Intermezzo – Aldi (3)

Je raakt ergens in verzeild en vervolgens kom je er niet meer van los. Dat is nu bij mij het geval met het Aldi-pand aan de Loevestraat in Horst. ‘Misschien toch eens keer het gemeentearchief induiken en proberen meer te achterhalen over de bouwgeschiedenis’, schreef ik dinsdag (klik hier). Het hele fijne was dat ik dankzij de medewerking van de archiefambtenaren Martien Peters en Gert Pieter van Motman gistermorgen al terecht kon op het gemeentehuis. En daar prachtige blauwdrukken van uit 1923 daterende bouwtekeningen van de zuivelfabriek aantrof.

De voorgevel (de zijde waar zich tot vorige week de ingang van Aldi bevond) en de linker zijgevel hebben de tand des tijds ten minste nog een klein beetje doorstaan.

De achtergevel en de rechterzijgevel (de gevel aan de Loevestraat) zijn onherkenbaar in vergelijking met de bouwtekening. Je moet denk ook van goeden huize komen om nog iets van de oorspronkelijke interieurindeling – van laboratorium tot boterpakkerij, van kolenbergplaats tot melkontvangst en van karn- en centrifugelokaal tot overdekte spoelplaats – te kunnen herkennen.

Architect van de zuivelfabriek was C.G. Engelfriet.

Engelfriet was destijds de huisarchitect van de Algemeene Nederlandsche Zuivelbond FNZ. Hij heeft meerdere zuivelfabrieken op zijn naam staan. De FNZ was in 1900 ontstaan als federatie van regionale bonden van plaatselijke coöperatieve zuivelfabrieken. De federatie opereerde vanuit drie kantoren. Het secretariaat was gevestigd in Den Haag, de technische dienst (waar Engelfriet onder viel) in Utrecht en de Centrale Aankoop in Arnhem. Op YouTube staat een prachtige film uit 1931 over de toenmalige melkbewerking en over het functioneren van de FNZ. De film bevat beelden van een Gelderse zuivelfabriek waarvan de architectuur sterke overeenkomsten vertoont met die van de Horster zuivelfabriek. Bekijk ‘m hier:

Nieuw voor mij en wat ik pas op het gemeentehuis ontdekte, is dat zich op het terrein van de zuivelfabriek ook een directeurswoning heeft bevonden, eveneens ontworpen door Engelfriet. Die woning moet in elk geval tot in de jaren zestig hebben bestaan.

Zoals eerder geschreven (klik hier) vond de officiële opening van de Coöperatieve Stoomzuivelfabriek St. Lambertus plaats op 12 juni 1924. Vier dagen later werd begonnen met de verkoop van zuivelproducten:

Het eerste jaar verliep meteen succesvol, berichtte de Nieuwe Venlosche Courant op 24 februari 1925: ‘De nieuwe melkfabriek blijkt schitterende resultaten op te leveren.’ Dat maakte een winstuitkering van vijf gulden per koe mogelijk voor de bij de coöperatie aangesloten veehouders.

Ten slotte: over het ophalen van de melk bij de veehouders schreef Geschiedenis Melderslo in 2018 in een nieuwsbrief (klik hier):

‘De melk werd iedere dag met paard en wagen bij plaatselijke boeren in melkbussen opgehaald. Vervolgens werden de bussen naar de fabriek in Horst gereden, daar geleegd en het aantal liters genoteerd. Nog dezelfde dag werden de bussen weer bij de boeren ingeleverd, zodat deze de volgende dag weer met verse melk gevuld konden worden. Op iedere melkbus was een uniek nummer aangebracht, zodoende kwamen de lege melkbussen altijd weer op de juiste leveradressen terug.’

Hierna misschien nog een aflevering over de geschiedenis van het Aldi-pand. Zijn er lezers met herinneringen aan de tijd dat de zuivelfabriek erin was gevestigd of de tijd daarna toen respectievelijk de Hocon en garage Janssen er hun intrek in hadden genomen? Mail dan svp naar horstsweethorst@gmail.com