Onlangs iemand gesproken die in de zevende hemel verkeerde nadat hij ergens in
de gemeente Venray een wielewaal had gespot. Bij het horen van het woord
wielewaal denken sommigen aan André van Duin (‘Duudeljoo klinkt zijn lied’),
anderen aan een kinderkoor, weer anderen aan een boek van Hans Dorrestijn. Zelf
kan ik het niet horen zonder het onmiddellijk naar het Horster dialect te
vertalen: wiewouw. Als vanzelfsprekend is de prachtige dialectbeschimping
‘schaele wiewouw’ dan ook niet meer heel ver weg. ‘Heej, schaele wiewouw, kiek
is oet ów döp!’ Als ik assertief genoeg zou zijn, zou het me zomaar kunnen ontglippen
als ik weer eens bijna van de sokken ben gereden door een onoplettende
automobilist.
Lange tijd heb ik in de veronderstelling verkeerd dat ‘schaele wiewouw’ een
exclusief Horster scheldwoord was. Inmiddels weet ik beter: in tal van plaatsen
in Zuid-Nederland en Vlaanderen wordt schele wiewouw gebezigd. Toch een deukje
in mijn licht chauvinistische inborst, het valt moeilijk te ontkennen.
Waar zou schele wiewouw eigenlijk vandaan komen? De wielewaal staat eerder
bekend om z’n opvallende geelzwarte kleur en welluidende zang dan om z’n
slechte of afwijkende gezichtsvermogen. Is schele wiewouw dan een nonsenswoord?
Of een komische woordspeling op z’n jodelfluit, zoals iemand op internet oppert?
Beslist niet uitgesloten. Evengoed zou je voor een verklaring ook een heel
andere richting op kunnen gaan. En wel richting Venray. In het Venrays
woordenboek staat ‘wiewòw’ namelijk vermeld als een synoniem van scheluw of
scheef:
‘De stoel en ’t kroewagerad zien allebej wiewòw.’ Kijk je in datzelfde
woordenboek bij ‘schael’ dan zie je dat dat eveneens een synoniem van ‘scheef’ kan
zijn:
‘’n Schael stuk lând löpt schoeks toe.’
Correct me if I’m wrong, maar in het Venrays is schael dus (min of meer)
wiewòw. Dat roept een aantal vragen op. Allereerst of het Venrays ook het
begrip ‘schaele wiewouw’ kent. En zo ja wat daar dan onder wordt verstaan. Net
als bij ons in Horst iemand die niet goed uit z’n doppen kijkt? Of iets/iemand
die/dat de overtreffende trap van scheef is? En hoe zit het nu eigenlijk
precies met ons Horster ‘schaele wiewouw’? Heeft dat überhaupt wel iets van
doen heeft met die geelzwarte vogel? Het zal toch niet zo zijn dat wij, onze
chauvinistische inborsten ten spijt, een Venrays begrip hebben geïmporteerd?
(Dit stukje verscheen afgelopen woensdag ook in Via Horst-Venray)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten