Top 5 – Norbertuswijkassociaties in het DAF-kunstwerk

De Norbertuswijk is mijn favoriete Horster wijk. Kan ermee te maken hebben dat ik er vijftig jaar heb gewoond. Sinds gisteren is de Norbertuswijk er nog mooier op geworden. Gisteren werd aan de Gebroeders van Doornelaan namelijk Zonder versnelling vooruit onthuld, een prachtig kunstwerk van Jeu van Helden. Zonder versnelling vooruit is zowel een eerbetoon aan de gebroeders Van Doorne als aan de inmiddels zestigjarige Norbertuswijk.

De respectievelijk in America en Griendtsveen geboren Hub (1900-1979) en Wim van Doorne (1906-1978) waren de oprichters van de DAF (Van Doorne’s Automobielfabriek). Hub, de techneut van de gebroeders, was de uitvinder van de revolutionaire Variomatic (‘het pientere pookje’), de automatische versnellingsbak.

Zonder versnelling vooruit bestaat uit drie silhouetten van de iconische DAF-jes. Het is uitgevoerd in staal dat is opgespoten in drie van de meest typische DAF-kleuren. In de silhouetten zijn oorspronkelijk handgeschreven woorden uitgefreesd. Die woorden zijn de antwoorden van een groot aantal (ex-)wijkbewoners op de vraag welke associaties de Norbertuswijk bij hen oproept.

Op de zes wieldoppen van de drie autootjes valt meer te lezen over de gebroeders Van Doorne en de totstandkoming van het kunstwerk. (Mocht een van die wieldoppen ooit verloren worden, dan is dus meteen duidelijk waar het ding thuishoort.)

Zonder versnelling vooruit is een kunstwerk waar je nooit op uitgekeken raakt. En ook niet op uitgelezen en over uitgepraat. Dat komt vooral door al die woorden en de herinneringen en beelden die ze oproepen. Mijn top 5 van Norbertuswijkassociaties in het DAF-kunstwerk:

5.

Bescheidenheid siert de mens, dus mijn eigen bijdrage slechts op plaats 5. Stoeprante. Begin jaren zeventig. Zegersstraat en Westerholtstraat. Zalige zomers lang. Felle discussies over de puntentelling. Snelsnel een boterham en een appel en dan weer door.

4.

Komt ook voor als

maar ik prefereer Luukeze. Uitgesproken met een heel lange u. Geen idee meer wie Luukeze (= Lucassen) is/was.

3.

Trapveldjes. Behalve stoeprante was het natuurlijk ook voetballen, voetballen, voetballen. Viel er op het ene trapveldje niks te voetballen, dan op naar het andere. Trapveldjes in overvloed in de Norbertuswijk. Kom daar maar eens om in andere Horster wijken.

2.

Beej Grubben (minisupermarkt). En in één adem:

Gezusters Coumans (groenteboerinnen). En eigenlijk zouden Beurskens (drogisterij) en Kunzeler (stoffen) daar ook nog bij moeten horen. Legendarisch rijtje uit de jaren zeventig. Middenstandspioniers aan de Van Doornelaan. Het beoogde winkelcentrum is er nooit van gekomen. Opvolgers hebben de pioniers nooit gekregen.  

1. 

Snoepautomaat. De snoepautomaat van Jac van den Munckhof. Die tevens een wasserette bestierde in het pand waarin nu het Chinees restaurant is gevestigd. En een snoeploket. Dat ook op zondagmorgen geopend was. Waar je ook felroze waterijsjes aan twee stokjes kon krijgen. En niet te vergeten de voetbalplaatjes van Van der Hout.

P.S. Niet uit te sluiten valt dat ik de komende tijd nog eens terugkom op het kunstwerk en de woorden die het herbergt – er valt zó veel over te zeggen.    

Intermezzo – Regenboogzebrapad (2)

Eerst het slechte nieuws: vanavond om 19.00 uur wordt er geen regenboogzebrapad aangelegd bij het Sint-Lambertusplein. Hoe zat het ook alweer? Eind februari beloofde wethouder Beurskens (Essentie) dat Horst een regenboogzebrapad zou krijgen. Vier maanden later is daar nog geen spoor van te zien. Waarom zouden we dan als burgers, als initiatief van onderop, niet gewoon zelf de spuitbus ter hand nemen? Mijn oproep (klik hier) werd veel gelezen en ontving veel ‘leuk’-s en ‘geweldig’-s op Facebook. Maar op de vraag om mee te doen kwam helaas geen respons. En in m’n eentje zou het zeker niet lukken. Daarom besloot ik aan het begin van de middag met pijn in het hart de actie af te blazen.

En dan nu het goede nieuws: morgenvroeg vanaf 11.00 uur wordt er wél een regenboogzebrapad aangelegd bij het Sint-Lambertusplein! Hoe dat nu weer zo? Nauwelijks een uur nadat ik tot afgelasting had besloten, kreeg ik via WhatsApp een bericht doorgestuurd. Daarin verklaren een zekere Anno en een zekere Niem dat ze morgenochtend een regenboogzebrapad bij het Sint-Lambertusplein gaan verven ‘om de gemeente een handje te helpen’. Tegelijkertijd gaan Anno en Niem Roze Zaterdag vieren. Ze roepen iedereen op tot meeviering. Wel een beetje jammer is dat de oproep een aantal letterlijke citaten uit het Horst-sweet-Horst-stukje van gisteren bevat – zonder bronvermelding. Voor deze ene keer (en voor de goede zaak) zal ik dit maar door de vingers zien. Want dit is natuurlijk een mooi initiatief dat alle steun verdient. Ook van mij, dus ik ben morgenvroeg van de partij. Jij ook?

Bij gebrek aan roze kleding ga ik trouwens geen gehoor geven aan de oproep van Anno en Niem om in roze outfit te verschijnen. Het staat jou natuurlijk vrij om dit wel te doen. (Wil jij ook het WhatsAppbericht-ontvangen, mail dan je telefoonnummer naar horstsweethorst@gmail.com)

Intussen heb ik hetzelfde bericht overigens al van zes verschillende mensen doorgestuurd gekregen, dus het lijkt erop alsof Anno en Niem meer mensen mee hebben weten te krijgen dan ik …

Intermezzo – Regenboogzebrapad (1)

Overmorgen is het Roze Zaterdag. Roze Zaterdag is volgens de website van stichting Roze Zaterdagen Nederland ‘een parade die tot doel heeft de diversiteit van homo’s, lesbo’s, biseksuelen en transgenders te tonen en zo het begrip te vergroten’. Mooi initiatief, maar triest dat het nog steeds nodig is dat begrip te vergroten.

Op 29 januari nam de gemeenteraad van Horst aan de Maas een motie aan waarin het gemeentebestuur werd opgeroepen als ‘permanente uiting van tolerantie en acceptatie’ een regenboogzebrapad aan te leggen, ‘om aan te geven dat iedereen in de gemeente welkom is, ongeacht geaardheid of overtuiging’. Mooi initiatief, maar triest dat het nog steeds nodig is die tolerantie en acceptatie permanent te uiten.

Op 26 februari beloofde verantwoordelijk wethouder Eric Beurskens (Essentie) de gemeenteraad te gaan bekijken of het mogelijk is een regenboogzebrapad aan te leggen in de omgeving van de Sint-Lambertuskerk. De wethouder beloofde verder de gemeenteraad nader te infotmeren zodra er meer duidelijkheid is. Mooi initiatief, maar triest dat er ook vier maanden later nog geen duidelijkheid is.

Vanmiddag toch maar eens een kijkje genomen in de omgeving van de Sint-Lambertuskerk om te zien of ik mogelijk iets gruwelijk had gemist. Maar nee hoor, nergens een regenboogzebrapad kunnen ontdekken in de omgeving van de Sint-Lambertuskerk. Triest.

Wat zou het probleem kunnen zijn? Langzaam malende ambtelijke molens? Veranderde inzichten? Een tekort aan schilders? In de weg zittende regeltjes? Een tegensputterend kerkbestuur? Verfgebrek?

De gemeente Horst aan de Maas juicht alle initiatieven toe, en al helemaal alle initiatieven die van onderop komen. Is het in dat kader misschien een idee om van onderop actie te ondernemen en gewoon zelf de spuitbus dan wel verfkwast ter hand te nemen? Laten we zeggen morgenavond om 19.00 uur bij het zebrapad aan het Sint-Lambertusplein? Zodat Horst aan de Maas nog net vóór Roze Zaterdag een regenboogzebrapad heeft? Zó moeilijk kan het allemaal toch niet zijn?

Voel je je aangesproken en wil je meedoen? Stuur dan een e-mail naar horstsweethorst@gmail.com of reageer op Facebook.

Intermezzo – Weg van Kunst, kunst- en atelierroute Horst aan de Maas

Zal je altijd zien: is er op 22 en 23 juni een kunst- en atelierroute in Horst aan de Maas, mag je daaraan meedoen, heb je geen atelier …

Zal je altijd zien: is er op 22 en 23 juni een kunst- en atelierroute in Horst aan de Maas, mag je daaraan meedoen, heb je geen atelier, vind je toch een ruimte om in te exposeren, blijkt dat de weg die naar die ruimte leidt tijdens de kunst- en atelierroute is afgesloten …

Het overkwam Sanne Aben en ondergetekende. Allebei lid van kunstenaarsplatform Zeen (dat de kunst- en atelierroute organiseert), allebei gefascineerd door kijken en zien, allebei niet in het bezit van een heus atelier. Voor ons zijn de telefoon en de pc of de laptop het atelier. En die zijn wat te klein en te moeilijk toegankelijk om bezoekers in te ontvangen. Gelukkig was er Ortolanda om dat probleem te ondervangen: we mogen twee dagen lang de loods voor hun kas aan de Vondersestraat 57 gebruiken om een gedeelte van ons werk aan den volke te tonen.

Zoals gezegd zijn we allebei gefascineerd door kijken en zien. In ons werk proberen we te laten zien dat zien de overtreffende trap is van kijken. Sanne doet dat vrijwel uitsluitend door middel van beeld, ik doorgaans vooral door middel van woord, maar ook door middel van beeld.

Voor deze gelegenheid hebben we ons laten inspireren door het motto van de route: Weg van Kunst. Dat heeft geleid tot enkele video’s van Sanne, tot een aantal fotoafdrukken van mij en tot enkele gezamenlijke video’s. Allemaal nieuw, niet eerder vertoond werk. Wat in elk geval niet te zien is, is deze geweldige door Sanne gemaakte foto:

Wat dan wel te zien is? Daarvoor moet je zaterdag en/of zondag tussen 11.00 en 17.00 uur naar de Vondersestraat 57. Je moet trouwens natuurlijk beslist ook naar de tien ateliers van de andere elf deelnemende kunstenaars, al was het maar omdat je een kunstwerk van een van de deelnemers kunt winnen als je alle ateliers bezoekt. Alle informatie over de route vind je hier en hier. Zaterdag en zondag kun je op alle locaties het prachtig door Jeu van Helden vormgegeven programmaboekje gratis meenemen.

En hoe zit het dan met die afgesloten weg? Dat valt bij nader inzien toch nog een beetje mee: de Vondersestraat is voor voetgangers en fietsers gewoon vanaf het begin tot het einde begaanbaar. Automobilisten uit de richting Horst zullen moeten omrijden via Deken Creemersstraat, Gastendonkstraat, Wittebrugweg en Slooierweg of via Deken Creemersstraat, Doolgaardstraat, Venloseweg, Meldersloseweg, Jaegerweg en Sint-Odastraat. Maar waarom zou je per auto komen? Naar verwachting wordt het prachtig weer! Tot zaterdag/zondag!

Intermezzo – Gezondste Regio (1)

Gisteren, fietstochtje naar Grubbenvorst

permanente lawaaideken van de A73
varkensstank
akkers zo dood als een pier
megastallen in aanbouw

azijnstank van middelen ter verdelging van ‘onkruid’
weilanden zo dood als een pier
onzichtbaar fijnstof
tientallen meters lange landbouwgif uitspuwende machines

af en aan rijdende tractoren met nog meer gif
kapotgespoten ‘onkruid’

onbestemde stank
vernacheld landschap

____________________________________

Vandaag, dagblad De Limburger

tekenende aanhalingstekens

Intermezzo – Het Conciliatiekabinet van Romann Jäger

Postzegels. Je kunt ze verzamelen. Je kunt ze plakken. Erik van Maarschalkerwaard uit Tienray deed beide. Hetgeen resulteerde in Het Conciliatiekabinet van Romann Jäger, een geweldig kunstwerk dat sinds gisteren valt te bewonderen op CODA Paper Art 2019 in het CODA Museum in Apeldoorn.

Het Conciliatiekabinet van Romann Jäger is een reconstructie op ware grootte van een Tsjechoslowaaks postkantoortje uit de jaren vijftig van de vorige eeuw. Het bijzondere eraan is dat het nagenoeg volledig is beplakt met overwegend Tsjechoslowaakse postzegels. De lampenkappen, kokers, een wereldbol, pakketjes, trofeeën, enveloppen, een postduif, flessen sterke drank (ongetwijfeld Becherovka): allemaal zijn ze van links tot rechts en van onder tot boven voorzien van postzegels.

Aan de wanden van het postkantoortje hangen ingelijste uitvergrotingen van postzegels. Tot het interieur behoren verder onder meer ansichtkaarten, poststempels en een grote kaart van Midden-Europa.  

Kantoorhouder Romann Jäger is zelf niet aanwezig, maar heel ver weg kan hij niet zijn: het jasje van z’n uniform hangt aan een haakje, z’n leesbril ligt op het bureau, een lepeltje hangt in z’n mok met bloemmotief, z’n tas staat op de grond, in z’n typmachine steekt een – uiteraard volledig met postzegels beplakte – brief, klaar om te worden geadresseerd, z’n appel ligt te wachten om in de namiddagpauze te worden geschild.

Overal duikt ook een kleine rode postduif op. Of is het een vredesduif? Uit de tentoonstellingscatalogus:

‘Postbeambte Romann Jäger, tevens grensbewaarder, behoorde enkele jaren tot het begeleidingsteam van de Tsjechoslowaakse Olympische langeafstandlopers. Ook was hij één van de afgevaardigden op de Praagse vredesconferentie. In het conciliatiekabinet wilde Jäger de Olympische gedachte naar voren laten komen. De postzegel was hiervoor volgens hem zeer geschikt. Via een klein luchtpostnetwerk, opgezet met gelijkgestemden uit het Oosten en het Westen, werden verzoeningsberichten gestuurd om universele solidariteit te bevorderen.’

Wat Het Conciliatiekabinet van Romann Jäger geweldig maakt? De ongekende verbeeldingskracht die eruit spreekt, de tot in de kleinste details perfecte uitvoering, het ingenieus laveren tussen feit en fictie, de visuele aantrekkelijkheid.  

Behalve het conciliatiekabinet toont Erik in Apeldoorn ook drie papieren kantoorgebouwen op schaal (Office Unite 6S150W, Office block PO1W en Post office 306W). In omvang mogen ze magertjes afsteken bij het conciliatiekabinet, in kwaliteit beslist niet. Terwijl het kabinet ook imponeert door z’n uitbundigheid, is het bij de uit duizenden aan elkaar geplakte enveloppen bestaande kantoorgebouwen juist de soberheid die het ‘m doet. Iets dat ondergetekende liefhebber van minimal art wel kan waarderen.

Het conciliatiekabinet en de kantoorgebouwen zijn samen met werken van 38 andere papierkunstenaars (of althans kunstenaars die werken met papier) nog tot en met 27 oktober te zien in het CODA Museum.

Ingezonden – GeZeen – De weg van kunst in Horst aan de Maas

(Na een lange radiostilte eindelijk weer een ingezonden bijdrage van Jan Duijf (Kloosterstraat Horst)!)

GEZEEN

De weg van kunst in Horst aan de Maas

Indien u als in inwoner van onze mooie gemeente geen benul hebt van het bestaan en de betekenis van het kunstenaarscollectief Zeen, dan is minimaal een adviesgesprek bij een opticien ten zeerste aan te bevelen. Aan het zoveelste fenomenale grafische ontwerp van Jeu van Helden kan het niet liggen: hij vervangt in de folder over de aanstaande kunstroute het ‘alziende oog’ van god door de ‘creatieve blik’ van een kunstenaar uit Horst aan de Maas. Jeu vervangt een strenge wet door artistieke vrijheid. Het zelfbewustzijn van onze kunstenaars krijgt daadwerkelijk vorm: ze willen worden gezeen.

Zo was de recente tentoonstelling van Zeen in de Sint-Lambertuskerk een doorslaand succes: drommen mensen namen een flinke dosis ‘Altaarnatief’ tot zich en de waardering werd ter plekke rond gefluisterd. Slechts een enkele verdwaalde, onheilige geest, vermomd in de gedaante van een duif, schiep er een duivels genoegen in het vertoonde van luidruchtig commentaar te voorzien. Die misklank laat onverlet dat de expositie in het Horster heiligdom kan worden gemarkeerd als de grootste verandering in die kerk sinds de vervanging van het Latijn, als de gangbare taal van de liturgie, door het Nederlands. Altaarnatief was een bijzondere gebeurtenis als de symbolische vervanging van de religieus geïnspireerde en geijkte taal door een rijk geschakeerde profane vrije beeldtaal.

Dat er in de expositie tegen het heilige huisje zelf werd geschopt, is voor Horster begrippen welhaast revolutionair: in de openbaarheid van ons dorp wordt zelden of nooit uiting gegeven aan kritiek op de katholieke kerk. Een kerk die overigens eeuwenlang de welhaast exclusieve inspirator en opdrachtgever voor plaatselijke kunstenaars was. Hoezeer de bereidheid van de Deken om zijn godshuis als kunstpodium ter beschikking te stellen ook valt te prijzen: de kerkelijke  rol als financier van kunst is uitgespeeld sinds het kunstbedrijf zich niet meer in hoofdzaak richt op de explicatie of verheerlijking van de katholieke ideaalbeelden. De geldstroom vanuit de kerk is ondertussen allang opgedroogd.

Uit mijn contacten met kunstenaars uit onze gemeente krijg ik niet de indruk dat zij stelselmatig ruimhartig worden gesponsord of betaald door welgestelden, of dat er sprake is van royale steun vanuit bijvoorbeeld het bankwezen. Wat doet de gemeente materieel eigenlijk voor het artistieke talent in Horst aan de Maas? Aan sympathiebetuigingen geen gebrek, maar over de brug komen? Boter bij de vis doen? Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat we vooralsnog van doen hebben met het stiefkindje Zeen. Te weinig worden de ontplooide activiteiten naar waarde geschat. Nog onvoldoende wordt het cultureel verrijkende karakter van de groep voor de gemeenschap beloond.

Ons gemeentebestuur loopt achter bij het stimuleren van de ontwikkeling van deze zich emanciperende groep kunstenaars. Zeen en zijn kunstenaars worden door de politiek helaas nog te weinig waargenomen. Of is het bewust de andere kant opkijken? Aan één oog blind zijn? Is er bij Zeen dan soms geen sprake van een burgerinitiatief met een breed draagvlak? Normaal gesproken is dat toch goed voor enkele miljoenen. Vooruit: een paar ton dan. Ik wil maar zeggen: Zeen verdient langzamerhand een flinke steun in de rug, zodat de ingeslagen weg niet dood gaat lopen. Dat zou pas zonde zijn.

Jan Duijf Kloosterstraat