, zelfde lengte, zelfde bruinachtige tinten, even breekbaar ogend.

Wat voor schelpen zijn het? Waar komen ze vandaan? Is het steppezand soms hiernaartoe getransporteerd strandzand? Is dat geen strandzand naar maaszand dragen? Wie heeft de inhoud van de schelpen genuttigd?

Google transformeert zalige onwetendheid in een handomdraai in pseudo deskundigheid. Zoetwatermosselschelpen zijn het. ‘Kenmerken zijn een vaak onregelmatige, langwerpige of ovale vorm, een geel-bruine opperhuid met groeiringen en een glanzende, zilverwitte binnenkant met een parelmoerachtig uiterlijk.’ ‘Zoetwatermosselen zijn tweekleppigen die in zoetwater voorkomen.’ ‘Met zijn toch wel ongewone voortplantingscyclus is het toch wel een best interessant dier.’ ‘Zoetwatermosselen filteren het water van uw vijver.’ ‘Verschillende vogels eten zoetwatermosselen, waaronder meerkoeten en reigers (die ze met schelp en al verslinden), kuifeenden en brilduikers (die duiken om ze te eten), en meeuwen (die grote mosselen kapot pikken of laten vallen).’

Intermezzo – Joost Prinsen

En nu is Joost Prinsen verdomme ook al dood. Onvergetelijk, de Stratemakeropzeeshow (Lieve tante Greetje vraagt altijd aan mij / Wat wil je later worden in de maatschappij? / Word je later dokter, word je dominee? / Tante, lieve tante ik heb geen idee / Nachtwaker? Nee / Haringkaker? Nee / Maar stratemaker, ja stratemaker / Ja stratemakeropzee), begin jaren zeventig, ik was een jaar of 7, 8. Met Wieteke van Dort, Aart Staartjes en mijn grote favoriet Joost Prinsen. Alias Erik Engerd. Zó geweldig. Sketches en liedjes met en door Joost Prinsen die me ook ruim vijftig jaar later nog helder voor de geest staan. Frekie, Jongen eet nou door, Vandaag niet, Over de dood en noem maar op. Gecomponeerd door Harrie Bannink, veelal op tekst van Willem Wilmink.

Allemaal leuk en aardig, maar waarom figureert Joost Prinsen op een weblog over Horst aan de Maas? Vanwege Ben Ali Libi, de goochelaar. Aan de Zwarte Plakweg in America, van America uit gezien net aan de overzijde van de Midden Peelweg, staat sinds tien jaar de Kamiël van de Piël, een kunstwerk van Ruud van der Beele, dat tot stand kwam op initiatief van de stichting Cultureel Erfgoed Zwarte Plak, maar toch vooral van Jan Philipsen.

Je kunt de Kamiël van de Piël bestijgen via twee trappen. Aan de voet van elk van beide trappen staat een tekst. Aan het ene uiteinde Het herontdekken van je eigen pad en aan het andere Ben Ali Libi goochelaar.

Ben Ali Libi was de artiestennaam van de in 1895 in Groningen geboren Michel Velleman, een joodse goochelaar, die op 2 juli 1943 in het Duitse concentratiekamp Sobibor werd vermoord. Willem Wilmink maakte Velleman in 2003 postuum onsterfelijk met dit gedicht:

Ben Ali Libi

Op een lijst van artiesten, in de oorlog vermoord,
staat een naam waarvan ik nog nooit had gehoord,
dus keek ik er met verwondering naar:
Ben Ali Libi. Goochelaar.
Met een lach en een smoes en een goocheldoos
en een alibi dat-ie zorgvuldig koos,
scharrelde hij de kost bij elkaar:
Ben Ali Libi, de goochelaar.
Toen vonden de vrienden van de Weduwe Rost
dat Nederland nodig moest worden verlost
van het wereldwijd joods-bolsjewistisch gevaar.
Ze bedoelden natuurlijk die goochelaar.
Wie zo dikwijls een duif of een bloem had verstopt,
kon zichzelf niet verstoppen, toen er hard werd geklopt.
Er stond al een overvalwagen klaar
voor Ben Ali Libi, de goochelaar.
In 't concentratiekamp heeft hij misschien
zijn aardigste trucs nog wel eens laten zien
met een lach en een smoes, een misleidend gebaar,
Ben Ali Libi, de goochelaar.
En altijd als ik een schreeuwer zie
met een alternatief voor de democratie,
denk ik: jouw paradijs, hoeveel ruimte is daar
voor Ben Ali Libi, de goochelaar.
Voor Ben Ali Libi, de kleine schlemiel,
hij ruste in vrede, God hebbe zijn ziel.

Joost Prinsen maakte Ben Ali Libi in 2004 nog postuum onsterfelijker met zijn voordracht van het gedicht in een documentaire over Willem Wilmink. Knappe jongen of meisje die hier naar kan kijken en luisteren zonder tranen in de ogen te krijgen.

Actueler dan ooit.

Intermezzo – Verkiezingsdag

Verkiezingsdagdialoog (1)

Melderslo, stembureau MFC De Zwingel, 14.53 uur. Twee jongens van een jaar of tien staan wat te lanterfanten, met zicht op het stembureau.

‘Menéér!’
‘Ja?’
‘Wat is dat daarbinnen?’
‘Dat is een stembureau voor de verkiezingen.’
‘Oh. Doet de BBB daar ook aan mee?’
‘Jazeker, doet de BBB mee.’
‘En ook een partij die voor vegetarisch eten is?’
‘Die ook ja, ik denk dat jullie de Partij voor de Dieren bedoelen.’
‘Is dat jouw broer?’
‘Wie?’
‘Daarbinnen!’
‘Nee, ik heb geen broer.’
‘Oh.’


Top 4 van stembureautralderaldera in Horst aan de Maas

4. The only way is up (Sevenum, stembureau De Gaper)

3. Rijmen en dichten zonder je hemd op te lichten (Horst, stembureau ’t Gasthoês)

2. Fröbelen op het allerhoogste niveau (Hegelsom, stembureau Zaal Debije)

1. De omgekeerde wereld (Sevenum, stembureau De Kruisweide)

Verkiezingsdagdialoog (2)
Hegelsom, stembureau Zaal Debije, 15.47 uur. Twee oudere mannen verlaten het stembureau.

‘Zoë, da zie we d’r wer vaan af, Lei.’
‘Jao. Ma hoe lang daat wet ik evvel ok ni.’
‘Dao hedde geliëk i, jao.’

Intermezzo – Griendtsveen een stervend dorp? (8)

Jet Jansen schreef in 1949 een bijzondere scriptie over Griendtsveen. Vandaag de laatste aflevering in een serie van acht over deze scriptie: over de toekomstperspectieven die Jet schetst voor Griendtsveen. Klik hier, hier, hier, hier, hier, hier en hier voor de eerdere afleveringen.

‘Wat moet er gebeuren dat het dorpje niet zo bloedeloos blijft’, zo vraagt Jet zich af in het slothoofdstuk van haar scriptie. Industrialisatie serveert ze af als een irreële optie. Verdere ontginning van de Peel ziet ze wel als een serieuze mogelijkheid:

‘In een land waar de jonge boeren geen grond hebben om een boerderij te beginnen en emigreren, waardoor de beste en ondernemendste krachten Nederland verlaten, is het niet verantwoord, dat er vlakbij een groot stuk woeste grond ligt, waarop een aantal jonge boeren uit de eigen streek, die de grond kennen, en weten hoe zij ze moeten bewerken en wat er uit gehaald kan worden, een onzekere toekomst tegemoet gaan.’

De Maatschappij Griendtsveen had op dat moment nog ruim driehonderd hectare onontgonnen grond in bezit. Maar de kosten van ontginning wogen voor de Maatschappij niet op tegen de baten. Jet:

‘Een ontginning zou eigenlijk alleen door een overheidslichaam ter hand genomen kunnen worden, die het werk in het algemeen belang uitvoert, want het vraagt een te groot kapitaal, dat op een te lange termijn uitgezet moet worden om voor een particulier uitvoerbaar genoemd te kunnen worden.’

Maar Jet acht de kans niet groot dat de Maatschappij bereid zou zijn haar onontgonnen gronden te verkopen, ‘want dan geeft zij het heft uit handen en is haar tijd van alleenheerschappij voorbij’. Ze hekelt overigens ook het feit dat de de Maatschappij haar onontgonnen gronden gebruikt als ‘duurzaam beleggingsobject’.

Geen industrialisatie en grootschalige nieuwe ontginningen dus. Wat dan wel? Jet gelooft vooral in het ‘opvoeren van het lokaal patriottisme’: jongeren die in de stad gaan studeren en daarna terugkeren naar Griendtsveen om er een dorpsgemeenschap op te bouwen ‘waar ze trots op willen zijn en die ze verder willen brengen’. Dat is op dat moment volgens Jet niet het geval: de eigen bevolking heeft geen goed woord over voor Griendtsveen. 

Jet sluit dit hoofdstuk schuldbewust af met de erkenning dat haar toekomstperspectieven voor Griendtsveen ‘zeer onvolledig en onvoldoende uitgewerkt zijn’. Dat mag zo zijn, in elk geval haar vermoeden dat industrialisatie en nieuwe ontginningen niet of moeilijk te realiseren zouden zijn, is juist gebleken.   

Intermezzo – Tongerloseweg

Tongerloseweg
Tongeloseweg
Tongelseweg
Tongelsweg
Tongelweg
Tongeweg
Tongweg
Tonweg
Toweg
Tweg
weg
wg
g

Intermezzo – Molenpark

Vorige week berichtte De Limburger dat de oplevering van de nieuwe school (het vreselijke woord ‘kindcentrum’ wil maar niet uit mijn toetsenbord vloeien) in de Horster wijk De Afhang vertraging dreigt op te lopen omdat het gebouw nog niet op het stroomnet is aangesloten. Dit zou volgens de gemeente Horst aan de Maas ook tot vertraging leiden bij de herontwikkeling van het gebied rondom de huidige Weisterbeekschool.

Inmiddels heeft netbeheerder Enexis laten weten dat de gemeente niet bang hoeft te zijn voor bouwvertraging. Resteert de vraag wat er gaat gebeuren met het gebied tussen Jacob Merlostraat, Molenstraat en Schoolstraat als de Weisterbeekschool eenmaal is verkast naar De Afhang. Naar mijn beste weten is die vraag nog niet beantwoord. Wel ligt er het uit januari van dit jaar daterende onderzoek Toekomstperspectief Horst-West (klik hier), uitgevoerd in opdracht van het Atelier Rijksbouwmeester, in samenwerking met de gemeente en Wonen Limburg.

Dit onderzoek zegt over het gebied rondom de Weisterbeekschool:

‘Deze locatie biedt veel kansen voor het aanhechten van het centrum met west, voor het creëren van een groene ruimte, het ontsluiten van (wandel-)routes naar de wijken toe en het toevoegen van een alternatief woonprogramma waar in de rest van de gemeente behoefte aan is.’

Concreet betekent dit de bouw van enkele tientallen woningen voor ouderen en starters, het minimaliseren van het aantal parkeerplaatsen en ‘een significant percentage publiek toegankelijk groen’. Dit laatste houdt in dat minstens de helft van het gebied onverhard en onbebouwd dient te blijven en dertig procent een bladerdek krijgt.

Dat klinkt gelukkig heel anders dan ‘volplempen met appartementencomplexen voorzien van een winkelplint’. Maar het kan nog aanzienlijk revolutionairder én goedkoper: het héle gebied onbebouwd en onverhard laten. Het zou eeuwig zonde zijn om deze unieke kans om het steenrijke en groenarme centrum van Horst significant te vergroenen voorbij te laten gaan. Maak er gewoon een dorpspark van, een groene oase van rust waar het onder een dicht bladerdak aangenaam verpozen is.

Een naam verzinnen voor dit dorpspark hoeft ook al niet veel hoofdbrekens te kosten: Molenpark of Beuijssenpark. In de noordoostelijke hoek van dit gebied lag immers vanaf 1849 de beeldbepalende molen van de familie Beuijssen, die werd uitgerust met de allereerste stoommachine in heel Noord-Limburg.

Zo eenvoudig kan het allemaal zijn. Of laat er anders gewoon eens een burgerberaad op los.

(Dit stukje verscheen afgelopen week in iets andere vorm ook in Via Horst-Venray)

Trapveldjesvoetballers (17)

Ontvallen aan het legioen der trapveldjesvoetballers: Mohammad Bahjat Al-Hallaq, Al-Rihiya, Hebron, Westelijke Jordaanoever, overleden 16 oktober 2025, 11 jaar

Vooral niet vergeten: de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever. Gistermorgen was de 11-jarige Mohammad Bahjat Al-Hallaq met vriendjes uit zijn klas aan het voetballen op het schoolplein van de middelbare meisjesschool in zijn woonplaats Al-Rihiya (enkele kilometers ten zuiden van Hebron), toen Israëlische troepen het vuur openden. Mohammad werd geraakt door een kogel die zijn bekken doorboorde. Hij werd in kritieke toestand overgebracht naar een nabijgelegen ziekenhuis, waar hij later op de dag overleed aan zijn verwondingen. Een van de vriendjes van Mohammad werd eveneens in zijn bekken geraakt en in kritieke toestand afgevoerd naar een ziekenhuis.

Mensenrechtenorganisaties hebben het Israëlische geweld tegen onschuldige burgers, en met name kinderen, regelmatig gekwalificeerd als mensenrechtenschendingen en strijdig met het Verdrag inzake de rechten van het kind. Een dag voor de moord op Mohammad had het Israëlische leger in Nablus al een aantal Palestijnse jongeren gearresteerd. In Qabatiya, ten zuiden van Jenin, werd gisteravond de 20-jarige Mahdi Ahmad Kmeil doodgeschoten toen Israëlische troepen het vuur op hem openden.

Overal ter wereld zijn trapveldjes. Nergens ter wereld komen zoveel trapveldjesvoetballers om het leven als in Gaza en op de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever. Ter nagedachtenis aan hen deze serie. Die opent telkens met een foto van een trapveldje in Horst aan de Maas, waar trapveldjesvoetballers gelukkig weinig te vrezen hebben. Ditmaal een foto van het trapveldje tussen Noordsingel en Rubensplein in Horst. Klik hier voor de voornaamste bron voor dit stukje.

Intermezzo – Horizonvervuiling

Knibbel knabbel knelt
wie knabbelt er aan ons Meterikseveld?

Lees mee op de website van projectontwikkelaar Van de Klok (klik hier voor het volledige bericht) en huiver:

‘Op 1 oktober hebben Wonen Limburg en Van de Klok een intentieovereenkomst ondertekend voor de gezamenlijke ontwikkeling van een nieuwe woonwijk aan de Molengatweg en de Meterikseweg in Horst. Met dit document spreken beide partijen de intentie uit om samen de haalbaarheid van de ontwikkeling van circa 225 woningen verder te onderzoeken. (…) Het plangebied beslaat circa 8 hectare en is in eigendom van Van de Klok. De komende periode worden de mogelijkheden voor de locatie verder in kaart gebracht, in nauw overleg met de gemeente Horst aan de Maas. (…) De uitkomsten van het haalbaarheidsonderzoek en de besluitvorming door de gemeente bepalen het verdere vervolg. Als alle procedures succesvol zijn doorlopen, zou naar verwachting rond 2030 de bouw van de eerste fase kunnen starten.’

De beoogde woonwijk aan de Molengatweg en Meterikseweg is onderdeel van het Meterikseveld. Dit eeuwenoud akkerbouwcomplex strekt zich uit van de Bergsteeg in Meterik tot de Molengatweg in Horst. De klassieke driedeling van het Noord-Limburgse landschap in weiland, akkerland en onbebouwde, ‘woeste’ gronden is hier zonder al te veel moeite nog leesbaar: weiland langs de Kabroekse Beek, bouwland op het Meterikseveld, ten noorden daarvan de in de negentiende en twintigste eeuw ontgonnen woeste gronden, boerderijen in de overgangszones.

Op de ruim tweehonderd jaar oude Tranchotkaart is goed te zien dat het immense aaneengesloten akkerbouwgebied oorspronkelijk bijna tot aan de huidige Venrayseweg reikte.

Met de ontwikkeling van de Norbertuswijk in de eerste decennia na de Tweede Wereldoorlog werd een flinke hap uit het oostelijk deel van het Meterikseveld (daar deels Molenveld geheten) genomen. Aan de westzijde deed de recente ontwikkeling van het woningbouwgebied Meteriks Veld afbreuk aan het gebied. En nu dreigt dus een nieuwe aantasting.   

Natuurlijk, er moet worden gebouwd. Maar waarom uitgerekend hier? Waar je hemel en aarde nog kunt zien samenkomen. Waar het landschap nog leesbaar is. Waar de wortels van ons (agrarisch) bestaan liggen. Waar de horizon nog amper is vervuild. Waar het verleden tastbaar is. Waarom uitgerekend hier?

‘Ach, het Meterikseveld is zó groot, daar kan wel een stukje vanaf’, zou je kunnen zeggen. Maar dat werd bij de ontwikkeling van de Norbertuswijk en het Meterikse Veld ongetwijfeld ook gezegd. Elke afkalving wordt op die manier een vrijbrief voor de volgende afkalving. Totdat er uiteindelijk een postzegel resteert.

Knibbel knabbel knelt
handen af van ons Meterikseveld!

Stinkende beerput – Californië

De stinkende beerput Californië: ik zou er het zoveelste beargumenteerde vlammende betoog over kunnen schrijven, maar uiteindelijk wast toch iedere betrokkene zijn/haar handen in onschuld en is er niemand die zijn/haar verantwoordelijkheid neemt. Bovendien zegt één foto soms meer dan duizend woorden, hoe vlammend ook.

Intermezzo – Automatiek

Heb je eenmaal Werelddierendag gehad, dan daagt het besef dat Nationale Krokettendag niet meer ver weg is. Vandaag, 9 oktober, is die grote dag! Wie hier vanwege dat heuglijk feit een ode aan de kroket verwacht, kan nu beter stoppen met lezen. Een heel groot krokettenliefhebber is aan mij namelijk niet verloren gegaan. De occasionele vleeskroket heeft na mijn vegetarische omwenteling plaatsgemaakt voor de occasionele groentekroket – goed te hebben, maar er zijn grotere lekkernijen.

Wat Nationale Krokettendag vooral bij mij teweegbrengt, zijn gedachten over de automatiek. Van Dale: ‘Automatiek – toestel of hal voor verkoop per automaat, vooral van eetwaren.’ ‘En dan vooral van snacks’, zou ik daaraan willen toevoegen.

Jaren zeventigherinnering: zaterdag was de vaste frietdag, Joosten (‘Joëste’) aan de Jacob Merlostraat in Horst de vaste frituur. Je kwam binnen in een kale ruimte, met achterin links een flipperkast. In de rechterzijmuur was een opening uitgespaard om de bestelling te plaatsen en in ontvangst te nemen. Rechts naast die opening de automatiek, een gesloten wand met naar schatting vijf keer acht glazen deurtjes, van elkaar gescheiden door zilvergrijze omlijstingen, waarachter de opgewarmde snacks voor de snelle hap je toelachten. Inworp? Twee kwartjes misschien?

Anno 2025 is het aanzien van Jacob Merlostraat 8 nauwelijks veranderd in vergelijking met vijftig jaar geleden. Aan het nu geblindeerde raam kon je destijds ijs kopen. Rechts daarnaast de toenmalige lunchroom.

De oprit naar een garage, links van het geblindeerde raam, moet toen de overdekte kale ruimte zijn geweest met de flipperkast en de automatiek. De automatiek bevond zich in de nu grijze zijgevel.   

Wikipedia:

‘De automatiek is al aan het begin van de 20e eeuw ontstaan, vermoedelijk in Duitsland. Van hier uit waaide het idee al snel over naar andere landen. In deze periode kwam het voedsel nog echt opgediend uit de automatiek, dus op een bord en een dienblad. Dranken werden in een glas geserveerd. De automatiek groeide in de jaren '50 uit tot een populaire voorziening, met name van de opgeschoten arbeidersjeugd, die voor het eerst iets te besteden had. De broodjes maakten plaats voor patates frites en snacks. Na de jaren zestig verminderde de populariteit van de automatiek in de meeste landen, en uiteindelijk verdween ze uit het straatbeeld. Behalve in Nederland: hier is de automatiek onverminderd populair.’

Wat de vraagt oproept of de automatiek ook in Horst aan de Maas nog ergens het straatbeeld opsiert. Verscheen de automatiek überhaupt wel ooit ergens in het straatbeeld van Horst aan de Maas?