Horst in oude ansichten (7) – Monument Jan van Eechoud

De ingetogenheid, het optimisme, het vooruitgangsgeloof van de jaren zestig. De welvaartstaat in opbouw, de antenne als fier statussymbool op elke schoorsteen (op die ene na dan). De idylle van bakstenen eenvoud en eenvormigheid. Schreeuwerigheid en borstklopperij zouden nog even op zich laten wachten. Zorgvuldig vormgegeven lantaarnpalen. Moderne kunst ter verheffing van het volk. Het grasveldje net te klein voor een volwaardig potje voetbal. Straten die liggen te wachten op stoepranters. In de verre verte lonkt de leegte. Achter de leegte het Gortmeules Kruus, de Gortmeule, de Paes, Castenray. In de nabije verte, meteen rechts naast het huizenblok op de achtergrond, een glimp van een bungalow. De bungalow van mijn opa en oma, Julianastraat 49. De melkboer hield er dagelijks z’n koffiepauze. Net buiten de kaart woonden wij, Julianastraat 25. Naast een trafohuisje. Daarnaast de ligusterhaag waar je je zo fijn achter kon verstoppen. Aan de overkant woonden Bèr en Fien. En Joop en John. Wier Lego-steentjes net niet pasten op de mijne. Bèr met zijn verreikende basstem. ‘Jóóóópie, kóm, aete!’ In hun huiskamer een bandrecorder, ons onbekend. Op hun televisie in het Duits nagesynchroniseerde cojbojseries, op hun radio schlagers. Heintje op het toppunt van z’n roem. Fien was fan.

Horst in oude ansichten (2) – Gebr. Van Doornelaan

Frisheid. Rust. Ruimtelijkheid. Strakke vormgeving, geen overbodige franje. Een idylle in zwartwit. Of zie ik het te gekleurd? Misplaatste nostalgie van een kind van de Norbertuswijk?

‘Gebr. Van Doornelaan.’ Inderdaad. Maar minstens zoveel Schutroedeplein. Zielloos plein, toen al. Bestrating in de trant van een parkeerplaats. Terwijl het geen parkeerplaats was. Mooie betonnen bloembakken, in een wat curieuze opstelling.  

Op de achtergrond de BLO in aanbouw.

Het braakliggend terrein rechts zou later plaatsmaken voor zielloze garageboxen en nog ziellozer woningen. Fungeerde dat braakliggend terrein niet tijdelijk als trapveldje? Twijfel. Stond op dat braakliggend terrein niet tijdelijk een frietkot? Minder grote twijfel. Uiterst rechts de een jaar of tien geleden helaas gesloopte maisonnettes. Lag daarnaast geen trapveldje? Nauwelijks twijfel.

Glansrijke winnaar van de strijd om de hoogste antenne is de antenne van, beredeneerd gokje, Van Stratum, pal naast de tweede lantaarnpaal van links. Strakker dan strak, die twee middelste lantaarnpalen. Pronkstukken van de wijk.

Twee jongetjes in korte broek op het helderwitte trottoir. Ze staren naar een vrouw met kinderwagen die flaneert over het Van Doornelaan-asfalt. Tafereel dat aanzienlijk aan allure zou hebben gewonnen zonder die twee geparkeerde auto’s. Een winkelboulevard had het moeten worden, de Van Doornelaan. Het bleef bij tekentafelwerkelijkheid.  

Intermezzo – Hondentoilet (1)

De een heeft vanuit zijn huiskamer zicht op een eindeloze rij geparkeerde auto’s. Een ander op een idyllisch park. Weer een ander op de betoverende skyline van een dorp of stad. Verschil moet er zijn. Het uitzicht vanuit mijn woning bestaat uit (van links naar rechts) een hondentoilet, een lantaarnpaal, een luiercontainer en een bladkorf. Medelijden is volstrekt misplaatst: ik heb me altijd bijzonder gelukkig geprezen met dit uitzicht. Sterker nog, ik voel me geprivilegieerd. Omdat ik het sterke vermoeden heb dat ik weleens de enige Nederlander zou kunnen zijn met een dergelijk ensemble voor zijn deur. Ik acht het zelfs niet geheel uitgesloten dat ik de enige persoon op de hele wereld ben die het genoegen smaakt tegelijkertijd zowel een hondentoilet als een lantaarnpaal als een luiercontainer als een bladkorf in zijn blikveld te hebben.

Ik verbeeld me altijd dat mijn uitzicht model zou kunnen staan voor heel veel dat Nederland tot Nederland maakt. Denk aan de onbedwingbare behoefte om de openbare ruimte tot op de vierkante centimeter volledig gestructureerd te willen inrichten. Denk ook aan het opmerkelijke fenomeen dat Nederland waarschijnlijk meer openbare toiletten voor honden dan voor mensen heeft. Denk ook aan de verkokering waaronder Nederland lijdt: hondentoilet, luiercontainer en bladkorf worden elk door afzonderlijke bedrijven of instellingen op afzonderlijke tijdstippen schoongemaakt dan wel geleegd. Denk verder aan het gebrek aan schaamte waarop Nederland prat gaat. Ik kan me tenminste niet voorstellen dat er veel andere landen zijn waar incontinente ouderen in het zicht van de hele buurt hun volle luiers in een container moeten dumpen.

Héél vreemd lijkt het me daarom niet dat mijn luiercontainer figureert in een boek met de titel Typisch Nederland. Maar dat terzijde.

Wat het hondentoilet en de bladkorf voor hebben op de lantaarnpaal en de luiercontainer is dat het ontmoetingsplekken zijn. Terwijl de hond zijn gevoeg doet en Piet staat te wachten totdat Truus haar kruiwagen heeft geledigd ontstaan hier dialogen. Over het weer, over de staat van bepaalde voortuintjes in de buurt, over de plas- en poepgewoonten van Bello, over de prestaties van Oranje. Contact tussen buurtgenoten! Spontaan ook nog! Sociologen, dorpsverbinders, buurtwerkers en hun soortgenoten likken hun vingers er bij af. En wat doet de gemeente Horst aan de Maas? Die gaat alle 31 hondentoiletten die de gemeente rijk is op de kortst mogelijke termijn verwijderen. Onbegrijpelijk.

(Dit stukje verscheen gisteren ook in Via Horst-Venray) 

Intermezzo – Sint-Lambertusplein

Oude ansichten zijn interessant, iets minder oude ansichten misschien nog wel interessanter. Zoals deze:

Het Sint-Lambertusplein in Horst, op basis van de auto’s naar schatting een kleine vijftig jaar geleden, begin jaren zeventig. Auto’s inderdaad, al het verkeer wurmde zich destijds door het centrum van Horst. Parkeren was nog geen probleem: meer lege dan volle parkeervakken. Wel lastig manoeuvreren, zeker in de vakken voor de gevelwand. Klassieke elegante lantaarnpalen, prachtige gele verkeerszuilen met blauwe pijl, kettingen die dwongen tot oversteken via het zebrapad. Geen mensen. Wel trottoirs. Ongeschonden plantenbakken. Bomen ontbreken. Geen schreeuwerige reclame, geen kouwe drukte. Wat zat er ook alweer in het pand uiterst links? Een bank? Daarnaast juwelier Op de Laak. Daarnaast Woninginrichting Geurts. Daarnaast? Tabakswinkel Coenders? Of zat die één huis verderop? Dan het (oud) gemeentehuis, met aansluitend een pand in vergelijkbare stijl, waarin enkele jaren later bar Schitspool zijn intrek nam. Daar weer naast twee woonhuizen. Zat in het meest rechtse later niet een bank? Uiterst rechts is nog een fragment zichtbaar van het pand van kapper Louis Kleeven. Voor de Volkswagen rechts een kwart van een bank die uitzicht bood op de historische dorpspomp.

Iets minder oude ansichtkaarten worden nog interessanter als je ze vergelijkt met de huidige situatie. Vandaag gefotografeerd, eveneens vanaf het trapje naar de zijingang van de Sint-Lambertuskerk:

Groen, groener, groenst. De vier plantenbakken op een rij hebben plaats moeten maken voor bomen. Wel twee nieuwe plantenbakken, ongeschonden. Auto’s zijn taboe – één dissonant. De bestrating lijkt te herinneren aan de parkeervakken. Lompe lantaarnpalen, van elke elegantie ontdaan. Verkeerszuilen vallen nu uitsluitend nog te aanschouwen in een enkel Horster voortuintje. Wel een zebrapad. Geen kettingen die dwingen tot oversteken via het zebrapad – kettingen, ook al zo’n verdwijnend cultuurfenomeen. Wel mensen. Geen trottoirs. Onrust voor de rechter gevelwand met bankjes, stoelen, fietsen. De betonnen zuilen voor het pand uiterst links zijn weggewerkt. Het pand van voorheen juwelier Op de Laak is witgekalkt. Woninginrichting Geurts heeft plaatsgemaakt voor de bombast van Kruidvat. De ook al witgekalkte Hema doet de oorspronkelijke eenheid van de gesloten gevelwand helemaal teniet. Van de soberheid van de rechter gevelwand resteert ook al weinig – het pand naast het voormalige gemeentehuis is zelfs onherkenbaar. De historische dorpspomp heeft plaatsgemaakt voor een fontein – waar is de historische dorpspomp eigenlijk gebleven? 

Top 5 – Rundumhausen-plekjes en-objecten

De Horst-sweet-Horst top 5 van plekjes en objecten in de gemeente Horst aan de Maas die je je hele leven al verdomde graag had willen bekijken en die je desondanks altijd links hebt laten liggen omdat je als puntje bij paaltje kwam toch weer de voorkeur gaf aan die prachtige middeleeuwse Italiaanse kathedraal, dat fantastische tropische zandstrand of die bedwelmende trektocht door de Andes, maar die nu van het ene moment op het andere binnen je bereik zijn komen te liggen vanwege je noodgedwongen verblijf in Rundumhausen en die je daarom een dezer dagen beslist met een bezoek zou moeten vereren:

5. De nep-kasteelruïne tussen Vlasvenstraat en Pastoor Teeuwenstraat in Melderslo. Gebouwd in de jaren dertig van de vorige eeuw maar ogend als de restanten van een imposante middeleeuwse burcht.

Niet van echt te onderscheiden. Als de wiedeweerga afzetten die VR-bril, dit is pas the real thing! Wel graag even die lantaarnpaal en die andere hoogst irritante paal wegdenken.
 
4. Het olifantenpaadje tussen Wittebrugweg en sportpark Ter Horst.

Misschien wel het oudste olifantenpaadje van Horst aan de Maas. En misschien ook wel het meest gebruikte. Willen jullie het alsjeblieft wel goed onderhouden nu het sportpark op slot zit? Neem je verantwoordelijkheid!

3. Het kruisbeeld op de kruising Americaanseweg – Speulhofsbaan in Meterik.

Waar elders op deze aardkloot vind je een gekruisigde Christus met zó’n lange lendendoek? Heeft zelfs meer weg van een driekwartbroek dan van een lendendoek. Nodigt uit tot vergelijkend lendendoekonderzoek onder de kruisbeelden in Horst aan de Maas, waarin behalve voor de lengte van de lendendoek ook plaats zou moeten zijn voor de plooival en de bevestigingswijze van de doek.

2. Het best bewaarde geheim van Horst aan de Maas: het Wiel Houwenplein. Je vindt het op de hoek Torenstraat-Hoofdstraat. Althans: het plein vind je niet (want dat bestaat niet), wel de naamaanduiding. Althans: als je heel goed kijkt.

Aangebracht in de jaren zeventig, vermoed ik. Was er niet iets met een steen? Die door een ruit werd gegooid?

1. De voormalige vuilstortplaats Zuringspeel in America.

De begroeide afvalberg is het hoogste punt van Noord-Limburg en daarmee tegelijkertijd ook zo ongeveer de meest kunstmatige plaats van heel Noord-Limburg.

De op deze plek evenmin van nature aanwezige jeneverbessen doen denken aan cipressen. Zeg je cipressen, dan zeg je Italië. En daarmee is het Italiëgevoel niet ver weg: Il Monte Zuringo: Piccola Italia in America!

(Dit stukje verscheen in een iets andere vorm vandaag ook in Via Horst-Venray – klik hier en ga naar pagina 3)

Intermezzo – Arka Gdynia

Niet verder vertellen, maar ik ben een groot liefhebber van her en der in de openbare ruimte geplakte stickers. Alleen al daarom prijs ik me gelukkig dat ik sinds enkele jaren twee dagen per week in onze provinciehoofdstad werk.

Maastricht is vergeven van illegaal bestickerde verkeersborden, lantaarnpalen, elektriciteitskastjes en wat dies meer zij. Dat maakt de wandeling van het station naar het centrum van de stad telkens tot een genot.

Helaas telt Horst aan de Maas meer gezagsgetrouwe en nette mensen dan Maastricht. Illegale stickers in de openbare ruimte zijn hier zo’n zeldzaamheid dat als Horst er eens een keer mee wordt behangen, ik er meteen aandacht aan schenk (klik hier en hier).

Nee, zomaar stickers op van alles en nog wat plakken mag niet en netjes is het al evenmin. Maar er mag zoveel niet. En waar staat geschreven dat alles en iedereen netjes zou moeten zijn?

Wat me aantrekt in die stickers? Ze brengen leven in de brouwerij, ze zetten je aan het denken, ze maken je boos, ze brengen je aan het lachen, ze roepen vragen op, ze openen werelden die anders gegarandeerd gesloten zouden blijven.

Een voorbeeld. Het verkeersbord net voorbij het viaduct aan de Wittebrugweg kan zich al langer dan een jaar verheugen in een AFCA Horst-sticker. 

Vorige week constateerde ik dat er intussen een tweede sticker bij is gekomen.

Nadere inspectie leerde me dat het hier een sticker van Arka Gdynia betreft. Gdynia, is dat geen Poolse stad? Internet bevestigt: Gdynia is een havenstad in het noorden van Polen met in 2003 255 duizend inwoners. Arka blijkt de naam van de plaatselijke voetbalclub. Opgericht in 1929, clubkleuren geel-blauw, eenmalig Pools bekerwinnaar, in 2007 zwaar gestraft vanwege betrokkenheid bij een corruptieschandaal, momenteel uitkomend in de op een na hoogste divisie, afgelopen zaterdag de thuiswedstrijd tegen Wartą Poznań onder de ogen van 6887 toeschouwers met 2-0 gewonnen.

Arka is bovendien de club waar Andrzej Szarmach, een van de grote namen uit het Poolse voetbal, z’n loopbaan is begonnen. Wacht, ik heb nog een sticker van ’m.

Net als van Jan Tomaszewski, de vermaarde keeper.

Van een andere beroemde Poolse keeper heb ik helaas geen sticker. Daar staat gelukkig tegenover dat hij is vereeuwigd op een plaatje dat is bevestigd op een hek bij het Sint-Luciakapelletje.

Die Poolse Horster kapelaan was dat trouwens ook geen voetballer?

En zo zou ik nog even door kunnen gaan. Allemaal dankzij zo’n eenvoudige sticker.

Top 5 – Adoptieopties

Wie het allemaal nog kan volgen, mag het zeggen: eerst moesten de bloembakken weg, toen kwamen er nieuwe bloembakken en nu kun je bloembakken adopteren. Ik citeer de gemeentelijke website: ‘De gemeente stelt de bloembak ter beschikking en de adoptant verzorgt dan zowel de aanplant evenals het onderhoud van de bak.’Adoptie is schijnbaar het nieuwe toverwoord. Twee weken geleden gingen de Horster rotondes al ter adoptie in de aanbieding. Dit maakt uiterst nieuwsgierig naar de volgende adoptieprojecten. Tijdens een bezoek aan Praag vorig jaar zag ik bijvoorbeeld al met eigen ogen hoezeer geadopteerde banken het straatbeeld kunnen opfleuren. Ook echt iets voor Horst aan de Maas.Maar er zijn warempel nog wel meer adoptieopties. Mijn top 5 van Horster adoptieopties, waaraan ik voor het gemak ook al de tekstjes voor op de gemeentelijke website heb gekoppeld:

5. Lantaarnpalen: wil je dat het ’s avonds een beetje verlicht is in je buurt? Zorg er dan maar mooi zelf voor. Tekst voor op de gemeentelijke website: De gemeente stelt de lantaarnpaal ter beschikking en de adoptant draait er dan een lamp in en zorgt voor het dagelijks aan- en uitfloepen van de verlichting.

4. Wegen: waarom zouden de adoptieopties zich eigenlijk moeten beperken tot straatmeubilair?Tekst voor op de gemeentelijke website: De gemeente stelt de spades ter beschikking en de adoptant zorgt dan voor aanleg, onderhoud en aankleding van de weg.

3. Wethouders: waarom zouden de adoptieopties zich eigenlijk moeten beperken tot straatmeubilair en infrastructuur?Tekst voor op de gemeentelijke website: De gemeente stelt de wethouder ter beschikking en de adoptant fungeert dan als buikspreker en voorziet de wethouder van onderdak, spijs en drank.

2. De politie: waarom zouden de adoptieopties zich eigenlijk moeten beperken tot straatmeubilair, infrastructuur en personen?Tekst voor op de gemeentelijke website: De gemeente stelt de politie ter beschikking en de adoptant zorgt dan voor huisvesting en bewapening van de agenten en bepaalt hun handelwijze.

1. De gemeente: waarom zouden de adoptieopties zich eigenlijk moeten beperken tot straatmeubilair, infrastructuur, personen en instituties?Tekst voor op de gemeentelijke website: De gemeente stelt de gemeente ter beschikking en de adoptant ziet dan vervolgens zelf maar wat hij ermee doet.

Klein mysterie 250 – AFCA

‘Ik bin geen voetballiefhebber, maor dè Ajax … Dan bende toch en stelletje grote klootzakken bij elkaor. Staon ze met 2-0 veur en verlieze ze nag met 3-2. Miljoene verdiene ze …’

Vanochtend in alle vroegte zó luidkeels verkondigd door een man van middelbare leeftijd met een moddervet Brabants accent in de eersteklascoupé van de Veoliatrein van Venlo naar Roermond dat het tot in de tweede klas hoorbaar was. Ik heb een aversie tegen mensen die luidkeels hun mening verkondigen, zeker als het geschiedt door mannen van middelbare leeftijd met een moddervet Brabants accent en al helemaal als het plaatsvindt in een eersteklascoupé. En alsof dat allemaal al niet erg genoeg is, ook nog geen voetballiefhebber.

Wat allemaal niet wegneemt dat Ajax al jarenlang belabberd presteert. Zelfs tot niet-voetballiefhebbers is dat dus doorgedrongen. Je zou je bijna gaan generen fan van die club te zijn. Precies dat is wat er met de Horster Ajax-aanhangers aan de hand moet zijn. Schaamte om de naam van hun geliefde club in het openbaar te uiten. Anders kan ik moeilijk verklaren waarom ze de afgelopen tijd talrijke Horster lantaarnpalen en verkeersborden hebben behangen met deze stickers

en waarom ze diverse schrikhekken aan de Afhangweg met de spuitbus hebben bewerkt.

Want, Horster niet-voetballiefhebbers, u vroeg zich beslist al wekenlang vertwijfeld af waar die afkorting toch voor zou kunnen staan. Anti Fascisme Comité Afhang? Autonoom Front Cuppenpedje Anders? Nee, nee, nee. Ik zal u uit uw lijden verlossen: AFCA is de afkorting van Amsterdamsche Football Club Ajax.

Voortbordurend op mijn schaamtetheorie: die AFCA-stickers en –graffiti moeten niet zozeer worden gezien als een uiting van trots op hun clubje, maar als een levensteken van fans aan elkaar. ‘We zijn er nog, maar we houden ons schuil totdat de storm voorbij is.’ Ajax-supporters bang weggekropen in een hoekje. ‘Veel gekker moet het niet worden’, zou de Grote Gedoger zeggen. Waar zijn die spreekwoordelijke branie en arrogantie gebleven?

Ik hoor het die man van middelbare leeftijd met z’n moddervette Brabantse accent in de eersteklascoupé van de Veoliatrein van Venlo naar Roermond al zó luidkeels verkondigen dat het tot in de tweede klas hoorbaar is:

‘Laot ze en veurbeeld neme an VVV. Die durreve tenminste in goeie en in slechte tijden veur hunne naom oit te kaome.’

Braobantse humor.

(Misschien kan de man waarvan ik bijna zeker weet dat ie in een reactie op dit stukje gaat betogen dat ik het helemaal verkeerd zie, tegelijkertijd even uit de doeken doen wat deze, eveneens op een schrikhek aan de Afhangweg aangetroffen afkorting betekent:

Of was het een slip of the spuitbus?)