Klein mysterie 681 – Hoepe

Wat ook wel eens wordt vergeten, is dat de vooruitgang van de medische wetenschap niet louter positieve gevolgen heeft. Zo mag het in veel opzichten een zegen zijn dat er tegenwoordig steeds minder mankepoten rondlopen, voor het dialect ligt ontegenzeggelijk verarming op de loer. Of ziet u vandaag de dag nog wel eens iemand hoepe? Door de drastische vermindering van het aantal hoepers dreigt hoepe in de vergetelheid te raken. Wat eeuwig zonde zou zijn.

Gedeputeerde Ger Koopmans liet vorige maand weten dat hij het Limburgse dialect in tegenstelling tot andersluidende berichten wel degelijk serieus neemt (klik hier). Laat hem die woorden dan maar eens kracht bijzetten. Hoe? Nou, bijvoorbeeld door een premie uit te loven voor Horstenaren die zich vrijwillig laten ombouwen tot hoeper, ter voorkoming van het uitsterven van het aloude Horster woord hoepe.  

Interessant woord overigens, hoepe. ‘Hoempe’, hoorde ik de uit Hegelsom afkomstige M. onlangs met enige stelligheid beweren. In Hegelsom mag het hoempe zijn – niet alle Hegelsomse dialectaberraties zijn mij bekend – in Horst is het wel degelijk hoepe. Dat blijkt ook uit È maes inne taes, een van de twee Horster woordenlijsten, dat als betekenis van hoepe vermeldt ‘mânk loëpe’.

Hoempe lijkt me een verbastering van het Nederlandse hompelen of Duitse humpeln, dat inderdaad ‘mank lopen’ betekent. In Meerlo-Wanssum (hómpele) en in Venray (hòmpele) gebruiken ze hompelen in dezelfde betekenis. Is hoampele dan misschien ook een Horster woord? Een equivalent van hoepe? Wie weet. Mij zegt hoampele in elk geval niets, maar dat zegt niets.

Terug naar hoepe. Dat komt behalve in Horst ook voor in Venray en in de dialecten van de voormalige gemeente Meerlo-Wanssum. Alleen heeft het in die dialecten – blijkens het Venrays woordenboek en Het dialekt van de gemeente Meerlo-Wanssum – een andere betekenis dan in het Horster. In Venray betekent hoepe ‘op en neer wippen’. En in Meerlo-Wanssum ‘lopen, zodanig dat eerst de hielen en daarna de tenen op de grond komen’.

Hoogste tijd voor het open Horster-Venrays-Meerlo-Wanssums hoepkampioenschap, met de onderdelen 100 meter mank lopen, 100 meter op en neer wippen en 100 meter lopen waarbij eerst de hiel en daarna de tenen op de grond komen. Winnaar is degene met opgeteld de snelste tijd. Dennie Christian heeft zich al bereid verklaard de prijsuitreiking te verrichten. Hij zal dan tevens het verband tussen hoepe en zijn ‘Hoeba hoeba hoeba hop hop hop’ (de meest gruwelijke aller liedregels) uit de doeken doen.

Hoeba hoeba hoeba hop hop hop

Hoeba hoeba hoeba hop hop hop
Hoeba hoeba hoeba hop hop hop
Hoeba hoeba hoeba hop

Weet u trouwens hoe een mankepoot in het Venloos heet? Zweitbats!