Intermezzo – Griendtsveen een stervend dorp? (7)

Verder met de serie over de bijzondere scriptie uit 1949 van Jet Jansen over Griendtsveen. Vandaag de zevende aflevering, over de directeur van de Maatschappij Griendtsveen, Jan van de Griendt. Klik hier, hier, hier, hier, hier en hier voor de eerdere afleveringen. 

Als haar scriptie het einde nadert, wijdt Jet een beschouwing aan de directeur van Maatschappij Griendtsveen, Jan van de Griendt. Daaruit blijkt opnieuw dat Jet er niet voor terugschrikt haar ongezouten mening te geven. Ze zet hem neer als een directeur van de oude stempel: ‘Hij heeft niemand nodig, de mensen hebben hém nodig.’ De passage over Jan van de Griendt is interessant genoeg om hier volledig weer te geven.   

Borstbeeld van de stichter van Griendtsveen, Eduard van de Griendt

Boven dit alles, Griendtsveen zoals het reilt en zeilt, staat de Maatschappij met de directeur Jan van de Griendt, een zoon van Eduard van de Griendt, de stichter van Griendtsveen.

De directeur is nu ruim vijftig jaar en heeft in zijn jeugd de glorie van de Peel en de machtige positie van zijn vader meegemaakt. Hij is een oude liberaal die van jongs af aan opgegroeid is in het idee, dat winst maken verreweg het belangrijkste is in het leven. De belangen van de arbeiders komen zo niet op de laatste dan toch een na de laatste plaats.

Als er bij een of andere gelegenheid geld voor iets nodig is, dan kan men er meestal wel van op aan dat de groot-grondbezitter een bedrag beschikbaar stelt, maar de Griendtsvenaren zijn door de lage lonen niet in staat het loon zelf bij elkaar te brengen, wat in andere omstandigheden voor hen een veel prettiger idee zou zijn geweest.

Op initiatief van de maatschappelijk werkster bracht Sinterklaas na de Tweede Wereldoorlog voortaan jaarlijks een bezoek aan Griendtsveen

Nu in de laatste jaren de rechten van de arbeider op velerlei gebied zijn vastgelegd en de werkgever gebonden is aan allerlei bepalingen, hoeft de arbeider niet meer het gevoel te hebben dat het wel en wee van zijn gezin van een persoon afhangt. Toch kan men na een gesprek met de directeur van de Maatschappij niet aan de indruk ontkomen dat wat hem betreft de oude toestand nog in tact is. Hij heeft niemand nodig, de mensen hebben hém nodig. Men zal nu licht begrijpen dat de verhouding tussen de overige notabelen van Griendtsveen zoals het hoofd van de school, de pastoor enz. en de directeur nog wel eens wat te wensen overlaat.

Top 6 – Next-best-Melatenweg-anagrammen

Heeft iemand zitten slapen? Of heeft iemand gedacht: Horst heeft na al die jaren recht op iets extravaganters en moet maar eens worden verlost van die onvoorstelbaar suffe naam Melatenweg? Dát natuurlijk. Melanteweg… proef de zilte smaak op je tong en droom weg naar zuidelijker oorden. La dolce vita, wegdoezelen bij een ondergaande zon met een wijntje binnen handbereik, la buena vida, het zwitserlevengevoel, la belle vie, de nachten kort de dagen lang, dolce far niente. Zoiets.

Melanteweg, laten we ‘m er alsjeblieft voor eeuwig in houden. Mocht dit om wat voor reden dan ook niet haalbaar blijken, dan bestaan er ook nog andere opties. Komt-ie, de exclusieve Horst-sweet-Horst top 6 van next-best-Melatenweg-anagrammen:

6. Natmeelweg
Nat meel gaat stinken. Geen weg naar vernoemen.

5. Metalenweg
Nederland kent verschillende plaatsen met een Metaalweg, waaronder Venray. Een Metalenweg zou een primeur zijn. Bovendien wordt Melatenweg toch al regelmatig verhaspeld tot Metalenweg. Koploper in dit verband is Econsultancy dat in zijn rapport Onderzoek wegverkeerslawaai Rotvenweg (ong.) te Horst Melatenweg liefst vijftien keer verbastert in Metalenweg (klik hier).
 
4. Mentaleweg
Niet te versmaden: ‘De mentale weg behelst het open en oordeelloze waarnemen, het loslaten van beperkende beelden, het grenzeloze verbeelden, het zuivere weten. Deze weg volgen betekent bovenal de beperkende en starre overtuigingen durven loslaten, vooroordelen herkennen, de immer ratelende maalstroom van gedachten stopzetten en in de stilte van het grenzeloos mogelijke neerdalen.’

3. Etmalenweg
Laat daar de tijd maar verglijden.

2. Telemanweg
Eerbetoon aan de Teleman, dat mannetje waar je altijd terecht kon voor het fixen van je telefoon, telegraaf, televisie, telelens, teleprompter, telex en zelfs je telescoop.   

1. Melanetweg
Naam die refereert aan een mythisch verleden waarin het kwaad kersen eten was met de Melanetten. Straatnamen moeten vooral niet te eenduidig zijn.

Intermezzo – Historisch besef

Afgelopen zaterdag lanceerde Museum De Kantfabriek een wandelroute door het centrum van Horst over het Horster textielverleden. Horster textielverleden? Inderdaad – de geschiedenis van Horst bestaat uit meer dan alleen landbouw en veeteelt. De productie van textiel was hier eeuwenlang een niet onaanzienlijke bron van inkomsten. Dit besef is geleidelijk verdwenen uit het collectieve Horster bewustzijn, een proces dat ongeveer gelijk opging met de teloorgang van de gehele Nederlandse textielindustrie. Goed dat Museum De Kantfabriek hier nu met die wandelroute (download de app Erfgoed Route Limburg) tegenwicht aan probeert te bieden.

Met het historisch besef is het in Nederland slechter gesteld dan in welk buitenland ook. Zelfs ik, die me toch historicus mag noemen, moet heel diep nadenken om figuren als Hugo de Groot, de gebroeders De Witt en stadhouder Willem III te kunnen duiden. Hetzelfde geldt voor gebeurtenissen als de Slag bij Heiligerlee, de Hoekse en Kabeljauwse twisten en de Pacificatie van Gent en voor begrippen als de schoolstrijd, de Bataafse Republiek en het Rampjaar.

Op lokaal niveau is het minder triest gesteld met mijn historisch besef. Of die vlieger voor iedereen opgaat, waag ik te betwijfelen. Kent u als inwoner van Kronenberg de ontstaansgeschiedenis van uw dorp? Weet u als inwoner van Melderslo waarom er een straat is vernoemd naar Mathijs Claassens? Bent u als inwoner van Broekhuizen bekend met de bewoningsgeschiedenis van kasteel Broekhuizen? Nee, je gaat er niet aan dood als je dat allemaal niet weet. Zoals je ook normaal kunt functioneren als je niet weet wat een esdorp is, wanneer Franz Clemens von Fürstenberg leefde of wie Jacob Merlo was. Maar enige kennis van wat zich in het verleden in jouw omgeving heeft afgespeeld, verrijkt je leven wel. Het bevordert het saamhorigheidsgevoel, het maakt je bewust van plekken met een bepaalde betekenis, het helpt je om te begrijpen waarom iets is zoals het is, het biedt je misschien zelfs wel meer inzicht in jezelf.

Ik weet: het historisch besef moet concurreren met allerlei andere beseffen. Maar als we nu eens een begin maken met het verder ontwikkelen van het lokaal historisch besef, dan volgen het nationaal historisch besef, het zoölogisch besef, het kunstbesef, het botanisch besef, het politiek besef, het kosmologisch besef en al die andere beseffen daarna vanzelf. Het beginstadium van het slavernijbesef kan je dan trouwens al gepasseerd zijn. Loop daarvoor de route van Museum De Kantfabriek over het Horster textielverleden.

(Dit stukje verscheen vorige week in iets andere vorm ook in Via Horst-Venray)

Intermezzo – Gemeenteraadsvergadering

Kijk ze daar liggen, de feiten en de verbeterslag, naast de anterieure overeenkomst, rijkelijk voorzien van complimenten. Dat is hartstikke link. De open inloopfunctie was trouwens het gevolg van een betere rolneming, waardoor ook de rode contour wordt geborgd. Kortom, de raadsvergadering van de gemeente Horst aan de Maas van 9 september 2025 was exploratiever dan ooit.

Trapveldjesvoetballers (15)

Ontvallen aan het legioen der trapveldjesvoetballers: Mohammad Morad Ahmad Hoshiyeh, Ramallah, overleden 22 juni 2024, 12 jaar

Terwijl Rusland vier dagen na de inval in Oekraïne al in de ban werd gedaan door de UEFA en de FIFA, weigeren zowel de Europese als de wereldvoetbalbond nog steeds om Israël uit te sluiten van de internationale voetbalcompetities. Waardoor Jong Israël vandaag in Venlo tegen Jong Oranje kan aantreden zonder dat er een haan naar kraait. Ondertussen heeft het Israëlische leger de bevolking van Gaza-stad opgeroepen de stad met onmiddellijke ingang te verlaten en te verkassen naar wat het een ‘veilige zone’ noemt, terwijl de afgelopen twee jaar hebben uitgewezen dat het nergens veilig is in de Gazastrook.

Laten we niet vergeten dat Israël ook op de Westelijke Jordaanoever al jaren ongenadig tekeergaat. Mohammad Morad Ahmad Hoshiyeh was een voetbalgekke tiener die droomde van een glansrijke voetbalcarrière. Op TikTok toonde hij regelmatig zijn kwaliteiten. Op de terugweg van een voetbaltraining in Ramallah werd hij op 14 juni vorig jaar neergeschoten door een Israëlische soldaat. Hulpverleners werd vervolgens twintig minuten de toegang tot Mohammad ontzegd door de Israëlische troepen. Een week later overleed Mohammad in het ziekenhuis van Ramallah aan zijn verwondingen.

De moeder van Mohammad, Hanin Hoshiyeh, heeft in haar kleine woonkamer een soort altaar opgetuigd voor haar zoon met onder meer diens voetbalschoenen, een shirt van Real Madrid en een paar keepershandschoenen.

Overal ter wereld zijn trapveldjes. Nergens ter wereld komen zoveel trapveldjesvoetballers om het leven als in Gaza en op de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever. Ter nagedachtenis aan hen deze serie. Die opent telkens met een foto van een trapveldje in Horst aan de Maas, waar trapveldjesvoetballers gelukkig weinig te vrezen hebben. Ditmaal een foto van het trapveldje aan het Vongdere in Sevenum. Klik hier en hier voor de voornaamste bronnen voor dit stukje.

Intermezzo – Bevervaart

Fietsplezier, beverbewieroking, letterverheerlijking en letterbashing, een vergismoord, verloren Zaerumse voorwerpen, een blik door een kapelbril, bekorende koorzang, ontrafeling en creatie van mythes, gedoseerd benenwagengebruik, dammen bouwende werkverzetters, religieus-culinaire hoogstandjes, verhalende vrouwen, aanstekelijke shanties, een sprong in de duistere zee, processieparkbeklemming, de binnenstebuitenmens: je ziet, hoort, beleeft het allemaal op zondag 14 september tijdens de Bevervaart.

Wat de Bevervaart is? Een eenmalige fietstocht van 25 kilometer van Sevenum via Grubbenvorst en Velden naar Venlo die natuur, muziek, actuele kunst en religieus erfgoed combineert. De start is om 9.00 uur bij de installatie Barmhartige Bever van Agata Siwek langs de Molenbeek aan de Klassenweg in Sevenum. Omstreeks 15.00 uur is de eveneens door Agata Siwek ontworpen Kapel Barmhartige Bever in Museum van Bommel van Dam in Venlo het eindpunt.

Onderweg wordt gestopt bij 14 haltes: kapelletjes, diergerelateerde plekken en andere verrassende locaties. Op elke halteplaats is een bijdrage te zien, te horen, te beleven van achtereenvolgens kunstenaar Agata Siwek, ecoloog Wim Heijligers, de kunstenaars Karin Bartels en Anne ten Ham, gemengd koor Sezako, de natuurmensen Robbert Hesen en Mees van den Munckhof, kunstenaar Safia Boulghalgh, social designer Aukje van Dijk, shantykoor De Maashave, fotograaf Louisa Vergozisi, ondergetekende en kunstenaarscollectief City Venlo.

Halverwege is er een lunchstop met vegetarische soep en een broodje. In Museum van Bommel van Dam worden de deelnemers feestelijk onthaald op een consumptie en kruisbessenvlaai. Wie nog voldoende energie heeft wordt bovendien getrakteerd op een rondleiding door de expositie It’s Not A Joke. Na afloop ontvangen alle deelnemers een medaille, een set kaarten en een goodiebag. De kosten voor deelname bedragen 20 euro (t/m 17 jaar gratis). Meld je hier aan.

Cherrypicking kan ook: pik gratis een of meerdere kersen uit de taart en laat de rest van de Bevervaart voor wat ze is. Zorg er in dat geval voor dat je rond het aangegeven tijdstip (de tijden zijn bij benadering) aanwezig bent op de locatie(s) van jouw keuze.

Intermezzo – Burgerberaad

Gesteggel, vingerwijzen, jij-bakken, elkaar vliegen afvangen: het was weer gezelligheid troef tijdens de gemeenteraadsvergadering vorige week dinsdag in Horst aan de Maas. Zoals zo vaak ging het niet over inhoudelijke zaken. Nee, de dames en heren lagen met elkaar overhoop over de regeltjes, de vergaderprocedures. Hoogoplopende verontwaardiging om niets. Beschamend.

Twee dagen later organiseerde Leef, een nieuwe lokale politieke partij die is voortgekomen uit D66-GroenLinks en PvdA, een bijeenkomst over burgerberaden. Kort gezegd is een burgerberaad een vrij nieuwe aanvulling op de democratie. Daarbij gaat een gelote groep van honderd à honderdvijftig burgers, die een afspiegeling vormt van de samenleving, met elkaar en met experts in gesprek over een heet hangijzer. Dit leidt tot een zwaarwegend advies, waar de politiek maar moeilijk omheen kan. In diverse buitenlanden zijn er al goede ervaringen mee opgedaan. In Nederland waren er de afgelopen vier jaar 53 burgerberaden op provinciaal, regionaal en gemeentelijk niveau.

Vogels van divers politiek pluimage waren afgekomen op de bijeenkomst van Leef. Vol verve counterde Annet Goltstein van Bureau Burgerberaad kritische vragen over onder meer representativiteit, opzet, begeleiding en opdracht van het burgerberaad.

Gaan burgerberaden de wereldwijde politieke crisis oplossen? In elk geval niet op korte termijn vrees ik. Maar blind voortmodderen op de huidige weg biedt ook weinig soelaas.

Ik kreeg de indruk dat de meerderheid van de aanwezigen voldoende vertrouwen heeft in het burgerberaad om het een kans te geven. Dat geldt ook voor mij. Met één kanttekening. Op lokaal niveau is de gemeenteraad opdrachtgever van een burgerberaad. Als de gemeenteraad niet met een zeer ruime meerderheid akkoord gaat met het inzetten van het burgerberaad als instrument, lijkt het me al bij voorbaat tot mislukken gedoemd. Tegenstanders hebben dan namelijk een vrijbrief om alles wat het burgerberaad aangaat te kritiseren.

Maar ook als de gemeenteraad wel (vrijwel) unaniem akkoord gaat met de inzet van een burgerberaad is succes niet op voorhand gegarandeerd: als de raad de uitkomsten van een burgerberaad gaat aanvechten, zijn we nog veel verder weg dan we nu al zijn, althans in Horst aan de Maas. Daar staat dan weer tegenover dat een burgerberaad een uitgelezen kans is om aan te tonen dat ook de Horster gemeenteraad in staat is tot volwassen besluitvorming, waarbij het in elk geval niet de regeltjes en procedures zijn die tot gekrakeel leiden.

(Dit stukje verscheen deze week ook in Via Horst-Venray)

Intermezzo – Ansichtkaarten uit de fotocollectie van de Historische Kring Horst (3)

De Historische Kring Horst, die onderdeel is van Museum De Kantfabriek, beheert een grote collectie foto’s. Met dank aan de Historische Kring Horst voor de medewerking schenkt Horst-sweet-Horst de komende tijd regelmatig aandacht aan handbeschreven ansichtkaarten uit deze collectie. Overigens is een deel van die collectie sinds kort te zien op Limburgs Erfgoednet (klik hier).

Den Heer Hub. Cortisse
Hout en IJzerhandel
Nieuwenhage
b/Heerlen

[poststempel: HORST 8 MEI 1905]
[poststempel: SCHAESBERG 8 MEI 05]

Liefste Hubert
Ik heb U van morgen
als brief een potje …
…zalf gestuurd.
Hoe komt ‘t toch
dat ge U gebrand hebt.
Aan de kachel of hoe.
Ge moet maar maken
dat ’t weer gauw
beter is dat ge toch
met de bruiloft kunt
komen anders was het
al te erg. Anna is
vandaag weer wat
beter. Gegroet Clara

Goede
beterschap

Die arme Hubert toch! Bruiloft in aantocht en dan verbrandt-ie zich. Kan toch niet? Zo vaak ziet Clara haar geliefde zwager, die een jaar geleden in het huwelijksbootje is gestapt met haar oudste zus Wilhelmina, nu ook weer niet. Gelukkig is Anna wel weer aan de beterende hand, anders had het zomaar gekund dat haar bruiloft in het water was gevallen. Nu alleen Hubert dus nog, dat zou het feest pas echt compleet maken. Maar ongetwijfeld gaat die zalf (korenwormszalf?) verlichting brengen en komt uiteindelijk alles op z’n pootjes terecht. Hoort Clara dan wel van ‘m hoe hij z’n derrière heeft verbrand. Toch niet aan de kachel? Daarvoor is hij toch veel te oplettend? Goh, wat kijkt ze er naar uit hem eindelijk weer eens te zien. Af en toe een briefkaart is natuurlijk fijn, maar blijft toch een beetje surrogaat. Hubert… die naam alleen al… Niet Huub of Hubert, maar ‘Hubèr’, op z’n Frans, daar staat-ie op. Echt een heer van stand, Wilhelmina heeft het maar getroffen met hem. Toen in maart van dit jaar in het Venloosch Nieuwsblad een advertentie verscheen heeft ze nog even overwogen dienstmeisje te worden bij Hubert en Wilhelmina, maar daar stak vader meteen een stokje voor.