Intermezzo – Corruptie

Palermo aan de Molenbeek? Nee, zover is het nog niet, zo diep is Horst aan de Maas nog niet gezonken. Wat niet wegneemt dat ze een bijzonder wrange nasmaak heeft, die affaire waarbij een gemeenteambtenaar bijna twee ton kreeg toegeschoven van een lokale agrarisch ondernemer met wie hij als ambtenaar nauw contact had. ‘Hij heeft de kluit belazerd’, reageerde burgemeester Ryan Palmen afgelopen woensdag tegenover De Limburger na de openbaarmaking van het onderzoeksrapport dat adviesbureau Berenschot in opdracht van de gemeente opstelde over de kwestie.

Wie het onthutsende rapport leest (klik hier), kan alleen maar instemmen met de woorden van de burgemeester. Maar de goede lezer zal ongetwijfeld óók tot de conclusie komen dat de gemeente zelf eveneens flinke steken heeft laten vallen. Berenschot rekent de gemeente drie zaken in het bijzonder aan. In de eerste plaats dat ze aanvankelijk niet intensief genoeg heeft onderzocht of er sprake was van belangenverstrengeling door de ambtenaar. Daarnaast verwijt Berenschot de gemeente dat ze geen onderzoek heeft gedaan naar het mailverkeer tussen de ambtenaar en de ondernemer nadat er alsnog een verdenking tegen de ambtenaar was gerezen. Ten derde hekelt Berenschot het feit dat de gemeente de ambtenaar heeft betrokken bij de beantwoording van vragen van De Limburger, nadat de krant lucht had gekregen van de zaak.

Met name dit laatste, een variant op de slager die zijn eigen vlees keurt, is volkomen onbegrijpelijk. Burgemeester Palmen onderstreepte afgelopen week dat het belangrijk is vertrouwen te hebben in je ambtenaren. Klopt helemaal. Alleen is een ambtenaar tegen wie een bepaalde verdenking is gerezen er absoluut niet mee gediend als je hem zelf antwoorden laat formuleren op vragen van de krant die betrekking hebben op zijn functioneren. Die ambtenaar zou uitsluitend zijn gediend bij een onafhankelijk iemand die die vragen beantwoordt en zijn handelen beoordeelt.

‘Na het eerste signaal hebben we in onze ogen wel degelijk goed gehandeld’, zei burgemeester Palmen afgelopen week ook tegen De Limburger. Berenschot komt dus tot een ander oordeel. Het laatste woord is over drie weken aan de gemeenteraad. De burgemeester heeft op voorhand al aangekondigd dat de raad niet moet verwachten dat hij zich met het oog op dat debat inhoudelijk gaat verdiepen in alle dossiers die Berenschot noemt in het onderzoeksrapport. Het minste dat de gemeenteraad van Horst aan de Maas op 13 januari mag verlangen is een aanzienlijk deemoediger houding van de burgemeester.

(Dit stukje verscheen vandaag ook in Via Horst-Venray)

Intermezzo – Locomobiel

Een locomotief? Ja, die ken ik uiteraard. Maar een locomobiel? Nooit van gehoord. Tot gisteren dan, toen een briefkaart uit 1912 op mijn deurmat viel. Een briefkaart van houthandel en stoomhoutzagerij Th. Litjens uit Horst, gericht aan ‘Den Heer J. ten Horn, machinefabriek, Veendam’.

Tekst op de achterzijde: ‘Gelieven van de door u aangeboden locomobielen eens den uiterste prijs op te geven, doch daar ik niet zeer genegen ben om een oude te koopen, ook de prijs van een geheel nieuwe te zenden zonder wielen.’

Grasduinend op internet was ik de briefkaart tegengekomen. Ik had haar, voor een luttel bedrag, besteld omwille van de opdruk van een Horster bedrijf. Die locomobielen waren een onverwacht cadeautje. ‘Verplaatsbare stoommachine’ zegt Van Dale over locomobiel. Verder lezend blijkt dat locomobielen vooral in gebruik zijn geweest in de landbouw en de veenverwerking. Dat Litjens voor zijn locomobiel terechtkwam bij Machinefabriek J. ten Horn aan het Oosterdiep in Veendam is daarom niet zo verwonderlijk: Veendam bevindt zich in het centrum van de Veenkoloniën. Ten Horn was van 1880 tot 1979 een gerenommeerd bedrijf, dat onder meer locomobielen produceerde en die overal ter wereld leverde.

Geen idee of er ooit een locomobiel van Ten Horn in de stoomhoutzagerij van Litjens in Horst is beland en zo ja, of het dan inderdaad een nieuw exemplaar zonder wielen was. De houthandel en houtzagerij van de gebroeders Litjens verdient sowieso meer aandacht.

Wat ik er nu in de gauwigheid over heb kunnen vinden is dat de gebroeders Litjens al een houthandel hadden toen ze in 1906 een stoomhoutzagerij bouwden aan wat nu de Dr. Van de Meerendonkstraat is, nabij de kruising met de Venloseweg. Met haar zaagtanddak had de zagerij een voor Horst vrij atypische industriële allure, zoals te zien is links op onderstaande foto (afkomstig uit het gemeentearchief van Horst) uit de jaren zestig van de vorige eeuw. Uiterst rechts op de foto ook nog een fragmentje van de tegelijk met de zagerij gebouwde opslagloods.

Ten slotte: een van de gebroeders Litjens, Theo (1876-1925), liet in 1909 bij de zagerij een mogelijk zelf ontworpen, nog altijd bestaande woning met kantoor bouwen, met als huidig adres Venloseweg 14.

Trapveldjesvoetballers (18)

Ontvallen aan het legioen der trapveldjesvoetballers: Jumaa en Fadi Abu Assi, Bani Suheila, Gaza, overleden 29 november 2025, 10 en 11 jaar

Na het staakt-het-vuren in Gaza op 10 oktober keerden vader en moeder Abu Assi en hun vier kinderen terug naar hun woning in Bani Suheila, ten oosten van Khan Younis. De woning bleek te zijn verwoest. Op de puinhopen zetten ze een tent op. Op zaterdag 29 november verlieten de broertjes Jumaa en Fadi de tent om met een karretje brandhout te gaan sprokkelen. Even later maakte een Israëlische droneaanval een einde aan hun leven.

Moeder Hala Abu Assi herinnert zich hoe levenslustig Jumaa en Fadi waren voor het uitbreken van de oorlog, ruim twee jaar geleden: ‘Ze speelden voetbal met hun neven en nichten, waren dol op videogames en droomden ervan te excelleren in een studie.’ Een dag voor hun overlijden had hun online school bericht dat de lessen weer zouden beginnen.

Jumaa en Fadi waren een trouwe steun en toeverlaat voor hun vader Tamer Abu Assi, die in een rolstoel zit. Tamer: ‘Toen het staakt-het-vuren werd aangekondigd, stelde ik me voor dat het leven ons eindelijk weer zou toelachen. Ik stelde me voor dat ze weer naar school zouden gaan, weer zouden gaan voetballen. En misschien zouden we na maanden van ontheemding eindelijk kunnen beginnen met de wederopbouw van wat er nog over is van ons huis.’

De moord op Jumaa en Fadi staat niet op zichzelf: sinds het staakt-het-vuren doodde Israël bijna vierhonderd Palestijnen.

Overal ter wereld zijn trapveldjes. Nergens ter wereld komen zoveel trapveldjesvoetballers om het leven als in Gaza en op de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever. Ter nagedachtenis aan hen deze serie. Die opent telkens met een foto van een trapveldje in Horst aan de Maas, waar trapveldjesvoetballers weinig te vrezen hebben. Ditmaal een foto van het trapveldje aan de Blitterswijckseweg in Ooijen. Klik hier en hier voor de voornaamste bronnen voor dit stukje.

Intermezzo – Toverland

The sky is the limit is een Engelse uitdrukking die betekent dat de mogelijkheden onbegrensd zijn, dat alles kan. The sky is the limit bleef het maar rondzingen in m’n hoofd toen ik de gemeenteraad vorige week hoorde praten over een voorstel om de verdere groei van attractiepark Toverland mogelijk te maken. En ook toen ik daarna de documenten bekeek die ten grondslag liggen aan dit voorstel.

Eerst die documenten (klik hier en ga naar agendapunt 6). Die bleken bij elkaar opgeteld 3606 bladzijden te beslaan. Drieduizendzeshonderdzes! The sky is the limit. Je kunt toch onmogelijk van raadsleden verwachten dat ze die 3606 bladzijden tot zich nemen? Wat doe je die mensen aan?

Dan de inhoud. Die maakt duidelijk dat je the sky is the limit in dit geval bijna letterlijk moet nemen: Toverland krijgt een hotel van 45 meter hoog en de attracties mogen tot honderdvijftig meter hoog worden. Hon-derd-vijf-tig meter. Hoger dan de Domtoren. Voor vuurwerkshows komt the sky als limit eveneens binnen handbereik. Het toegestane aantal shows gaat omhoog van twaalf naar dertig per jaar. Ook voor bezoekersaantallen, verkeer, geluid en verlichting geldt: meer, meer, meer.

Hoewel the sky is the limit dus niet letterlijk in alle opzichten opgaat, kon ik me al luisterend en al lezend toch niet aan de indruk onttrekken dat Horst aan de Maas de rode loper uitlegt voor het Rupsje Nooitgenoeg dat Toverland heet. U vraagt, wij draaien. Zouden er ook wensen van Toverland zijn die de gemeente níet inwilligt?

Verantwoordelijk wethouder Eric Beurskens (Essentie) probeerde het allemaal niet te groot te maken. Attracties van honderdvijftig meter? ‘Het is maar de vraag of Toverland die gaat gebruiken.’ Lichtoverlast? ‘De verlichting is slechts accentverlichting.’ Het effect van vuurwerkshows op dieren? ‘Er is geen onderzoek bekend hoe dieren reageren op bijvoorbeeld vuurwerk en bepaalde schrikgeluiden.’ Overlast van vuurwerkshows? ‘De mening over vuurwerk wordt vooral beïnvloed door incidenten. Die betreffen consumentenwerk, geen professioneel vuurwerk.’

De bespreking van vorige week was slechts een inleidende beschieting: overmorgen neemt de gemeenteraad een besluit. Met het mes op de keel, want als de raad het voorstel afkeurt, moet het jarenlange proces weer van voren af aan beginnen. Veel vuurwerk valt er dinsdag alleen al daarom niet te verwachten. Maar de meeste partijen lijken het sowieso allemaal wel goed te vinden. Zo schrijdt onze beschaving voort en wordt the sky uiteindelijk toch de limit.

(Dit stukje verscheen eerder deze week ook in Via Horst-Venray)

Intermezzo – Culturele Hoofdstad van Europa

Leon Litjens, voormalig wethouder namens het CDA en over vier maanden lijsttrekker voor diezelfde partij bij de gemeenteraadsverkiezingen, is nooit te beroerd een proefballonnetje op te laten. Zo herinner ik me een zogeheten vergrijzingsfonds dat diende te anticiperen op de dreigende bevolkingskrimp en het ontstaan van spookwijken. (Maar de bevolkingskrimp kwam niet.) Nog zo’n proefballonnetje: een kunstenaarswijkje – een lokaal Quartier Latin – dat moest verrijzen aan wat nu het Rode Kruisplein heet. (Maar het beoogde kunstenaarswijkje werd een parkeerplaats.)

Het jongste proefballonnetje slingerde Litjens onlangs via z’n eigen Facebookpagina de wereld in: ‘De Floriade heeft ons veel goeds gebracht als Regio. Moeten we niet als regio wederom een stip op de horizon gaan zetten en ons daar op gaan richten? Zou Culturele Hoofdstad van Europa geen mooie ambitie kunnen zijn en passend zijn bij de ontwikkelingen die we qua regio doormaken?’

Of iedereen de stelling kan onderschrijven dat de Floriade Noord-Limburg veel goeds heeft gebracht, waag ik te betwijfelen. En de noodzaak om altijd maar stippen aan de horizon te moeten zetten, ontgaat me (overigens net als de noodzaak om jezelf altijd maar op de kaart te zetten). Bovendien vraag ik me af welke ontwikkelingen in Noord-Limburg die ambitie van Culturele Hoofdstad dan zo passend maken.

Evengoed is Noord-Limburg als Culturele Hoofdstad van Europa beslist een prikkelend proefballonnetje. Mocht het zover komen dan zouden we Maastricht, dat het in 2018 aflegde tegen Leeuwarden als Culturele Hoofdstad, in elk geval een vies poepje laten ruiken – ook nooit weg.

Essentieel zijn de achterliggende gedachten van deze ambitie. Aan de rest van de wereld laten zien dat Noord-Limburg geen culturele woestijn is? De regio voorzien van een aantal hoogwaardige kunstwerken? De culturele infrastructuur hier op een hoger plan brengen? Stuk voor stuk prijzenswaardige ambities, zou ik zeggen.

Of is Culturele Hoofdstad van Europa een vehikel dat in de eerste plaats is bedoeld om Noord-Limburg op de kaart te zetten? Cultuur als middel om economische ontwikkelingen aan te jagen? Als dat de intrinsieke motivatie zou zijn: laat alsjeblieft maar zitten dan, die Culturele Hoofdstad. Afgaand op het pleidooi dat Leon Litjens eergisteren als inspreker in de gemeenteraad hield (‘minder gezondheid, meer economie’ – en ik maar denken dat we de Gezondste Regio wilden worden) zijn de voortekenen niet meteen hoopgevend.

Het ene proefballonnetje lokt het andere uit. De eventuele kandidatuur van Noord-Limburg voor Culturele Hoofdstad van Europa lijkt me bij uitstek geschikt voor een primeur: het eerste regionale burgerberaad in Noord-Limburg. Zo’n kandidatuur is immers te belangrijk om over te laten aan een niet rechtstreeks verkozen samenwerkingsverband als de Regio Noord-Limburg.

(Dit is een gewijzigde versie van een column die gisteren verscheen in Via Horst-Venray)