‘Houd het volk dom en geef het brood en spelen.’ Al sinds de
Romeinen handelen machthebbers naar dit adagium. Met de nadruk op handelen: de machthebbers die er
openlijk voor uitkomen dat ze het volk het liefst dom houden, zijn niet
bijzonder talrijk. Des te verheugender als je er een weet te vinden. Helemaal
om je vingers bij af te likken als die man dan ook nog eens uit Horst komt. Wat
de vreugde dan weer een beetje tempert is dat ‘machthebber’ net niet het juiste
woord is voor de persoon in kwestie. ‘Would-be machthebber’ is een treffender
benaming. Het betreft namelijk een gemeenteraadslid.
Gemeenteraadsleden worden geacht machthebbers te
controleren, maar zouden het liefst zelf aan de knoppen draaien. Dat is nu zo
en dat was een eeuw geleden niet anders. Dus toen het in de
gemeenteraadsvergadering van 26 februari 1915 ging over de vraag of in Horst
een MULO of ULO, een school voor (meer) uitgebreid lager onderwijs, moest
komen, liet het ene na het andere raadslid (fracties bestonden nog niet) weten
wat er zeker wel en wat er per se niet diende te gebeuren.
Het voert te ver hier de even interessante als vermakelijke
discussie gedetailleerd samen te vatten, maar neem van mij aan dat zowel uitgesproken
voor- als tegenstanders van een (M)ULO het woord namen. Ook burgemeester en
wethouders roerden zich. Zo betoonde burgemeester Esser zich verklaard
tegenstander: onderwijs in vreemde talen en ‘bijvakken’ zouden ertoe leiden dat
lezen, schrijven en rekenen in het gedrang raakten en daar waren de Horster
landbouwers- en arbeiderskinderen niet bij gebaat. Wethouder Drabbels was het
opgevallen dat slechts een enkeling vreemde talen leerde of herhalingsonderwijs
genoot. Daaruit concludeerde hij dat er geen behoefte bestond aan vervolgonderwijs.
Het meest uitgesproken van allemaal was Antoon Haegens
(1863-1944), gemeenteraadslid van 1903 tot 1919 en nota bene een broer van mijn
overgrootvader. ‘Te hooge algemeene
ontwikkeling acht hij verkeert; onze tijd lijdt reeds onder den zucht zonder
werken den kost te verdienen’, zo berichtte de Nieuwe Venlosche Courant (klik hier en zoek naar de krant van 6 maart 1915). Met andere woorden: houd het
volk dom, anders gaat het zonder te werken de kost verdienen.
Haegens heeft me toch aan het denken gezet: zegt het feit
dat ook anno 2016 hier nog altijd hele volksstammen de kost verdienen met
werken misschien iets over het peil van onze algemene ontwikkeling?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten