Intermezzo – TaalRijk

‘Enkele kinderen die gistermiddag rondhingen bij hun school zeggen niets gemerkt te hebben van de klachten en ook medeleerlingen daar nooit over gehoord te hebben.’

Het zoemde al ruim een week rond, maar donderdag werd officieel bekend dat TaalRijk tijdelijk z’n deuren sluit. De school in Hegelsom, waar kinderen van anderstalige nieuwkomers uit Horst aan de Maas en Venray worden klaargestoomd voor het reguliere voortgezet onderwijs, gaat op slot vanwege gezondheidsklachten van personeel en leerlingen.

Dagblad De Limburger wijdde gisteren een uitvoerig artikel aan de sluiting van de school. Jeffreye Vossen, lid van de centrale directie van de organisatie voor voortgezet onderwijs in Noord-Limburg, verklaart daarin dat de sluiting het gevolg is van toenemende klachten over hoofdpijn, geïrriteerde luchtwegen en droge ogen. Iets waarmee de gemeente en de onderwijsorganisatie geen enkel risico willen nemen, aldus de Horster wethouder Ger van Rensch. 

Tot zover geen vuiltje aan de lucht, althans wat het artikel betreft. Maar het venijn zit in de staart, in het uiteinde van de staart zelfs, in de allerlaatste zin: ‘Enkele kinderen die gistermiddag rondhingen bij hun school zeggen niets gemerkt te hebben van de klachten en ook medeleerlingen daar nooit over gehoord te hebben.’

Mijn aanvankelijke verbazing over deze zin ging al heel snel over in ergernis. De auteur van het artikel, Peter Heesen, kent kennelijk gewicht toe aan de uitspraken van deze leerlingen. Anders had hij ze wel achterwege gelaten. Maar als je er gewicht aan toekent, dan ben je het als journalist ook aan je stand verplicht er iets mee te doen. Deze ene zin met de uitspraken van de leerlingen schoffelt namelijk alle 27 andere zinnen van het artikel onderuit. De uitspraken van de leerlingen wekken de suggestie dat er een andere reden is voor de schoolsluiting dan gezondheidsklachten. ‘Kaasje voor een journalist’, zou je denken: onderzoek doen, het directielid, de wethouder, de docenten en eventueel andere leerlingen van de school confronteren met de uitspraken en noem verder maar op. Moet ongetwijfeld een mooi artikel in zitten. Maar noppes. Ik had nog een sprankje hoop dat de krant vandaag alsnog zou uitpakken met een verhaal naar aanleiding van de uitspraken van de leerlingen. Niet dus. Wat het ten enenmale onbegrijpelijk maakt dat de uitspraken in het artikel zijn opgenomen.

Top 5 – Horster uitingen van al dan niet vermeende Italianità

Soms lopen dingen niet zoals ze zouden moeten lopen. Zo stond dit stukje pas voor volgende week maandag op de rol. Maandag 11 juli, de dag nadat Italië door een 1-0 overwinning tegen Engeland Europees kampioen voetbal zou zijn geworden. Ter ere van de zegevierende Squadra Azzurra zou Horst-sweet-Horst uitpakken met een top 5 van Horster uitingen van al dan niet vermeende Italianità.

Maar helaas: Simone Zaza, Graziano Pellè, Leonardo Bonucci, Matteo Darmian én Manuel Neuer verpestten het Horst-sweet-Horst-feestje. Wat nu te doen? De geplande top 5 op de plank laten liggen tot het volgende EK of WK? En daarmee het risico van een identiek scenario voor lief nemen (al mag ik hopen dat Simone Zaza en Graziano Pellè voor eeuwig de toegang tot de penaltystip wordt ontzegd)? Of toch maar gewoon publiceren, die top 5? Als ode aan het Italiaanse voetbal dat hier te lande onder invloed van JC de Grote (‘Italianen kennen niet van je winnen maar je ken wel van ze verliezen’) nooit de waardering krijgt die het verdient? Ik besloot tot het laatste. 

Komt-ie, de Horst-sweet-Horst top 5 van Horster uitingen van al dan niet vermeende Italianità:

5. La Rondine, Meterikseweg, Horst

Natuurlijk mag een Horster Italiaans restaurant niet ontbreken in deze top 5. Vitellius (of desnoods La Vita) had ook gekund, maar het is La Rondine geworden. Omdat er iets aan de hand is met de uitspraak van die naam. Rondine is, hoe verrassend, een Italiaans woord dat ‘zwaluw’ betekent. Uit te spreken met de klemtoon op de eerste lettergreep: ‘rondine’. Alleen hoor je het zo slechts zelden. Doorgaans wordt er iets Fransachtigs van gemaakt met de klemtoon op de tweede lettergreep: ‘rondien’ of ‘rondine’. Dit terwijl rondine bij mijn weten helemaal geen Frans woord is (het Franse woord voor zwaluw is in elk geval hirondelle).

   

4. Citaverde College, Spoorweg, Hegelsom

I., de Horsterse Italiaanse of Italiaanse Horsterse per excellenza, kan hier nog altijd wild van worden: cita lijkt een Italiaans woord maar is het niet. Bedoeld is waarschijnlijk città (stad).

3. Augouria, Americaanseweg, Meterik

Foto met historische waarde, want augurkenkwekerij Augouria is niet meer. Altijd heb ik me afgevraagd wat Augouria eigenlijk betekende. Nooit ben ik er achter gekomen. Ik houd het op iets woordspeligs waarin hoofdrollen zijn weggelegd voor het Nederlandse woord augurk en het Italiaanse augurare (wensen). Tanti auguri!

2. Salon du Trezo, Hoofdstraat, Horst

Al eens eerder uitvoerig besproken, deze kapsalon (klik hier). Vandaar nu slechts de naamsverklaring door eigenaresse Jessica Kleeven (klik ook hier): ‘Trezo is afgeleid van het woord “derde” in het Italiaans en dit staat voor de derde generatie. Ik dus. Ook is duTrezo een verbasterd Napolitaans voor “de schat” als in iets waardevols. Zo krijgt de salon een chique uitstraling en straalt iets waardevols uit.’

1. f‘acère, Kabroekstraat, America

f‘acère – hair & visagie. Geen flauw idee wat het betekent, maar het zou zomaar Italiaans kunnen zijn. Of dan toch op z’n minst potjesitaliaans.

Klein mysterie 705 – Internationale schakelklas

Gisteren ging op het terrein van PETC+ in Hegelsom de internationale schakelklas (ISK) van start. Kinderen tussen de 12 en 18 uit Horst aan de Maas en Venray die minder dan twee jaar in Nederland zijn en het Nederlands nog onvoldoende onder de knie hebben, worden hier klaargestoomd voor het reguliere middelbaar onderwijs.

Goed dat de ISK er is. Mooi ook om in een reportage van Omroep Reindonk (klik hier) het enthousiasme van leerlingen en docenten te horen en te zien. Teamleider Anouk Clerx: ‘Wij zijn er klaar voor. Waarom zouden we wachten? Er zitten kinderen bij die al een behoorlijke tijd thuiszitten. Die kunnen niet wachten om te beginnen. Dus elke dag is er één.’ En zo is het.

Wat dan wel bevreemding wekt is dat de ISK over drie weken alweer voor anderhalve maand z’n deuren sluit. Zomervakantie. Zouden de kinderen die al een behoorlijke tijd thuis hebben gezeten daar reikhalzend naar uitkijken? De zomerstop is des te opmerkelijker omdat verantwoordelijk wethouder Ger van Rensch de Horster gemeenteraad op 17 mei nog verzekerde dat het onderwijs in de vakantieperiode gewoon doorgang zou vinden (klik ook hier en ga naar 44.22 minuten):

‘Vanaf 1 juli zou het reguliere onderwijs van start moeten gaan. Dat kan in de vakantieperiode ook doorgaan. Dat is dan niet vrijblijvend, maar door bevoegde docenten. Daar zal wellicht een vergoeding tegenover moeten staan, maar dat is een kwestie van onderhandelen.’

En:

‘Zo gauw als het asielzoekerscentrum in Blitterswijck opengaat en we met een grotere groep te maken krijgen, gaan we regelen dat er in de vakantieperiode alvast gewerkt gaat worden en dat we niet wachten tot het begin van het schooljaar.’ 

Wat heeft de gemeente en/of de schoolleiding alsnog doen besluiten tot een vakantie van zes weken? Liggen aan die beslissing onderwijskundige of pedagogische argumenten ten grondslag? Viel het organisatorisch niet te bolwerken om in de vakantie door te gaan? Of zijn de onderhandelingen over de vergoeding voor de docenten dan toch stukgelopen, tegen de verwachting van de wethouder in?

Klein mysterie 699 – Leerplicht

‘Leerplicht geldt voor kinderen van 5 tot en met 16 jaar.’

‘Scholen zijn verplicht leerlingen te melden bij de gemeente, indien een leerling 16 uur in een periode van 4 weken ongeoorloofd afwezig is.’

‘Ouders en jongeren (vanaf 12 jaar) riskeren een proces-verbaal als kinderen niet naar school gaan en/of niet op een school staan ingeschreven. Bij ‘luxeverzuim’ (extra vakantie onder schooltijd zonder toestemming) is de kans op een boete of een proces-verbaal extra groot.’

Zomaar wat bepalingen uit de Leerplichtwet (klik hier). Gemeenten dienen toezicht te houden op de naleving ervan. Dat toezicht wordt uitgeoefend door de leerplichtambtenaar. Bij niet naleven van de leerplicht is het kwaad kersen eten met de leerplichtambtenaar, zou je denken. Toch is de praktijk in Horst aan de Maas anders. Op z’n minst vier leerplichtige kinderen van statushouders (asielzoekers met een verblijfsvergunning) zitten thuis omdat ze op de wachtlijst voor het voortgezet onderwijs staan. Twee meisjes uit Grubbenvorst zelfs al een half jaar. Met medeweten en goedkeuring van de gemeente en de leerplichtambtenaar. Een misschien wel illegale en in elk geval uiterst onwenselijke situatie. Reden voor D66 en SP om afgelopen dinsdag tijdens de gemeenteraadsvergadering een motie in te dienen. Daarin werd het gemeentebestuur opgeroepen ‘binnen acht dagen een tijdelijke onderwijsvoorziening te realiseren voor kinderen van statushouders die nog niet in staat zijn regulier onderwijs te volgen’.

‘Een sympathieke motie, waarmee je het inhoudelijk onmogelijk oneens kunt zijn’, reageerde verantwoordelijk wethouder Ger van Rensch (klik hier en ga naar 51.00 minuten). Om vervolgens uit de doeken te doen dat ze onuitvoerbaar is: de gemeente is verantwoordelijk voor de huisvesting en eerste inrichting van een school, maar ze mag geen onderwijsvoorziening inrichten, dat is aan het onderwijs zelf. Hoewel ik deze redenering niet begrijp, neem ik gevoeglijk aan dat de wethouder het juridisch gelijk aan zijn zijde heeft.

Worden de meisjes dan aan hun lot overgelaten? ‘Nee’, aldus de wethouder:

‘De twee meisjes uit Grubbenvorst krijgen thuis lessen van vrijwilligers van Vluchtelingenwerk. Daarnaast hebben we een oud NT2-docente van Gilde Opleidingen gevraagd of die niet wat aanvullende lessen zou kunnen geven. Op dit moment hebben we nog niet iedereen aan tafel, maar we zijn aan het proberen of op die manier aanvullende lessen gegeven zouden kunnen worden. Het enige andere dat we op dit moment met die twee kinderen hebben kunnen doen is dat er enkele websites aangegeven zijn waarop taaloefeningen staan. Ondertussen zijn er twee kinderen bijgekomen. Die kunnen, net als de meisjes uit Grubbenvorst, gebruikmaken van de Nederlandse les op woensdagmiddag bij vrijwilligersorganisatie SIHAM. Er worden op dit moment ook cursussen gegeven bij PETC+ in Hegelsom. Die zijn eigenlijk bedoeld voor volwassenen, maar ik neem aan dat deze kinderen daar ook bij kunnen aansluiten. Ik ben ook graag bereid om te zien of we iets met taalmaatjes kunnen bereiken.’

Waarop D66 en SP hun motie introkken. Onbegrijpelijk. Nog onbegrijpelijker: de andere fracties lieten in het geheel niet van zich horen. 

Het zou allemaal anders zijn als het hier ging om iets van een paar weken. Maar deze situatie duurt verdorie al een half jaar. Een half jaar! De wet mag het de gemeente dan niet toestaan een onderwijsvoorziening in te richten, er zijn nog genoeg andere mogelijkheden. De wethouder somt er een aantal op, maar na een half jaar is het enige concrete resultaat dat een vrijwilliger de Grubbenvorster meisjes enkele uren per week taalles geeft en dat ze zijn gewezen op bepaalde websites. Verder wordt er geprobeerd een oud docente NT2 te strikken, kunnen de kinderen een middag per week Nederlandse les volgen bij SIHAM, kunnen ze ‘neem ik aan’ aansluiten bij de cursussen bij PETC+ en is er de bereidheid iets met taalmaatjes te doen. Geloof me: urgentie klinkt echt héél anders. Behalve onbegrijpelijk ook beschamend.

P.S. We zijn intussen een week verder. Is de oud docente NT2 al gestrikt? Volgen de kinderen al lessen bij SIHAM? Volgen ze al cursussen bij PETC+? Zijn taalmaatjes al met ze aan de slag?

Intermezzo – Algemene ontwikkeling

‘Houd het volk dom en geef het brood en spelen.’ Al sinds de Romeinen handelen machthebbers naar dit adagium. Met de nadruk op handelen: de machthebbers die er openlijk voor uitkomen dat ze het volk het liefst dom houden, zijn niet bijzonder talrijk. Des te verheugender als je er een weet te vinden. Helemaal om je vingers bij af te likken als die man dan ook nog eens uit Horst komt. Wat de vreugde dan weer een beetje tempert is dat ‘machthebber’ net niet het juiste woord is voor de persoon in kwestie. ‘Would-be machthebber’ is een treffender benaming. Het betreft namelijk een gemeenteraadslid.

Gemeenteraadsleden worden geacht machthebbers te controleren, maar zouden het liefst zelf aan de knoppen draaien. Dat is nu zo en dat was een eeuw geleden niet anders. Dus toen het in de gemeenteraadsvergadering van 26 februari 1915 ging over de vraag of in Horst een MULO of ULO, een school voor (meer) uitgebreid lager onderwijs, moest komen, liet het ene na het andere raadslid (fracties bestonden nog niet) weten wat er zeker wel en wat er per se niet diende te gebeuren.

Het voert te ver hier de even interessante als vermakelijke discussie gedetailleerd samen te vatten, maar neem van mij aan dat zowel uitgesproken voor- als tegenstanders van een (M)ULO het woord namen. Ook burgemeester en wethouders roerden zich. Zo betoonde burgemeester Esser zich verklaard tegenstander: onderwijs in vreemde talen en ‘bijvakken’ zouden ertoe leiden dat lezen, schrijven en rekenen in het gedrang raakten en daar waren de Horster landbouwers- en arbeiderskinderen niet bij gebaat. Wethouder Drabbels was het opgevallen dat slechts een enkeling vreemde talen leerde of herhalingsonderwijs genoot. Daaruit concludeerde hij dat er geen behoefte bestond aan vervolgonderwijs.

Het meest uitgesproken van allemaal was Antoon Haegens (1863-1944), gemeenteraadslid van 1903 tot 1919 en nota bene een broer van mijn overgrootvader. ‘Te hooge algemeene ontwikkeling acht hij verkeert; onze tijd lijdt reeds onder den zucht zonder werken den kost te verdienen’, zo berichtte de Nieuwe Venlosche Courant (klik hier en zoek naar de krant van 6 maart 1915). Met andere woorden: houd het volk dom, anders gaat het zonder te werken de kost verdienen.

Haegens heeft me toch aan het denken gezet: zegt het feit dat ook anno 2016 hier nog altijd hele volksstammen de kost verdienen met werken misschien iets over het peil van onze algemene ontwikkeling?

Intermezzo – Voettocht naar het hart van het land (1)

November. Nog even en de kerstpakketten zitten er weer aan te komen. Mag ik de gemeente Horst aan de Maas misschien eens een kerstpakketvoorstel doen? Duw uw ambtenaren, gemeenteraadsleden, wethouders en burgemeester dit onlangs verschenen indrukwekkende, onthutsende, ontroerende, schrijnende en hopelijk velen de ogen openende boek door de strot:

Voormalig journalist, auteur en docent Jan Schuurman Hess (1956) wandelde twee jaar lang twee dagen per week door Nederland. In Voettocht naar het hart van Nederland doet hij daarvan verslag. De vraag waarmee (PvdA’er) Schuurman Hess op pad ging, was of de sociaaldemocratie inderdaad haar doelen heeft bereikt, zoals vaak wordt beweerd, of dat er nog een toekomst is. Hij houdt daarover geen ingewikkelde theoretische verhandelingen, nee, hij gaat gewoon in gesprek met de mensen die hij onderweg tegenkomt: vissers, verpleegkundigen, politici, scholieren, WAO’ers, docenten, boeren, bouwvakkers, wethouders. Hij hoort hen aan en uit, tekent hun zorgen, frustraties, idealen en toekomstdromen op, legt daarmee het in den lande levende ongenoegen feilloos bloot en trekt vervolgens zijn conclusies. Die zijn veelal weinig hoopgevend.

Eén aangrijpend voorbeeld: in het centrum van Weert ontmoet Schuurman Hess Dave Saes. Dave bespeelt er een klein draaiorgel. Hij heeft lichte lichamelijke beperkingen, maar is wél Nederlands en Europees kampioen op het draaiorgel. Dave is gestationeerd in een sociale werkplaats waar hij dingen moet doen die hij niet kan. Schuurman Hess noteert op de terugweg in de trein:

Een telkens terugkerend thema in het boek is de staat van het onderwijs. En dan vooral de staat van het onderwijs aan doeners: jongens en meisjes die een vak willen leren, met hun handen willen werken. Schuurman Hess spreekt er tallozen en ze vertellen allemaal hetzelfde deprimerende verhaal dat er op neerkomt dat het onderwijs totaal niet op hen is toegerust. Daarop voortbordurend: hoe zou Schuurman Hess oordelen over een recente uitspraak (klik hier) van Jan Jenneskens, bestuursvoorzitter van Dynamiek Scholengroep, de overkoepelende organisatie voor het basisonderwijs in Horst aan de Maas: ‘Het onderwijs verandert snel en staat op een keerpunt, van opleiden voor een baan en het aanleren van kennis naar het aanleren van vaardigheden om gelukkig te kunnen leven.’  Zou dat de toekomstige doeners meer soelaas bieden dan de huidige?

Sowieso zou Voettocht naar het hart van Nederland eveneens in het kerstpakket van Horster schoolbestuurders behoren te zitten. Schuurman Hess snijdt namelijk ook een problematiek aan waarmee Horst aan de Maas in de toekomst onherroepelijk te maken krijgt: de dreigende sluiting van kleine basisscholen en de gevolgen daarvan voor de leefbaarheid van het platteland. Schuurman Hess zegt er behartenswaardige dingen over en heeft inmiddels het concept van de Kleine Scholen Coöperatie bedacht (lees er hier meer over).

De conclusies van Schuurman Hess? Die zijn snoeihard, niet in het minst voor zijn eigen partij:

‘Tegen de achtergrond van een steeds verdere internationalisering van samenleving en economie lijkt het alsof menselijke verhoudingen niet meer tellen, alsof niemand er nog toe doet. Identiteit, verbondenheid en gemeenschapszin hebben geen plaats in de structuren van macht en rijkdom. De politiek, de PvdA in het bijzonder, is niet alleen in die ontwikkeling meegegaan, maar heeft het gestimuleerd. Daarbij heeft ze de belangen van het volk en de gemeenschap uit het oog verloren.’ 

En:

‘Een eenzijdige focus van de sociaaldemocratie op het openbaar bestuur vormt haar grootste bedreiging. Juist de mensen die op de beweging rekenen, voelen zich al te vaak niet gehoord, niet gezien, niet begrepen. Als de sociaaldemocratie een blijvende rol wil spelen voor die mensen, zal zij zich buiten de raad en parlement moeten organiseren: herkenbaar en nabij, niet oordelend maar ondersteunend.’ 

Horster sociaaldemocraten: doe er uw voordeel mee! (En nodig Jan Schuurman Hess uit voor een spreekbeurt.)

Actualisatie – Weisterbeek

Op 29 november van het afgelopen jaar vroeg ik mij af hoe lang deze letters de voorgevel van de Weisterbeek nog zouden opfleuren. Dit naar aanleiding van uitspraken van Everard de Jong, enkele dagen eerder gedaan in het VPRO-radioprogramma Argos. De hulpbisschop van het bisdom Roermond verklaarde dat de omzetting van basisschool Weisterbeek van katholiek naar openbaar in 2008 op onrechtmatige gronden is geschied. De Nederlandse Katholieke Schoolraad (NKSR) had namelijk toestemming voor de noodzakelijke statutenwijziging dienen te geven. De Jong beloofde er achteraan te zullen gaan. Of hij die belofte nakomt of al is nagekomen, is mij onbekend. Wie er in elk geval wel achteraan is gegaan, is het Horster gemeentebestuur. Het werd daartoe aangespoord door schriftelijke raadsvragen van toen nog SP-raadslid Thijs Coppus. Het antwoord (kies voor 03 Brieven deel 3 en ga dan naar brief 21) op zijn vragen laat aan duidelijkheid niets te wensen over: ‘De uitspraak van de hulpbisschop is niet juist.’ In de statuten is namelijk geen ‘bepaling opgenomen dat er toestemming aan de NKSR of het bisdom gevraagd moet worden’. Wel staat in de statuten van de overkoepelende stichting Dynamiek dat ‘de stichting zal handelen volgens de regelingen betreffende het katholiek onderwijs die op grond van gezamenlijk overleg in de NKSR zijn of worden vastgesteld’. Maar dat is volgens het gemeentebestuur ‘heel wat anders als toestemming of goedkeuring’. Het wachten is nu op Everard. Gaat hij te biecht bij bisschop Wiertz omdat hij heeft gezondigd tegen het achtste gebod (‘Gij zult geen valse getuigenis afleggen’)? Zal hij gelijk Pilatus zijn handen in onschuld wassen? Of zal hij – vrij naar Jesaja 2:4 – zijn zwaarden tot ploegscharen smeden? Ik laat me graag verrassen. Desondanks lijkt een voorspelling dat de letters ‘obs’ de voorgevel van de Weisterbeek nog lang zullen opfleuren, me niet al te gewaagd.Ganz nebenbei bemerkt: het gemeentebestuur was blijkens het antwoord op de vragen van Thijs Coppus niet bepaald in z’n sas met de betreffende aflevering van Argos: ‘Wij [willen] onze teleurstelling en verbazing uitspreken over de eenzijdige, subjectieve en ook selectieve inhoud van het betreffende radioprogramma. Het programma komt niet tot een objectieve weergave van de feiten.’