woensdag 19 januari 2022

Ingezonden – The Voice of Hôrs

Nienke Wijnhoven (23) uit Horst, oud-deelneemster aan The Voice of Holland, sprak maandag in het tv-programma Beau over haar nare ervaringen bij The Voice of Holland zoals machtsmisbruik, seksueel overschrijdend gedrag en vijandigheid naar vrouwen in het algemeen. Morgenavond zendt het programma BOOS het onderzoek uit dat de hele kwestie aan het licht bracht. Lotte Spreeuwenberg is ook boos en stuurde een ingezonden bijdrage aan Horst-sweet-Horst. (Voor de goede orde: de bij dit stuk getoonde afbeeldingen van reacties op sociale media zijn slechts een kleine selectie.)


The Voice of Hôrs

Maandagmiddag belde Nienke me op: ‘Vanavond zit ik bij Beau om mijn verhaal te doen.’ Dat verhaal had ik, net als bijna iedereen in haar omgeving, nog nooit gehoord. Wetende dat inmiddels meerdere slachtoffers zich hadden uitgesproken was Nienke bereid zich kwetsbaar op te stellen op nationale televisie. Dat durfde ze ondanks de inmiddels internationale aandacht voor het schandaal rondom een programma van oppermachtig mediatycoon John de Mol. Ik hield mijn hart vast.

Als wetenschappelijk onderzoeker in de feministische filosofie weet ik maar al te goed dat er slecht naar vrouwen wordt geluisterd. Dat slachtoffers zelden serieus worden genomen. Dat verhalen die wel naar buiten komen meestal gebruikt worden als clickbait en sensatie. Dat vaak op het slachtoffer wordt gefocust en specifiek op een manier waardoor diegene zich schuldig voelt of schaamt. Of als er tóch op de dader wordt gefocust, het gebeurde wordt verklaard als een individuele uitschieter. Een psychologisch probleem van één individu: ‘Jeroen Rietbergen was ziek, hij had in 2016 al therapie gehad.’ Maar algemene vijandigheid tegen vrouwen (of andere kwetsbare personen) is geen sensatieverhaal. Het is de normaalste zaak van de wereld. Het gebeurt elke dag. Het gebeurt bij elke vrouw. We zijn er gewend aan geraakt. Dat weet ik niet alleen als wetenschapper en docent. Dat weet ik net als iedere vrouw (en queer persoon) in Horst aan de Maas.

Overigens weet Nienke dat allemaal ook. In haar stem aan de telefoon hoorde ik die middag kwetsbaarheid, maar ook een enorme strijdbaarheid. Ze wist precies wat ze deed.

De uitzending bij Beau verraste mij positief. Er werd naar de slachtoffers geluisterd. De ingewikkelde kanten van het probleem kwamen boven, zoals machtsverhoudingen en gaten in het rechtssysteem. Er was ruimte voor kwetsbaarheid en tranen, zonder schuld of schaamte aan de slachtoffers toe te wijzen. De tranen werden daardoor enorm krachtig. De #MeToo periode had toch duidelijk positieve sporen nagelaten, dacht ik.

Tot ik berichten van lokale nieuwsmedia voorbij zag komen. ‘The Voice of Hôrs’, dacht ik hoofdschuddend. De nieuwsberichten focussen op sensatie, op het ‘betasten’ van Nienke en op de specifieke persoon die betast. Niet op het machtsmisbruik, het patroon, het zwijgen van iedereen rondom het programma, een verklaring waarom slachtoffers vaak zo lang zwijgen, de algemene vijandigheid naar (jonge) vrouwen – ik kan nog even doorgaan.

Nienke verwoordde dat grotere onderliggende probleem perfect bij Beau. Maar de belangrijkste boodschap die Hallo Horst aan de Maas eruit haalt en op Facebook zet: ‘Nienke Wijnhoven: “Jeroen Rietbergen heeft aan mij gevoeld”’ Nieuws uit Horst aan de Maas gaat voor ‘Wijnhoven: “betast” door Jeroen Rietbergen’. Natuurlijk is deze specifieke betasting een symptoom van het probleem, maar door enkel op de symptomen te focussen lossen we niets op. (Omroep Horst aan de Maas deed het overigens al íets beter door in ieder geval één onderliggend groter probleem, machtsmisbruik, te benoemen.) Zoals ik al zei: algemene vrouwonvriendelijkheid is gewoon geen nieuws.

Ondertussen weet Nienke beter. Ze wéét dat dit niet alleen haar overkomt. Ze wéét dat dit niet alleen bij The Voice gebeurt. Afgelopen zomer zat ik met haar en Lisa Hewett (een jonge vrouw uit Sevenum die zich inzet voor de LHBTQ+ gemeenschap en nu gemeenteraadskandidaat is voor Perspectief Horst aan de Maas) bij de redactie van Hallo Horst aan de Maas. De redactie wilde een stuk schrijven naar aanleiding van berichten die Nienke op sociale media had geplaatst: ze was op de fiets in Horst lastiggevallen en wilde namens al die vrouwen die dat overkomt (of vroeger overkwam) haar platform gebruiken om dit enorme probleem bespreekbaar te maken.

Het was goed dat Hallo hier aandacht aan wilde besteden en dat vind ik nog steeds. Een stap in de goede richting. Toch kregen we niet het gevoel dat de betreffende redacteur ons probleem echt begreep. De specifieke redacteur ga ik hier niet noemen, want nogmaals: het gaat niet om een individu maar om een patroon. Dit is slechts een voorbeeld: de redacteur droeg een T-shirt met daarop een gefotoshopte vrouw in een bikini die in totaal kleiner was dan een half servetje. Er is niets mis met naakt of sexy bikini’s, maar ook hier gaat het om de context. Deze redacteur stapte die ochtend uit bed, wetende dat hij later die dag drie jonge vrouwen zou interviewen over intimidatie en overschrijdend gedrag en vond het een goed idee om een shirt aan te trekken met daarop een neppe naakte vrouw. Na het interview liepen Lisa, Nienke en ik hoofdschuddend naar buiten, vurig hopend dat onze boodschap alsnog enigszins was aangekomen.

Op dat artikel kreeg ik – geheel volgens verwachting – een paar nare reacties, maar mijn huid voelt ondertussen kilometers dik. Ook nu zijn de reacties aan het adres van Nienke onder de nieuwsberichten van Hallo of Nieuws uit Horst aan de Maas niet mals (zacht uitgedrukt). Ook háár huid is ondertussen dik heeft ze me verzekerd.

Wat maakt mij nu boos? Onze lokale media focussen op sensatie en ‘vergeten’ onderliggende problemen te vermelden. Daarmee dragen ze juist bij aan het probleem van vijandigheid naar vrouwen. Want natuurlijk lokt een sensatiebericht reacties uit aan het adres van Nienke.

Vervolgens beschermen dezelfde media Nienke niet tegen afschuwelijke reacties. Naar meerdere redacties stuurde ik het volgende bericht: 

Hi redactie, Gaan jullie Nienke nog beschermen tegen schandalige opmerkingen onder jullie nieuwsbericht, of gebruiken jullie haar verhaal vooral als clickbait? De media hebben óók een verantwoordelijkheid naar (jonge) vrouwen en/of slachtoffers.
Eén redactie trok vervolgens de ‘vrijheid van meningsuiting’-kaart en daarna: ‘Dat er zo'n reacties komen, kunnen wij niet tegenhouden. Dat gebeurt overal op social media.’ Van anderen (nog) geen respons.

Is dit hoe je een inwoner uit je gemeenschap steunt? Is dit hoe je omgaat met een slachtoffer dat haar nek durft uit te steken opdat we aandacht besteden aan problematische structuren en patronen? Wil je als lokaal nieuwsmedium een sensatie- en daarmee een onderdrukkend medium zijn? Of wil je ook je verantwoordelijkheid nemen met eerlijke journalistiek, waarbij je aandacht hebt voor het grotere geheel?

Seksueel grensoverschrijdend gedrag is een symptoom van vijandigheid naar vrouwen, net zoals vrouwen gebruiken in de media een symptoom is van vijandigheid naar vrouwen. Misogynie (de vijandigheid naar vrouwen) uit zich in ongewenst betasten én eenzijdige nieuwsberichten én die kneep in je kont met carnaval én in niet zo grappige grapjes aan de Horster toog – en nog veel meer.

Op L1 en landelijke media zijn de reacties niet minder vreselijk. Ook aan het persoonlijke adres van Nienke komen afschuwelijke commentaren. Niet optreden tegen vijandigheid en verbaal geweld draagt alleen maar bij aan het zwijgen van slachtoffers, of dat ze zich schuldig voelen of schamen. Als niemand daarin zijn of haar verantwoordelijkheid neemt, houden we het probleem in stand.

Hier ligt ook een verantwoordelijkheid voor de lokale politiek. Samen met Nienke en twee andere vrouwen zat ik afgelopen zomer aan tafel bij een wethouder om intimidatie, vijandigheid en tolerantie in Horst aan de Maas te bespreken. Nienke en ik vragen ons af of er met dat gesprek iets is gebeurd. Of er stappen zijn gezet om de vrouwonvriendelijke en intolerante cultuur in onze gemeenschap te verbeteren.

Laat ik positief eindigen. Er is ruimte voor verbetering en die verbetering is simpel. 

  1. Lokale media: neem Nienke (en andere kwetsbare personen) in bescherming door verantwoorde berichten te schrijven en vijandige commentaren te verwijderen. Vrijheid van meningsuiting betekent geen vrijheid van verantwoordelijkheid. Er is een verschil tussen kritiek en vijandigheid/verbaal geweld. 
  2. Lokale gemeenschap: kijk niet alleen naar wat daarbuiten gebeurt, maar steek ook de hand in eigen boezem. Heb je wel eens in iemands kont geknepen toen je dronken was met carnaval? Maak je soms een opmerking waarvan je later denkt: ‘Niet zo handig’? Nee, dit maakt je inderdaad niet meteen een ‘Jeroen Rietbergen’. Maar dit is óók een symptoom van vijandigheid naar vrouwen (en andere kwetsbare personen). Neem je verantwoordelijkheid en doe het de volgende keer beter. 

Dit verhaal is zoveel groter dan The Voice. Nienke begrijpt dat. Laten we die negatieve ‘Voice of Hôrs’ ombuigen naar een positieve stem. Vijandigheid naar vrouwen gaat vaak gepaard met stilte of het monddood maken van vrouwen en slachtoffers. Nienke durfde die stilte te doorbreken, terwijl ze heel goed wist wat haar te wachten stond. Laten we Nienke als voorbeeld nemen van wat de Voice of Hôrs zou kunnen zijn. 

Nienke, dankjewel namens alle vrouwen en andere kwetsbare personen in Horst aan de Maas voor het gebruiken van jouw stem. Jij spreekt voor ons allemaal. 

Lotte Spreeuwenberg

8 opmerkingen:

  1. Bedankt namens alle vrouwen en andere kwetsbare personen in Horst aan de Maas? Ik wil niets zeggen, maar niet alle vrouwen ambiëren een rol als feminist, dit wil zeker niet zeggen dat je deze vrouwen kunt wegzetten als kwetsbaar, pion of iets dergelijks. integendeel. Niet alles als sensatie betichten, zou ook kunnen helpen. Verder zie ik wel dat dit bericht uit goede intenties is geschreven, keep up the good work. Dapper, het is een aardig wespennest namelijk.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Geen enkele vrouw wil seksueel lastig worden gevallen of online vijandige seksistische reacties krijgen. Daar hoef je geen feminist voor te zijn. Zolang er mensen rondlopen die zich in het echte leven of online zo gedragen, zijn inderdaad alle vrouwen kwetsbaar.

      Verwijderen
    2. Klopt. Echter niet alle vrouwen die niet zo bejegend worden zijn feministisch. Dit is een statement voor alle vrouwen, waarin geen enkele vrouw zo behandeld wil worden. Toch kun je niet in absolute redenen veronderstellen, dat dit alle vrouwen kwetsbaar maakt.

      Verwijderen
  2. Ik als man voel plaatsvervangend schaamte. Het volgende wat ik voel is onbegrip. Nee niet richting slachtoffers maar richting de schrijvers van de opmerkingen die ik heb gelezen. We leven blijkbaar in een tijd dat we denken maar alles te kunnen uiten. Oké, het belangrijke woord is vrijheid van meningsuiting. Maar met die vrijheid wordt op een vreemde manier omgegaan. We zagen iemand bij de enkels af en gebruiken woorden die je thuis niet in de mond durft te nemen. Als je details niet kent, geef dan ook geen waarde oordeel over wat Nienke en andere slachtoffers is overkomen. Was je erbij? Ben je gebeld door de verdachte met hun verhaal? Tja, en dan zwijgt Nienke ook nog eens jaren. Dit is toch onmogelijk wat een aanstel. Nienke en andere slachtoffers doen het goed om nu naar buiten te komen met hun verhaal. Ze voelen zich gesteund. Mijn steun hebben ze. Ik snap dat dit jaren heeft geduurd. Ja, als man kan ik mij inleven in de situatie van Nienke. Ja, ik weet van de hoed en de rand en begrijp dat je jaren zwijgt. Ik heb 25 jaar gezwegen na mijn misbruik dus Nienke doet het goed.
    Geef gerust je mening. Dat is echt helemaal goed. Maar heb geen oordeel over feiten die je niet kent.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Hoi
    Ik noem haar ontzettend dapper om de stap te DURVEN nemen! Het is van alle tijden. Iedere vrouw mag zich kleden hoe zij wil en dansen of what ever. Het is HAAR recht en niemand anders. Bij mij heeft het jaren geduurd om het aan het licht te brengen. Met alle gevolgen vandien. DIT NOEM IK EEN KRACHT! Top Nienke. Dat het maar eens onder de aandacht wordt gebracht. De vrijbrief dat alles zo maar gedoogd wordt. Dit heeft met respect te maken. Mannen jullie worden geboren uit een vrouwenlijf. Je moeder, je hebt een zus of vriendin vindt jij het dan ook oke dat iedereen zo maar een mening heeft of haar betast?

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Dit is lef hebben om het naar buiten te brengen. Er speelt zoveel meer dan de aantijgingen richting een aantal personen. Mentaal lijkt me dit best pittig. Zelf - gelukkig - geen ervaring mee. Ik ben benieuwd hoe de Horster media dit op gaat pakken. En met name de diverse uitlatingen die recht tegenover de persoon niet geuit zullen worden maar wel achter een schermpje lekker thuis op de bank. Vrijheid van meningsuiting met respect voor een ander. En met name dat laatste mis ik steeds vaker.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Lotte S. eindigt haar klacht enigszins positief, ik denk dat ze haar lezers niet cynisch wil maken, en dat pleit voor haar.
    Echter ze stelde eerder de vraag aan haar krant: gebruik je haar verhaal... of voor de clickbaits?

    mijn antwoord: een commersjeele krant kan niet schrijven zonder de clickbaits. Lotte S. haar positieve einde ook niet.

    Het is daarom dat een paar maanden geleden Bregje Hofstede haar essay over haar gevecht met Herman Brusselmans plaatste in de Correspondent. De reactielijn daarop was veel en veel langer dan deze hier, en was inhoudelijk van hoog niveau, en voorkwam alle problemen die Lotte S. hier heel goed in kaart brengt.

    BeantwoordenVerwijderen