Intermezzo - Acrobaat

Steegje tussen Loevestraat en Action in Horst. Sportief ogende zeventiger in korte broek op de fiets kan de herfsthaan in zichzelf niet bedwingen, weigert af te stappen en probeert de barrière al slalomfietsend te overmeesteren. Tussen de twee hekken gaat zijn parmantig zwieren over in wankelen. Wankelen gaat over in beginnend vallen, terwijl de muur rechts steeds dichterbij komt. Beginnend vallen en naderende muur dwingen tot actie. Met zijn rechterhand zet hij zich ferm af tegen de muur. Beginnend vallen gaat over in wankelen. Wankelen gaat over in parmantig zwieren. Minzaam glimlachend laat hij de twee vrouwen die het tafereeltje hebben gadegeslagen in verbijstering achter.
‘Dát ging evvel ma net good.’
‘Liekt wal en circus!’
‘Circus Renz.’
‘Zeg dát wal.’
‘Vur utzelfde gaeld wao ie dór die roet hingegao.’

Intermezzo – Zondagochtendwandeling

Zondagochtendwandeling, in afwachting van Go Ahead-Ajax. Het Meterikseveld. De zinderende hitte is afgetaaid, met medeneming van de zon. Grauwe luchten, eindeloze akkers, weidse vergezichten, dreigende bosrand op de verre achtergrond. Adembenemend decor. Drie haspels van regeninstallaties doorbreken de leegte. Een man loopt van haspel naar haspel. Hij oogt nietig, nauwelijks meer dan een pluisje tussen hemel en aarde.

Gedachten die afdwalen. Richting de overweldigende landschappen van Caspar David Friedrich. Gedachten die op drift raken. Richting de haspelman, onderweg van de eerste haspel naar de tweede, van de tweede naar de derde, van de derde naar de eerste, onophoudelijk, dag en nacht, dagen, weken lang. De noeste werker, arbeidsmigrant zonder gezicht, opvolger van de buizenlegger.

Gedachten die op hol slaan. Richting de Haspengouw, in België. Fruitstreek toch? De perenvreters van Sint-Truiden. Gedachten die uit de bocht vliegen. Haspelgouw. Hapselgouw. Hapsel. ‘Zeg, neem jij verdorie dat hapsel eens heel gauw van je mond!’ Hapselgauw. ‘Neem dat vies van je mond.’ Gevleugelde uitdrukking van de gevreesde MH. Wie herinnert het zich nog? Nul hits op Google.

Doorlopen nu, Go Ahead-Ajax wacht.

Intermezzo – Maaibeheer

In een hete tent op het Zomerparkfeest in Venlo werd vorige week Caspar Janssen geïnterviewd. Caspar Janssen, geboren in 1962, is een schrijver en journalist die op latere leeftijd de natuur ontdekte. Sinds 2012 publiceerde hij zes boeken over natuur, landschap en dieren. Caspar loopt, het verslag van een voettocht door Nederland waarin hij probeert te verklaren waarom het landschap zo is veranderd, is misschien zijn meest bekende boek.

In het vraaggesprek in Venlo ging het vooral over zijn nieuwste boek, Aard van het beestje, waarin hij honderd dieren portretteert. Hij las een fragment voor van zijn portret van de atalanta, ook wel admiraalvlinder genoemd, die hij in de omgeving van het Floriadeterrein in Venlo had gespot. Daarmee illustreerde Janssen zijn – niet letterlijk zo uitgesproken – stelling dat zelfs op de grootste mestvaalt een bloempje kan bloeien. Met Limburg leek hij sowieso een haat-liefdeverhouding te hebben: van de ene kant mooi (vooral de overgangsgebieden tussen natuur en cultuur), van de andere kant minder mooi.

Of er nog reacties waren uit het publiek. Een wat oudere mevrouw stak haar hand op. Ze vertelde dat ze sinds 1979 in Grubbenvorst woont en dat het daar vroeger qua bermvegetatie aanzienlijk schraler oogde dan nu. Janssen beaamde dat het maaibeheer er in de loop van de tijd op veel plaatsen op vooruit is gegaan. Ik hoorde hem er nog meer over zeggen, maar luisteren lukte me niet langer. Omdat ik was blijven hangen bij die opmerking van de mevrouw uit Grubbenvorst en een eigen ervaring in het verlengde daarvan.

Mijn gedachten gingen terug naar vrijdag 1 augustus, 13.41 uur, toen ik een foto maakte terwijl ik over het fietspad langs de A73 in Horst fietste. Ik fiets daar wel vaker, maar blijkbaar zonder goed te kijken of zonder mijn blik in de juiste richting te wenden. Ditmaal was het anders. Ineens zag ik wat voor fantastisch minilandschap hier recentelijk is ontstaan. Dankzij extensief maaibeheer. Een doodse, gemillimeterde grasvlakte bleek te zijn omgetoverd in een savanneachtige biotoop, begroeid met grassen en kruiden, een eldorado voor insecten. Een foto meer dan waard.

 Als het je lukt de bebouwde omgeving weg te denken en als je je doof probeert te houden voor het lawaai van de autosnelweg, waan je je hier in de binnenlanden van Afrika. Visioenen van olifanten, giraffen, zebra’s, antilopen, leeuwen en neushoorns verschijnen op mijn netvlies. In de gloria met extensief maaibeheer.

(Dit stukje verscheen eerder deze week ook in Via Horst-Venray)

Intermezzo – De terugkeer van Leon Litjens

Don Leon ist wieder da! Nou ja, mits de leden van CDA-afdeling Horst aan de Maas op 28 augustus instemmen met zijn lijsttrekkerschap bij de gemeenteraadsverkiezingen volgend jaar. Maar dat zit wel snor.

Horst-sweet-Horst verheugt zich op de terugkeer van de man die tussen 2007 en 2013 wethouder was in Horst aan de Maas. Zelden verlegen zitten om een mening, nooit een onorthodoxe oplossing schuwen, altijd eenvoudig uit de tent te lokken, nooit te beroerd om gepassioneerd tegengas te geven: een ideale voedingsbodem voor talloze Horst-sweet-Horst-stukjes over de soms ondoorgrondelijke wegen van Leon Litjens. Hopelijk kunnen we de draad vanaf volgend jaar weer oppakken. Maar waarom eigenlijk wachten tot die tijd?

Het CDA noemt hem nu ‘een bewezen daadkrachtige leider in het openbaar bestuur’. Mijn beeld is eerder dat van een uiterst ambitieuze wethouder. Om Horst aan de Maas ‘op de kaart te zetten’ was hij tot alles bereid, zeker als hij daarmee het (agrarisch) ondernemersbelang kon dienen. Zo wist hij het omstreden Nieuw Gemengd Bedrijf, de grootste megastal van Nederland, er ongegeneerd doorheen te jassen. (Inmiddels is besloten tot sloop van de varkensstallen.) Nog zo’n hot item tijdens zijn wethouderschap was de Floriade. Het miljoenenverlies praatte hij steevast goed door te wijzen op ‘de spin-off-effecten’. (Heten die effecten niet vooral Greenport, verdozing en arbeidsmigranten?) Wat nu het Rode Kruisplein is, moest het Quartier Latin van Horst worden, vol kunstwinkels, galerieën en ateliers. (Kijk wat ervan is geworden.)

Na zijn vertrek als wethouder bleef Don Leon onnadrukkelijk nadrukkelijk aanwezig in Horst aan de Maas, op de achtergrond meedenkend, adviserend, sturend. Zo dook zijn naam onlangs op in het hoofdpijndossier Kleefsedijk.

‘Het gaat er om wat de klant vind [sic] en niet de bestuurlijke waarheid’, zei hij ooit in een Twitterfittie met Hans Gilissen, toen burgemeester van Venray. Benieuwd of hij nog steeds achter die in mijn ogen laakbare opvatting voor een overheidsbestuurder staat.

Is het dan louter kommer en kwel? Nee. Mede dankzij Leon Litjens staan er weer moelbaere in de Moelbaerenbos. En nooit zal ik vergeten hoe hij in 2008 terugkwam op zijn mening dat gebouw Mooren in Horst tegen de vlakte moest. De argumenten van tegenstanders van sloop hadden hem overtuigd. Respect! De politiek is gebaat bij politici die erkennen op een dwaalspoor te zitten. In dat kader blijft het wel jammer dat hij niet wilde deelnemen aan een paneldiscussie over de Limburgse bestuurscultuur, drie jaar geleden in OJC Niks…

Trapveldjesvoetballers (14)

Ontvallen aan het legioen der trapveldjesvoetballers: Suleiman al-Obeid, Gaza-Stad, overleden 6 augustus 2025, 41 jaar

Vorige week woensdag, 6 augustus, stond Suleiman al-Obeid samen met vele anderen ten zuiden van Gaza-Stad te wachten bij een voedseldistributiepunt toen Israëlische troepen het vuur openden op de menigte wachtenden. De 41-jarige al-Obeid overleefde de beschieting niet.

Suleiman al-Obeid was een van de bekendste Palestijnse voetballers. Het grootste deel van zijn carrière kwam hij uit voor Khadamat al-Shati, maar hij speelde ook voor Gaza Sport en op de bezette Westelijke Jordaanoever voor Markaz Shabab al-Am’ari. In 2017 was hij topscoorder in de hoogste Palestijnse divisie; in totaal staan meer dan honderd competitiedoelpunten op zijn naam. Tussen 2007 en 2013 speelde hij negentien interlands voor Palestina. Daarin scoorde hij tweemaal. De populaire buitenspeler stond bekend als ‘De Palestijnse Pele’.

Toen Israël Hamas op 7 oktober 2023 de oorlog verklaarde, was al-Obeid nog steeds actief voor Kadamat al-Shati. Ook daarna bleef hij elke dag in training, aldus zijn echtgenote Doaa. ‘Ondanks raketten, beschietingen en massamoorden bleef hij spelen met kennissen en vrienden.’ Een van de weinige tastbare herinneringen aan haar overleden echtgenoot die Doaa bezit, is een blauwwit nummer 10-shirt dat al-Obeid droeg voor zijn club Khadamat al-Shati. Andere memorabilia gingen allemaal verloren bij een Israëlisch bombardement op hun woning in Gaza-Stad eerder dit jaar. Sindsdien leefde het gezin in een tent te midden van de puinhopen in de grootste stad van de Gazastrook.

Overal ter wereld zijn trapveldjes. Nergens ter wereld komen zoveel trapveldjesvoetballers om het leven als in Gaza en op de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever. Ter nagedachtenis aan hen deze serie. Die opent telkens met een foto van een trapveldje in Horst aan de Maas, waar trapveldjesvoetballers gelukkig weinig te vrezen hebben. Ditmaal een foto van het trapveldje aan de Julianastraat in Horst. Klik hier en hier voor de voornaamste bronnen voor dit stukje.

Intermezzo – Griendtsveen, een stervend dorp? (6)

Verder met de serie over de bijzondere scriptie uit 1949 van Jet Jansen over Griendtsveen. Vandaag de zesde aflevering over voorzieningen en de politieke gezindheid in het dorp. Klik hier, hier, hier, hier en hier voor de eerdere afleveringen.

Griendtsveen had in 1949 een openbare jongensschool, een door zusters gerunde meisjesschool en een eveneens door zusters geleide bewaarschool. De jongensschool telde 52 leerlingen, de meisjesschool 47 en de bewaarschool (een voorloper van de kleuterschool) 24. Het leerlingenaantal vertoonde een licht dalende tendens. Een huisarts was er niet, wel kwam wekelijks een arts uit het Brabantse langs voor een spreekuur. Jonge moeders waren aangewezen op het consultatiebureau in Horst.

Griendtsveen had een zaal die eigendom was van de Maatschappij. Daaraan waren nadelen verbonden. Jet:

‘Wil men over deze zaal beschikken dan moet vooraf verlof gevraagd worden, elke keer opnieuw, aan de directeur van de Maatschappij. Wordt er in Griendtsveen eens iets op touw gezet en de gangmaker vraagt toestemming om voor de bijeenkomst de zaal te mogen gebruiken, dan wordt deze meestal wel gegeven en lijkt alles heel goed te gaan. Als echter na een poosje door een of ander verschil van mening het verlof wordt ingetrokken of men begint het gebedel om de zaal zo vernederend te vinden, dan zit men weer met het probleem ruimte.’

Bijna alle volwassenen waren lid van de KVP (een voorloper van het CDA), al duurde het even voordat ze hiervoor uitkwamen. Jet:

‘Het was opmerkelijk dat, als men in de gezinnen vroeg of de man of vrouw lid was van een politieke vereniging de mensen je eerst verbaasd aankeken wat je wel van ze dacht en dan heftig ontkenden, maar op de vraag of ze soms lid waren van de KVP wisten ze meestal wel te vertellen dat ze daar wel een kaart van hadden waar elk jaar op betaald moest worden en met die richting waren ze het ook wel eens. Naderhand bleek dat men een politieke partij vereenzelvigde met iets dat met de communisten in verband stond en met dat slechte gedoe wilde men niets te doen hebben.’

Het hoeft dan ook niet te verbazen dat bij de Tweede Kamerverkiezingen in 1946 153 van de 164 in Griendtsveen uitgebrachte stemmen naar de KVP gingen.

Intermezzo – Ongezien

Wat ook altijd weer verbaast, is dat je in een omgeving die je van onder tot boven en van links tot rechts denkt te kennen, toch telkens nog ontdekkingen kunt doen. Jarenlang ben je een plek gepasseerd en dan dringt ineens het besef door dat je al die tijd wel hebt gekeken, maar nooit hebt gezien. Een bijzondere boom, een opvallende brievenbus, een verroeste fiets, een interessant pand, een afgedankte plastic kindertractor die automobilisten moet aanzetten tot snelheidsmatiging: zó vaak ben je eraan voorbijgegaan en toch heb je ze nooit echt opgemerkt.

Dat ook mijn waarnemingsvermogen geregeld hapert, werd me vorige week weer eens duidelijk. Ter zelfverdediging zou ik kunnen aanvoeren dat ik geen héél frequent gebruiker ben van de Industrieweg in Sevenum. Maar dan nog is het onvergeeflijk dat ik als verklaard liefhebber van typografie en wederopbouwarchitectuur twee opmerkelijke uitingen hiervan aan de Industrieweg tot vorige week altijd over het hoofd heb gezien.

‘Landbouwbelang’ staat in strenge zwarte schreefloze koeienletters geschilderd op de zijgevel van een weinig elegante grijsgrauwe loods, onontkoombaar voor wie de loods vanuit oostelijke richting passeert. Nooit gezien.

Landbouwbelang: een representant van het rijke coöperatieve agrarisch verleden, in 2000 gefuseerd met CHV en in 2011 met Agrifirm, wat sindsdien de naam is van het bedrijf. Gebleven zijn die letters, als herinnering aan wat ooit was. Wereldschokkend? Nee. Wel een snoepje voor het oog.

Een ware lust voor het oog is de aanblik van een voornamelijk uit glas bestaande gevel van wat vermoedelijk een werkplaats was, helemaal aan het uiteinde van een braakliggend terrein aan de Industrieweg. Ook nooit gezien. Een glaspaleis met een geschatte breedte van meer dan honderd meter. Het dak lijkt gestript, maar goed zicht erop krijgen is lastig: hekwerk en prikkeldraad verhinderen een inspectie van nabij. Blokje om fietsen dan maar, naar de Spoorweg. Daar valt het pand wel van nabij te aanschouwen.

Een lange blinde gevel evenwijdig aan de straatkant en twee smalle zijgevels (de ene grotendeels glas, de andere blind) dwars op de straat. Het puntdak verkeert inderdaad in verregaande staat van ontbinding.

Overal hangen linten met het opschrift ‘Verboden toegang asbest’. Volledige sloop lijkt een kwestie van tijd. Waarom heb ik verdomme niet eerder goed uit mijn doppen gekeken, zodat deze verborgen schat op z’n minst goed gedocumenteerd had kunnen worden?

(Dit stukje verscheen eerder deze week ook in Via Horst-Venray)

Intermezzo – Stop de uithongering van Gaza (2)

Op 27 september 1975 liet het regime van de Spaanse dictator Franco vijf leden van de Baskische afscheidingsbeweging ETA executeren. Enkele dagen later vond hiertegen in Utrecht een massale demonstratie plaats. Een van de sprekers was toenmalig minister-president Joop den Uyl. Citerend uit het zesde couplet van het Wilhelmus zei hij: ‘Wij staan hier om te strijden tegen de tirannie die ons hart doorwondt.’ En verder: ‘Als naast de deur het vuurpeloton aantreedt, dan moeten die schoten ons uit de slaap houden. Wij zijn één. Hun strijd is onze strijd. Internationale solidariteit!’

Zoiets zal je werkelijk nooit horen van onze huidige minister-president Dick Schoof als het om Palestina gaat. En ook niet van andere kabinetsleden. Als zij het niet doen, moeten wij het maar doen. Woensdag om 19.00 uur voor het gemeentehuis in Horst met een lawaaiprotest en daarna met een lawaai-optocht door het centrum.

Of Hun strijd – onze strijd – internationale solidariteit, nog altijd een ijzersterke leus, dan ook zal worden gescandeerd? Vermoedelijk niet, helaas een beetje uit de mode geraakt. Maar maakt niet uit, genoeg andere leuzen.   

 Tot woensdag!

Intermezzo – Ansichtkaarten uit de fotocollectie van de Historische Kring Horst (2)

De Historische Kring Horst, die onderdeel is van Museum De Kantfabriek, beheert een grote collectie foto’s. Met dank aan de Historische Kring Horst voor de medewerking schenkt Horst-sweet-Horst de komende tijd regelmatig aandacht aan handbeschreven ansichtkaarten uit deze collectie. Overigens is een deel van die collectie sinds kort te zien op Limburgs Erfgoednet (klik hier).

B.W. Hier luier ik verschrikkelijk en drink veel bier
dat kun je begrijpen. Van de week hoor je niets
meer van me, daar ik veel te lui ben. Ik wel
van jouw hoor! Zondag a.s. ga ik op reis. Van uit
elke plaats krijg je een kaart, lief hè. Mies gaat Zondag
naar Tine. Ga jij dus maar niet. Heb jij je Zondag
vermaakt met al die dames. Ja zeker. Dag onbe-
storven weduwnaar. Je vr. Sophie

Zij, alleen, aan het luieren en aan de zuip. Hij, alleen, omringd door dames. Het ideale recept voor onafwendbaar onheil. Zou je denken. Maar Sophie deelt slechts plaagstootjes uit. Hij kan het hebben. Het zit wel goed tussen die twee, oneindig vertrouwen in elkaar, niks dat die band kan verbreken, onvoorwaardelijke liefde. Voor zo lang het duurt.

Onbestorven weduwnaar. Kom daar tegenwoordig nog maar eens om. Grass widower in het Engels, Strohwitwer in het Duits.

Die eindeloze Kasteellaan, in een grote variëteit aan stemmige grijstinten, die twee heren, aan het begin van hun zondagmiddagwandeling, die reuzen van bomen.

Heimwee naar een tijd die je nooit hebt gekend.

Intermezzo – Stop de uithongering van Gaza (1)

Zoals Jan Blokker zich ooit afvroeg of hij nog wel links genoeg was, zo vraag ik me regelmatig af of ik wel genoeg demonstreer. Omringd door andere mensen zingen, schreeuwen, klappen, scanderen, dansen, met een pollepel op een pan slaan: allemaal niks voor mij. Te verlegen, te terughoudend, te gereserveerd, te timide.

Toch liep ik begin deze eeuw in Amsterdam twee keer mee in een demonstratie tegen de Amerikaanse inval in Irak. Ik overleefde het. Toch demonstreerde ik enkele jaren later, ook in Amsterdam, tegen het kabinet Balkenende. Ik overleefde het. Toch demonstreerde ik voor de Palestijnen, op 29 oktober 2023 in Venlo, op 18 mei van dit jaar in Den Haag, op 15 juni weer in Den Haag, vorige week donderdag in Eindhoven. Ik overleefde het.

Ik zing, schreeuw, scandeer en dans nog steeds niet. Ik klap soms wel. En vorige week sloeg ik voor het eerst met een pollepel op een pan – volkomen uit de maat, maar wtf.

Ik vraag me nog steeds af of ik genoeg demonstreer. Wat ik inmiddels wel weet is dat het geen zak uitmaakt of ik me nu wel of niet manifesteer tijdens een demonstratie. Als ik er maar ben. Omdat het iets betekent. Hoe meer mensen er zijn, hoe meer het betekent. Ik ben er woensdag. Jij hopelijk ook.