Intermezzo – Leopold Haffmansstraat

Gezien de gebeurtenissen maar eens een inspectierondje gemaakt door de gemeente. Lang niet overal geweest. Toch lijkt het erop dat het in Horst aan de Maas qua bekladdingen vooralsnog is gebleven bij wat putdeksels

en trottoirkolkdesksels.

De standbeelden oogden eveneens nog allemaal onaangeroerd. Denk dat ze ook weinig te vrezen hebben. Uit geraadpleegde bronnen blijkt niet dat iemand als Jan van Eechoud, voormalig resident van Nieuw-Guinea, zich ernstig zorgen zou moeten maken om zijn versteende voortbestaan.

Van straatnaamwijzigingen ook nog weinig vernomen. Het straatnamenregister van Horst aan de Maas overziend, dunkt me niet dat de commissie Straatnaamgeving het nu ineens heel druk zal krijgen met het verzinnen van nieuwe namen voor bestaande straten. Wat niet wil zeggen dat daar in een enkel geval misschien wél aanleiding voor is. Zo heeft Horst een straat die is vernoemd naar Leopold Haffmans.

Haffmans, in 1826 geboren in Horst en in 1896 overleden in Kessel, was advocaat, rechter, oprichter en hoofdredacteur van het Venloosch Weekblad, lid van Provinciale Staten van Limburg en dertig jaar lang, van 1866 tot 1896, lid van de Tweede Kamer. ‘Limburgs grote mond’, zoals hij door politieke tegenstanders werd betiteld, hield er uiterst conservatieve, ook in die tijd al omstreden opvattingen op na. Tegen gedwongen arbeid door de bevolking van het door Nederland bestuurde Java had hij bijvoorbeeld weinig bezwaar: ‘Dat is de wijze waarop hij zijn belasting opbrengt.’ Wie die ‘hij’ is? ‘Den Javaan, die een dag der week voor het land werkt en den overigen tijd niet veel doet en toch leeft.’ Zou hij nu hebben geleefd dan zou Haffmans de bewoners van Java waarschijnlijk als werkschuw tuig hebben bestempeld.  

Zijn uitspraken over Javanen zou je met enige goede wil nog 'paternalistisch' of 'neerbuigend' kunnen noemen. Aanzienlijk krasser is wat Haffmans in 1888 in zijn eigen Venloosch Weekblad schreef na een bezoek aan de Hagia Sofia in Istanbul:

‘Wij weten niet, welken indruk het gebouw zou kunnen maken wanneer het nog een christentempel ware, maar zeker is het dat die vuile Turken ons Christenen het wonderwerk van Justinianus ongenietbaar maken. Wanneer zal men die vuillikkers er uitjagen? ’t Is God geklaagd dat door den naijver der groote mogendheden Konstantinopel, de parel en het juweel der aarde, in zoo morsige handen gelaten wordt.’

‘Vuile Turken.’ ‘Vuillikkers.’ Je zult het maar naar je hoofd geslingerd krijgen. Onbegrijpelijk en schaamteloos dat nog maar een jaar of tien geleden een Horster straat naar dit figuur is vernoemd. Zou die straat een andere naam moeten krijgen? Weet ik niet. Met het wegpoetsen van de naam poets je ook een dubbele schandvlek – Haffmans én het feit dat nog vrij recent een straat naar hem is vernoemd – weg uit onze collectieve (Horster) herinnering. Van de andere kant: handhaving van de straatnaam zou je als een bevestiging van Horster superioriteitsgevoelens kunnen zien. Terwijl nederigheid op zijn plaats is.

Intermezzo – Verschnaufpause (10)

Bijna twee weken in Frankrijk geweest. Veel gezien, veel gedaan, veel genoten. Zoveel gezien, zoveel gedaan, zoveel genoten dat Horst-sweet-Horst er bij inschoot. Wat in Horst tot verontrusting leidde, zo begreep ik op enig moment. Nota bene voormalig wethouder Leon Litjens verklaarde zelfs openlijk zich ‘zorgen, grote zorgen’ te maken over mijn lot (klik ook hier):

‘Al jaren zit ik elke maandagavond vol spanning te wachten op nieuwe artikelen op Horst Sweet Horst. Nooit ben ik teleurgesteld tot afgelopen maandag. Geen nieuwe artikelen! Dan denk ik nog: “Dat kan de beste overkomen”. Echter het is nu bijna dinsdag 24.00 uur en nog steeds niets. Zou het liggen aan mijn PC, mijn IPad, mijn IPhone of mijn andere PC. Echter op elk apparaat krijg ik hetzelfde resultaat. Maar snel naar mijn ouders, schoonouders, schoonzussen, eigen broers en vrienden gereden maar ook daar hetzelfde resultaat nl geen nieuwe artikelen. Nu slaat de bezorgdheid mij echt om het hart!’

Diepe ontroering overviel me toen ik deze woorden las op een aftandse camping in Mélisey (departement Haute-Saône). Je zou namelijk verwachten dat iemand die jarenlang mikpunt is van Horst-sweet-Horst-hoon, -spot en -kritiek, blij is als hij eindelijk lijkt te zijn verlost van zijn kwelduivel. Bij Don Leon is het tegendeel het geval: ‘Ik maak mij echt zorgen: volgens mij is Wim ontvoerd. Help! Hopelijk vind iemand hem snel.’ Zó lief … Maar terwijl ik nog doende was een traantje weg te pinken, volgde de mokerslag: ‘Vindersloon is gesteld op 5 euro.’

Of ik ook nog wat heb opgestoken in Frankrijk? Uiteraard. Bijvoorbeeld dat, getuige allerlei uitingen in de openbare ruimte, ook daar op het moment een behoorlijk gure wind waait. Verder trek ik uit de staat van de wegen de conclusie dat voor een beetje bedreven wegdekdroedelaar fortuinen vallen te verdienen in Frankrijk.

Qua putdeksels valt in andere Europese landen meer te beleven dan in Frankrijk. Met de vormgeving van de Franse putdeksels is weinig mis. Bezwaar is alleen het gebrek aan variëteit: in elke plaats kom je dezelfde deksels tegen. Wat al te zeer doorgeschoten uniformiteit, maar dat hoeft misschien geen verbazing te wekken in het land dat het metriek stelsel heeft uitgevonden.

L’Isle-sur-le-Doubs heeft wat Horst aan de Maas al vele jaren node mist: een openbaar toilet, dat ook nog eens enigszins appetijtelijk oogt. Wat Horst aan de Maas minder node mist, zijn openbare telefooncellen. In Frankrijk zie je ze nog overal, dus ook in Fresnes-en-Woëvre:

Een intrigerende vraag is verder of het gemeentebestuur van Léoncel deze hoog opgetaste strobalen net als de Horster vroede vaderen (klik hier) als een (vergunningsplichtig) bouwwerk beschouwt.

Ten slotte het grootste raadsel van deze Verschnaufpause: hoe kan het dat ik heel veel Franse wegen van héél dichtbij heb gezien, maar dat ik geen enkele verloren wieldop ben tegengekomen? Zijn de Franse wieldopbevestigers vakkundiger dan hun Nederlandse collega’s? Heeft elke Franse gemeente haar eigen verlorenwieldopopruimbrigade die onmiddellijk in actie komt na de melding van een verloren wieldop? Zijn Franse auto’s voorzien van een alarm dat begint te loeien op het moment dat een wieldop aan zijn keurslijf dreigt te ontsnappen?

Top 5 – Norbertuswijkse trottoirkolkdeksels

Een bezoek aan de fantastische tentoonstelling Kijk, Jan Schoonhoven in Museum Prinsenhof in Delft (klik hier) heeft me doen beseffen dat een van mijn grote tekortkomingen is dat ik putdeksels hier schromelijk verwaarloos.

De curator van de tentoonstelling noemde Jan Schoonhoven (1914-1994) zonder enige aarzeling de belangrijkste Nederlandse kunstenaar van de tweede helft van de twintigste eeuw (Mondriaan die van de eerste helft van de twintigste eeuw). Alleen al op basis van wat ik in Delft heb gezien ben ik geneigd haar daarin gelijk te geven. En dan te bedenken dat ik De werkelijkheid van Jan Schoonhoven, de expositie die tegelijkertijd loopt in het Stedelijk Museum Schiedam, nog moet doen.  

Schoonhoven is vermaard om zijn witte reliëfs van papier-maché en karton. Je zou het misschien niet meteen zeggen, maar die reliëfs zijn gebaseerd op architectonische details in de binnenstad van Delft, waar hij zijn hele leven woonde en werkte. Tot zijn inspiratiebronnen behoorden luchtroosters, galmgaten van kerken, hekjes, stoeptegeltjes en paaltjes. En, niet te vergeten, putdeksels.

Vier jaar geleden heb ik al eens een top 5 van Horster putdeksels gepubliceerd (klik hier). Ik schreef toen dat ik daar rijkelijk laat mee was. Nu zeg ik: ‘Ik was veel te vroeg.’ Want die top 5 weerspiegelt in geen enkel opzicht de oneindige rijkdom in putdeksels die Horst aan de Maas kent. Een nieuwe top 5, die meer recht doet aan de variatie in putdeksels in deze gemeente, is derhalve in de maak. Voor het zover is, eerst aandacht voor een subsubcategorie: de Norbertuswijkse trottoirkolkdeksels. Heel strikt genomen zijn trottoirkolkdeksels geen putdeksels, maar ik neem gevoeglijk aan dat de Nederlandse Vereniging ter Bevordering van Putdekselfilie mij dit niet euvel zal duiden. We strijden immers voor dezelfde zaak: het onder de aandacht brengen van de volkomen ten onrechte veronachtzaamde schoonheid van utiliteitsdeksels.

Dat er alleen al van de Norbertuswijkse trottoirkolkdeksels een top 5 valt samen te stellen, duidt er al op dat de trottoirkolkdeksels in variatie bepaald niet onder doen voor de putdeksels. Voor de goede orde zij ook nog vermeld dat deksels van kolken die een combinatie vormen van een straatkolk en een trottoirkolk buiten beschouwing zijn gebleven. Dat we daar dus maar geen gezeik over krijgen.

Genoeg geouwehoerd, hier komt-ie, de Horst-sweet-Horst top 5 van Norbertuswijkse trottoirkolkdeksels, als klein eerbetoon aan Jan Schoonhoven:

5. Wittenhorststraat

4. Gebroeders Van Doornelaan

3. Prins Bernhardstraat

2. Prinses Beatrixstraat

1. Wittenhorststraat

Intermezzo – Verschnaufpause (9)

De afgelopen vier dagen in bijzonder aangenaam gezelschap doorgebracht in de Ardennen. Veel gewandeld, veel gezien, veel gepraat. En geconfronteerd met de actualiteit. Waardoor we sommige pictogrammen die we tegenkwamen

op zaterdagochtend ineens met heel andere ogen bekeken dan op vrijdag.

Onwillekeurig ga je (ik tenminste) als je de gemeentegrenzen bent gepasseerd, op zoek naar verschillen en overeenkomsten met Horst aan de Maas. Zo ook nu. Je komt er dan bijvoorbeeld achter dat taalfouten op verkeersborden geen exclusief Horsters fenomeen zijn.

Drie koeien die doen alsof hun neus bloedt nadat ze zojuist een wagen met hooi hebben omgekieperd, heb ik in Horst aan de Maas daarentegen nog nooit aangetroffen.

Weer wel een universeel verschijnsel lijken me de afgedankte badkuipen met een tweede leven als drinkwatervoorziening voor dieren (klik ook hier). De aan de donkerblauwe slang bevestigde douchekop heb ik helaas niet weten te traceren.

Putdeksels zijn, waar ook ter wereld, een bron van genoegen – Stavelot vormt gelukkig geen uitzondering op deze regel.

Verder werd wederom bevestigd dat the noble art of stamstapeling en –beschildering in de Ardennen op een veel hoger niveau staat dan bij ons.

De pijn van een kwantitatief magere jachthuttenoogst werd verzacht, nee zelfs geheel weggenomen door de ontdekking van dit pareltje, zowel in bouwkundig als landschappelijk opzicht:

Ook qua gevoel voor wansmaak torent België nog altijd hoog boven ons uit. Wat dacht u van deze kabouter Plop die het uitzicht op de waterval van Coo staat te verpesten? En zo’n weerloze hond wordt daar dan ook nog ongewild deelgenoot van gemaakt. Schande!

Gelukkig vonden we uiteindelijk troost bij de Vierge des Pauvres (‘Maagd van de Armen’) in Banneux.

Top 5 – Absoluut noodzakelijke verwijderingsmachines voor het Horster centrum

Eind april besloot ons gemeentebestuur à raison van 6800 euro een kauwgumplakkaatverwijderingsmachine aan te schaffen. Dit gebeurde op verzoek van het Centrummanagement. Centrummanager Anita Rongen in Hallo Horst aan de Maas van 7 mei (klik hier): ‘Als centrummanagement willen we voor de consument maar ook voor de ondernemers een zo aantrekkelijk mogelijk centrum creëren en daar hoort geen straat of stoep vol kauwgum bij.’ Het gemeentebestuur onderschreef deze opvatting, aldus Hallo: ‘Volgens de gemeente had het verwijderen van kauwgum voorheen geen prioriteit, maar ziet zij wel in dat dit kan bijdragen aan de kwaliteit van het centrum.’

De kauwgumplakkaatverwijderingsmachine is intussen operationeel. Ik durf gerust te stellen dat het een goede zaak is geweest kauwgumplakkaatverwijdering tot speerpunt van het centrumbeleid te maken. Nu de Horster centrumstraten zijn ontdaan van het kleverig goedje stroomt het kooplustig publiek, dat Horst zo lang heeft gemeden, weer in groten getale toe. Voorbij zijn de tijden dat mensen massaal bleven plakken aan het trottoir. Weg zijn de eeuwige twisten tussen kauwgumplakkaatrekkelijken en kauwgumplakkaatpreciezen. Verdwenen zijn de hordes die zich schrapend met een plamuurmes een weg probeerden te banen naar de lokale neringdoenden. Afgelopen is het wanhopige stoeptegelgestaar, de blik staat weer als vanouds op oneindig. En dat allemaal voor een luizige 6800 euro!    

Maar Horst-sweet-Horst zegt ook: nu doorpakken! Met de kauwgumplakkaatverwijdering  zijn we een aardig eind op streek, maar ook het laatste taaie ongerief dat ons nog kwelt, dient uit de weg te worden geruimd. Opdat het Horster centrum verandert in een volmaakt netheidsparadijs! Centrummanagement, gemeentebestuur, neem uw verantwoordelijkheid en ga over tot de aanschaf van andere absoluut noodzakelijke verwijderingsmachines die ons mooie centrum weer helemaal spic en span zullen maken!

De Horst-sweet-Horst top 5 van absoluut noodzakelijke verwijderingsmachines voor het Horster centrum:

5.

De asfaltscheurverwijderingsmachine

4.

De verfsporen-op-putdeksels-verwijderingsmachine

3.

De scheefliggende-stoeptegels-in-boomspiegels-verwijderingsmachine

2.

De in-wegdekdroedels-verzonken-blikjes-verwijderingsmachine

1.

De bandensporen-op-zebrapaden- annex in-asfalt-verzonken-deksel-verwijderingsmachine

Top 5 – Verborgen Meterikse pareltjes

Toen koningin Beatrix in 1999 een bezoek bracht aan Horst en Meterik werden de bewoners van de straten waaraan ze per koninklijke bus voorbijtrok, van gemeentewege gesommeerd hun voortuintjes te fatsoeneren. Een vergelijkbare aansporing is ditmaal achterwege gebleven. Vreemd genoeg. Want met Guus Hiddink bezoekt morgen iemand Horst aan de Maas die qua statuur kan wedijveren met Trix. Zei ik ‘Horst aan de Maas’? Ik bedoel natuurlijk Meterik. Daar is de voormalig bondscoach van Zuid-Korea in MFC De Meulewiek te gast bij de aftrap (voelt u ’m?) van een samenwerkingsproject tussen zeven Horster basisscholen en hun tegenhanger in het Zuid-Koreaanse Buyeo County.

In 1983 was Guus (staand, tweede van links) al eens te gast in Horst, om samen met Willy van der Kuijlen (zittend, uiterst rechts) de opening van sporthal De Berkel op te luisteren. Meterik is bij mijn weten nog onontgonnen terrein voor Saint Gus. Wat mag Guus Geluk morgen vooral niet missen in het Horster kerkdorp? Molens, kerken en bossen heb je overal, dus kom in godsnaam niet aanzeiken met de Sint-Johannes Evangelistkerk, molen Eendracht Maakt Macht en de Schadijkse Bossen. Nee, waarin is Meterik nu echt uniek? De schrijvende heg (klik hier) is er helaas niet meer en Circus Haegens (klik hier) gaat tegenwoordig grotendeels schuil achter een beukenhaag. Over de Meterikse Drempeloorlog (klik hier) en de roterende ventilator in de vervallen schuur (klik hier) weet De Tsaar als trouw lezer van Horst-sweet-Horst ongetwijfeld al alles. Toch resteren genoeg Meterikse pareltjes die Hi Dung Gu absoluut een blik waardig moet keuren. Komt-ie, de Horst-sweet-Horst top 5 van verborgen Meterikse pareltjes: 

5. Het tekstbordje bij het beeld 3 Vrouwen van Gène Eggen aan de Sint-Jansstraat.

‘Aanhoudend geduldig doorzetten, zoals een vrouw dat zo goed kan’: waar elders vind je dat nog, zulke staaltjes van unverfroren stereotypie?

4. Graffiti, achterzijde Sint-Theresiaklooster, tussen Pastoor Notermansstraat en Houtstraat.

Nee, inderdaad, zelfs in Meterik draaien ze hun hand niet om voor schunnige graffiti.

3. Het terreintje vóór het gasontvangststation aan de Schadijkerweg.

Zo’n uitzonderlijk rijk geschakeerd palen- en putdeksellandschap, her en der subtiel gedecoreerd met gele accenten, tref je zelfs in Varsseveld niet aan.

2. De pannakooi achter basisschool Onder De Wieken aan de Rector De Fauwestraat.

Ooit een pannakooi gezien met zo’n vreemdsoortige vorm? En hoe zou basketbalminnend Meterik denken over de situering van de kooi? Of zou scoren via de basket soms driedubbele pannapunten opleveren?

Trouwens: ‘mooie acties’ die op de eerste plaats staan, past dat nog in de geldende Nederlandse voetbalfilosofie?

1. De goals op het trapveldje aan de Crommentuijnstraat.

Wat zou het een zegen zijn voor trapveldjesvoetbalminnend Meterik als Guus de volstrekt ridicule breedte-hoogteverhouding (5,25 x 1,65 meter) van deze goals luid en duidelijk aan de kaak stelde. Zelf deed ik dit al eerder in mijn hoedanigheid van zelfbenoemd en onbezoldigd inspecteur van de afdeling Horst van de NVIVT (Nederlandse Vereniging tot Instandhouding en Verbreiding van Trapveldjes), maar de mening van Guus legt ongetwijfeld meer gewicht in de schaal.  

Intermezzo – Wasserzählerschacht

Ongelooflijk maar waar: vorige week voor het eerst van m’n leven in Wuppertal geweest. Waarom heeft nooit eerder iemand me daartoe gedwongen? Op minder dan anderhalf uur sporen van Venlo beland je in een compleet andere wereld. Vooral door de Schwebebahn,

misschien niet het achtste wereldwonder, maar dan toch zeker wel het negende of tiende. Dertien kilometer lang zweef je vooral over de Wupper, maar ook pal boven een drukke doorgaande weg. Ondertussen passeer je twintig stations. Ook na meer dan honderd jaar is de Schwebebahn met zijn meer dan tachtigduizend passagiers per dag nog altijd springlevend. Een unieke ervaring die ik iedereen kan aanbevelen (klik op de pijl om het filmpje te starten).

Wuppertal heeft warempel nog wel meer te bieden dan de zweeftrein. Bijvoorbeeld Stadion Am Zoo met z’n denkmalgeschützte façade en z’n aftandse onoverdekte staantribunes.

Verder is het in Wuppertal, zoals in elke Duitse stad van enige importantie, genieten van de in groten getale aanwezige graffiti:

Ook fijn: Friedrich Engels, een van de beroemdste zonen van de stad, wordt in de Engelsgarten geëerd met een standbeeld van de Weense kunstenaar Alfred Hrdlicka, getiteld Die starke Linke.

Voorts was ik aangenaam verrast door de fraaie putdeksels die ik er overal aantrof, niet zelden voorzien van het stadswapen:

Op de terugweg in de trein bedacht ik me hoe bekaaid we er dan in Horst aan de Maas toch weer afkomen met ónze putdeksels. Maar goed dat ik geen ruchtbaarheid gaf aan die gedachte, anders was ik ongetwijfeld genadeloos op m’n vingers gemept door ervaren Lambertuspleinwatchers. Op dat gerenoveerde plein constateerde ik gisteren namelijk met eigen ogen dat aan het Horster putdekselbestand enkele bijzonder fraaie exemplaren zijn toegevoegd. Zoals daar zijn het bij mijn weten eerste Horster putdeksel van de firma Oogink uit Nijverdal

en enkele qua vormgeving minstens zo interessante EN 124 C 250 KN’s van het aloude Nering Bögel.

Absolutely flabbergasted was ik evenwel door de ontdekking van een heus EWE Wasserzählerschacht-putdeksel op ons eigenste Sint-Lambertusplein:

Een ervaring die u gerust gelijk mag stellen met Lionel Messi die u doodgemoedereerd tegemoet wandelt in de Herstraat of op de Kannegietweg oog in oog komen te staan met een leeuw.

Wasserzählerschacht. Veel Duitser kunnen woorden niet worden. Ik stel me zo voor dat in een Wasserzählerschacht het aantal passerende waterdruppels wordt geteld. Gaat dat een bepaald aantal te boven, dan slaat de Wasserzählerschacht alarm, waarmee overstromingen worden voorkomen. Zo behoedt de Wasserzählerschacht ons voor rampen. Graag koesteren dus, onze Wasserzählerschacht en vooral ook z’n deksel.

P.S. Kan het Sint-Lambertusplein alsjeblieft blijven in de toestand waarin het nu verkeert? Bewaar de tierlantijntjes voor Wilhelminaplein en Gasthoêsplein, doe die historische waterpomp cadeau aan een van de vijftien andere kernen en laat het Sint-Lambertusplein in godsnaam zo kaal en onopgesmukt als het nu is.