Intermezzo – Een bezoek aan alle 863 gemeenten van Nederland 1972 (1)

8 juli 1972 was een zaterdag. Het was de dag waarop de Palestijnse schrijver Ghassan Kanafani overleed, waarop Linda de Mol haar achtste verjaardag vierde, waarop de Roemeense voetballer Viorel Moldovan werd geboren, waarop de Dolly Parton-cover Puppy Love van Donny Osmond op de vijftiende plaats in de Nederlandse hitparade belandde en waarop Atletico Madrid de Spaanse voetbalbeker won door Valencia met 2-1 te verslaan. 8 juli 1972 was ook de dag waarop Wim Gijzen deze foto (die ik helaas niet beter gereproduceerd krijg; klik op de afbeelding om haar te vergroten) maakte:

Lang heb ik me het hoofd gebroken over de vraag waar de foto toch gemaakt kon zijn. Alle opties tegen elkaar afwegend, lijkt de Stationsstraat, ongeveer ter hoogte van waar nu tankstation Vissers ligt, me uiteindelijk de meest waarschijnlijke locatie. 43 jaar later ziet het er daar zo uit:

Wim Gijzen maakte diezelfde 8^e juli 1972 vergelijkbare foto’s in onder meer Broekhuizen, Sevenum en (Meerlo-)Wanssum. Grubbenvorst was pas een kleine week later, op 14 juli, aan de beurt. In de tussentijd had hij elders in Nederland nog een kleine honderd soortgelijke foto’s gemaakt. Want kunstenaar Wim Gijzen was met een project bezig: hij had zichzelf ten doel gesteld in het jaar 1972 een bezoek te brengen aan alle 863 gemeenten die Nederland destijds nog telde (nu zijn het er nog  393). Overal ging hij op dezelfde manier te werk: hij maakte met een panoramacamera op statief een selfie bij het gemeentebord, kocht twee identieke ansichtkaarten van de gemeente, adresseerde er een aan de Rotterdamse Kunststichting, postte die en maakte foto’s van de winkel waar hij de kaarten had gekocht en van de brievenbus waarin hij er een had gedeponeerd. Thuis plakte hij per gemeente de foto’s en de ansichtkaarten (een keer de voorzijde en een keer de achterzijde) op een vel papier en lijstte dat in.

Tussen 1973 en 2014 werden de 863 ingelijste fotovellen zeven keer tentoongesteld, onder meer in Edinburgh en Oslo. Op het moment hangen ze in de Kunsthal in Rotterdam (klik hier). Ter gelegenheid van die expositie (die loopt tot 8 juni) zijn alle vellen nu voor het eerst gebundeld in een boek.

Het kost veertig euro en het weegt bijna vijf kilo, maar dan heb je ook wat. In Gijzens eigen woorden: ‘Je ziet het landschap uit die tijd, de inrichting van de leefomgeving, de kleding, de auto’s, de kleine winkeltjes die nu bijna allemaal verdwenen zijn, de reclames met de prijzen en merken en niet te vergeten de talloze verschillende prachtige oude brievenbussen van de PTT.’  

De brievenbus waarin Wim Gijzen in Grubbenvorst een ansichtkaart van de plaatselijke kerk deponeerde

Typisch zo’n boek waarin je eindeloos blijft bladeren, foto’s met elkaar vergelijkend en zoekend naar bepaalde patronen. Het doet je verlangen naar de leegte en de rust van toen, het doet je glimlachen om de objecten en situaties die destijds ansichtkaartwaardig werden bevonden (een lullige beeldengroep in Gasselte, de achterzijde van een verpleeghuis in Ewijk, de kleuterschool in Dodewaard, een onooglijke kruising van wegen in Heino), het doet je beseffen dat er in 43 jaar heel wat verloren is gegaan. Kortom een fantastisch boek. Eén heel klein smetje: de foto van de winkel waar Gijzen de Horster ansichtkaarten (van het voormalige gemeentehuis) kocht, is zo onscherp dat de naam van de winkel er slechts met de grootst mogelijke moeite op valt te ontwaren. (Het blijkt om kapsalon Van Heesch aan de Steenstraat te gaan.) 

Maar ach, bij zoveel moois dat daar tegenover staat is het slechts een kniesoor die daarop let. Kopen dat boek!