Intermezzo – Fraude

Uit doorgaans betrouwbare bron vernam ik dat NRC Handelsblad bezig zou zijn met twee onderzoeken naar bestuurlijke fraude in de gemeente Horst aan de Maas. Eén onderzoek zou gaan over Californië fase 2. Iets met gesjoemel met stikstofrechten. Californië fase 2? U weet wel dat nu nog open gebied waar vijftig hectare kassen moeten komen (klik ook hier).

Hoewel mijn bron dus doorgaans betrouwbaar is, heb ik in dit specifieke geval toch twijfels. Laat ik vooropstellen dat de onderzoeksjournalistiek van de NRC niet hoog genoeg kan worden geprezen – Marc Overmars kan erover meepraten. Van de andere kant: wees een twee weken geleden gepubliceerd onderzoek van twee hooggeleerde heren en één hooggeleerde dame niet uit dat er helemaal niks mis is met de Limburgse bestuurscultuur en met de integriteit van bestuurders? Hoe hadden we nou toch ook in godsnaam kunnen denken dat daar iets mee mis zou zijn? Dan kán die fraude in Horst aan de Maas toch evenmin waar zijn? In mijn eigen Horst aan de Maas nota bene? Mijn Horst aan de Maas dat me zo dierbaar is en dat altijd zo onkreukbaar is geweest? Het zal toch niet? Maar ja, als de NRC het zegt ...

Of ik een stukje ging schrijven over het feit dat de NRC onderzoek doet naar bestuurlijke fraude in Horst aan de Maas, informeerde mijn doorgaans betrouwbare bron. Nee. Waarom zou ik? Laat de NRC lekker zijn werk doen. Sowieso beschik ik niet over de onderliggende documenten waarover de NRC ongetwijfeld wel beschikt. Maar zelfs als ik wel over die onderliggende documenten zou beschikken, zou ik waarschijnlijk nog niet weten hoe ik ze moest interpreteren. Waarmee we de kern van het probleem te pakken hebben: het niet kunnen interpreteren van documenten. Ik hoef dat gelukkig ook niet te kunnen. Gemeenteraadsleden moeten dat wel kunnen. De vraag is of ze dat kunnen. En als ze het niet kunnen, is de vraag of hen dat héél erg kwalijk valt te nemen. Al vele jaren volg ik de gemeenteraad van Horst aan de Maas intensief. Op basis daarvan vermoed ik dat de meeste gemeenteraadsleden sommige cruciale documenten onvoldoende kunnen duiden. Ze vertrouwen erop dat het gemeentebestuur de juiste weg bewandelt. De vraag is of dat (altijd) zo is.

Ik neem de gemeenteraadsleden niet héél erg kwalijk dat ze documenten niet kunnen interpreteren. Ga er maar aan staan: vóór elke raadsvergadering min of meer in je vrije tijd honderden, duizenden, vaak in onleesbaar Nederlands geschreven bladzijden tot je moeten nemen. Probeer dan de verleiding maar eens te weerstaan om niet mee te gaan met een voorstel van burgemeester en wethouders. Burgemeester en wethouders die voor hun voorstellen kunnen beschikken over een heel ambtenarenapparaat en desgewenst een reeks onderzoeksbureaus. Burgemeester en wethouders die daarnaast ook worden ingefluisterd door belanghebbenden of vertegenwoordigers van belanghebbenden. Waardoor een enorme informatiekloof is ontstaan tussen gemeenteraad en burgemeester en wethouders.

Hoezeer zou de lokale democratie er niet bij gebaat zijn als die steeds grotere informatiekloof wordt overbrugd? Bijvoorbeeld door gemeenteraadsleden veel meer, ook financieel, te faciliteren. Of door een onafhankelijk onderzoeksorgaan toe te voegen aan de gemeenteraad. Geloof me: Horst aan de Maas zou er alleen maar nóg beter op worden. De Horster politiek heeft de afgelopen jaren bewezen dat ze zelf niet in staat is zo’n verandering teweeg te brengen. Misschien lukt de NRC dat wel met die twee onderzoeken. Zou die fraude warempel nog iets opleveren ook.