Intermezzo – Historisch besef

Afgelopen zaterdag lanceerde Museum De Kantfabriek een wandelroute door het centrum van Horst over het Horster textielverleden. Horster textielverleden? Inderdaad – de geschiedenis van Horst bestaat uit meer dan alleen landbouw en veeteelt. De productie van textiel was hier eeuwenlang een niet onaanzienlijke bron van inkomsten. Dit besef is geleidelijk verdwenen uit het collectieve Horster bewustzijn, een proces dat ongeveer gelijk opging met de teloorgang van de gehele Nederlandse textielindustrie. Goed dat Museum De Kantfabriek hier nu met die wandelroute (download de app Erfgoed Route Limburg) tegenwicht aan probeert te bieden.

Met het historisch besef is het in Nederland slechter gesteld dan in welk buitenland ook. Zelfs ik, die me toch historicus mag noemen, moet heel diep nadenken om figuren als Hugo de Groot, de gebroeders De Witt en stadhouder Willem III te kunnen duiden. Hetzelfde geldt voor gebeurtenissen als de Slag bij Heiligerlee, de Hoekse en Kabeljauwse twisten en de Pacificatie van Gent en voor begrippen als de schoolstrijd, de Bataafse Republiek en het Rampjaar.

Op lokaal niveau is het minder triest gesteld met mijn historisch besef. Of die vlieger voor iedereen opgaat, waag ik te betwijfelen. Kent u als inwoner van Kronenberg de ontstaansgeschiedenis van uw dorp? Weet u als inwoner van Melderslo waarom er een straat is vernoemd naar Mathijs Claassens? Bent u als inwoner van Broekhuizen bekend met de bewoningsgeschiedenis van kasteel Broekhuizen? Nee, je gaat er niet aan dood als je dat allemaal niet weet. Zoals je ook normaal kunt functioneren als je niet weet wat een esdorp is, wanneer Franz Clemens von Fürstenberg leefde of wie Jacob Merlo was. Maar enige kennis van wat zich in het verleden in jouw omgeving heeft afgespeeld, verrijkt je leven wel. Het bevordert het saamhorigheidsgevoel, het maakt je bewust van plekken met een bepaalde betekenis, het helpt je om te begrijpen waarom iets is zoals het is, het biedt je misschien zelfs wel meer inzicht in jezelf.

Ik weet: het historisch besef moet concurreren met allerlei andere beseffen. Maar als we nu eens een begin maken met het verder ontwikkelen van het lokaal historisch besef, dan volgen het nationaal historisch besef, het zoölogisch besef, het kunstbesef, het botanisch besef, het politiek besef, het kosmologisch besef en al die andere beseffen daarna vanzelf. Het beginstadium van het slavernijbesef kan je dan trouwens al gepasseerd zijn. Loop daarvoor de route van Museum De Kantfabriek over het Horster textielverleden.

(Dit stukje verscheen vorige week in iets andere vorm ook in Via Horst-Venray)